چهار تکنیک اصلی هنر چاپ دستی

نمایشگاه هنر ایران: چهار تکنیک اصلی هنر چاپ دستی

چاپ دستی که با نام‌های چاپ هنری و گراوُرسازی به فرانسوی (gravure) نیز شناخته می‌شود، شاخه‌ای از هنرهای تجسمی است که در آن اثر هنری از طریق چاپ تصویر بر روی یک سطح، عموماً کاغذ یا گاهی پارچه، چرم، پلاستیک و سطوح دیگر، توسط هنرمند خلق می شود. چاپ آثار هنری می‌تواند به روش‌های مختلفی از جمله چاپ فلزی، چاپ سنگی، چاپ چوب، چاپ دیجیتال و چاپ لینو فرایندهای هنری مبتنی بر انواع حکاکی صورت پذیرد.

چاپ‌های هنری امکانات فنی صوری و بیانی بسیار متنوعی را در اختیار هنرمند می‌گذارند و علاوه بر این هنرمند به مدد چاپ و تکثیر اثر خود می‌تواند نمونه‌های ارزان‌تری را در دسترس مخاطبان قرار دهد. به همین سبب در قرن‌های اخیر اغلب هنرمندان برخی روش‌های حکاکی و چاپ را آزموده و در آن‌ها به استادی رسیده‌اند.

همان طور که از اسم چاپ ‌دستی پیداست دو عامل مهم چاپ و دست از عناصر اصلی این فن محسوب می‌شوند که به کمک یک سطح چاپ شونده یعنی کلیشه یا واسطه عمل برگرداندن و تکثیر نقش چاپ دستی را انجام خواهد شد.

نمایشگاه هنر ایران: چاپ دستی زبان بصری ویژه ای است که از طریق آن هنرمندان چاپگر، نقاشان و طراحان گرافیک به ایجاد و تکثیر آثار خود در تعداد محدود می پردازند. در چاپ دستی معمولاً سفارش دهنده وجود ندارد و می توان گفت که نتیجه ی کار انجام شده، خود، محصول نهایی تلقی می شود و می توان در آن به دنبال تمام انتظاراتی بود که از یک اثر هنری (مانند نقاشی) داریم. با این تفاوت که در آثار نقاشی، هر اثر تنها به یک نسخه محدود می شود ولی در چاپ دستی امکان چاپ نسخه های متعدد (و محدود) از اثر وجود دارد.

چاپ دستی در قرن های اخیر، علاوه بر این که در خدمت آفرینش آثار هنرمندان نقاش و طراحان گرافیک قرار گرفته، خود به عنوان یک رشته ی مستقل نیز مطرح گردیده و به تدریج قواعد و مقررات ویژه ای برای آن وضع شده است.

روش های چاپ دستی نیز (همانند چاپ صنعتی)، بر اساس خصوصیات واسطه ی چاپی دسته بندی می شوند و شامل همان چهار روش گفته شده است. لوحه، کلیشه، شابلون، قالب، باسمه و … نام هایی برای واسطه ی چاپ در روش های مختلف چاپ دستی هستند.

انواع تکنیک های چاپ دستی

سیلوگرافی: این روش شامل دو تکنیک چاپ لینولئوم و چاپ چوب است.

کالکوگرافی: کالکوگرافی همان روش حکاکی روی فلز است و به چهار روش چاپ اچینگ، چاپ درای پوینت، چاپ مزوتینت و چاپ آکواتینت انجام می‌شود.

لیتوگرافی: همان تکنیک چاپ دستی لیتوگرافی یا سنگی در گذشته است که البته امروزه از صفحات فلزی نیز در آن استفاده می‌کنند.

سریگرافی: چاپ سیلک اسکرین یا چاپ با شابلون است.