نمایشگاه هنر ایران: با تجهیزات کامل سراغ عکاسی نجومی بروید!
آیا به آسمان شب علاقه‌مندید؟ آیا می‌خواهید عکاسی نجوم کنید؟ آیا نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید؟ شاید ندانید که برای این نوع عکاسی به چه تجهیزاتی نیاز دارید یا بهترین تنظیمات دوربین برای عکاسی نجومی و آسمان شب چیست. این شاخه از عکاسی، بدون تجربه و دانش قبلی، بسیار سخت‌تر از چیزیست که حدس می‌زنید. اما اگر اصول و قوانین آن را یاد بگیرید و بتوانید با تجهیزات مناسب کار کنید، قطعاً می‌توانید عکس‌های فوق‌العاده‌ای را ثبت کنید. در این مقاله می‌خواهیم به شما بگوییم که این قوانین چیستند. تابستان است و عکاسی از آسمان شب، می‌تواند یکی از جذاب‌ترین تجربه‌های عکاسی برای شما باشد. در واقع هر آنچه که برای عکاسی نجوم نیاز دارید را در این مقاله می‌توانید مطالعه کنید.
چطور از ستارگان و آسمان شب عکس بگیرید
برای عکاسی از آسمان شب ، به تجهیزات مخصوصی نیاز دارید. اما خوشبختانه این تجهیزات آن‌چنان هم پیچیده نیستند و تقریباً تمامی آن‌ها را می‌توانید در فروشگاه‌های تجهیزات عکاسی پیدا کنید. البته عکاسی نجومی شکل‌های مختلفی دارد که در ادامه درباره آن‌ها هم توضیح می‌دهیم.
۱) سه‌پایه‌ها
شاید مهم‌ترین وسیله جانبی برای عکاسی نجومی ، سه‌پایه‌ها باشند. عکاسی از ستاره‌ها و آسمان شب، بدون یک سه‌پایه تقریباً غیر ممکن است. دلیل این نیاز هم این است که عکاسی از سوژه‌هایی که این‌چنین نور کمی دارند، به سرعت‌های شاتر خیلی پایین نیاز دارد و ثابت نگه داشتن دوربین در طی این مدت روی دست، تقریباً غیر ممکن است.
نمایشگاه هنر ایران: گاهی اوقات باید برای چند دقیقه دوربین را ثابت نگه دارید و هیچ لرزشگیری نمی‌تواند لرزشی که در طی چند دقیقه روی دستتان ایجاد می‌شود را خنثی کند. بنابراین به هیچ‌کدام از لرزشگیر‌های دوربین یا لنز نمی‌توانید اکتفا کنید و باید واقعاً دوربینتان را روی یک سطح بدون لرزش قابت کنید. البته اگر سه‌پایه نداشته باشید هم می‌توانید دوربینتان را روی یک تخته سنگ یا حتی روی زمین هم ثابت کنید. اما باور کنید در چنین حالتی کادربندی و عکاسی، خیلی سخت می‌شود. ضمن اینکه اگر راهنمای خرید سه‌پایه را بخوانید می‌بینید که سه‌پایه‌ها کاربرد‌های بسیار زیادی دارند.
۲) یک تریگر یا ریموت کنترل دوربین
تریگر (Trigger) دوربین را می‌توان نوعی “دکمه شاتر از راه دور” هم در نظر گرفت. ساده‌ترین نوع تریگرها، تنها می‌توانند به عنوان دکمه شاتر به کار گرفته شوند. اما انواع پیشرفته‌تری از آن‌ها نیز وجود دارند که علاوه بر شاتر از راه دور، می‌توانند برای زمان‌بندی یا تایمر، کنترل از راه دور فلاش و … استفاده شوند.
تریگرها انواع مختلفی دارند و یکی از بهترین و مناسب‌ترین انواع آن‌ها، سری Captur هستند که می‌توانید درباره آن‌ها در اینجا بخوانید. با تریگر‌هایی که دارای زمان‌بندی داخلی هستند می‌توانید مثلاً با فاصله زمانی ۳۰ ثانیه، ۱۰۰ عکس پشت سر هم بگیرید و بعداً آن‌ها را دنبال هم قرار دهید و یک ویدئوی کوتاه ۵ ثانیه‌ای درست کنید که همه‌چیز خیلی سریع حرکت می‌کند. این ویدئو‌ها را تایم‌لپس می‌نامند که فعلاً به عکاسی نجوم مرتبط نیست، اما با سه‌پایه و تریگر می‌توانید آن‌ها را هم ضبط کنید.
دلیل نیاز به تریگر برای عکاسی نجوم، به دو مسئله مربوط می‌شود. اول اینکه حتی اگر دوربینتان را روی سه‌پایه گذاشته باشید هم، وقتی دکمه شاتر را فشار می‌دهید، یک لرزش خفیف روی آن ایجاد می‌شود که همین لرزش کم می‌تواند موجب محو شدن جزئی تصویر شود. این محو شدگی، در حالت عادی و برای عکاسی منظره خیلی مشکل ساز نیست. اما وقتی سوژه‌ای که عکاسی می‌کنید، ستاره‌ها هستند، همین لرزش کم هم موجب محو شدن آن‌ها می‌شود.
دلیل بعدی هم برای نوردهی با سرعت شاتر بیشتر از 30 ثانیه است. مد دوربین برای عکاسی نجومی در اغلب موارد، مد عکاسی Bulb است (که کمی جلوتر توضیح می‌دهم). در این حالت دوربین تا زمانی که دستتان را روی دکمه شاتر نگه دارید، عکس می‌گیرید. بنابراین باید از راه دور بتوانید شاتر دوربین را مثلاً برای 1 دقیقه باز نگه دارید.
نمایشگاه هنر ایران: یک نکته مهم اینکه، تریگر‌های مختلفی برای دوربین‌های مختلف عرضه می‌شوند. تریگرها هم مانند فلاش‌ها، برای هر دوربینی، به صورت اختصاصی ساخته می‌شود. بنابراین باید حتماً از هماهنگی آن با دوربینتان مطمئن شوید. اما اگر دوربینتان WiFi دارد، احتمالاً نیازی به خرید آن ندارید. زیرا دوربین‌هایی که WiFi دارند (مثلاً دوربین Canon 80D یا Nikon D7500) معمولاً یک نرم‌افزار کنترل از راه دور برای تلفن‌های همراه و تبلت‌های هوشمند هم دارند که به شما امکان می‌دهند از راه دور، شاتر بزنید و می‌توانید به جای تریگر، از همان استفاده کنید. فقط باید قبل از شروع کار مطمئن شوید که باطری دوربین، به اندازه کافی شارژ داشته باشد. زیرا برخلاف بلوتوث، ارتباط بی‌سیم WiFi بسیار پرمصرف است و در کنار Live View (که معمولاً برای کادربندی در شب استفاده می‌شود) باطری دوربین را به سرعت مصرف می‌کند.
3) یک دوربین که دارای حالت Manual یا Bulb باشد
طبیعتاً با هر دوربینی نمی‌توانید عکاسی نجوم کنید. دوربینی که می‌خواهید با آن از آسمان شب عکس بگیرید باید بتواند به صورت دستی کنترل شود. به این معنی که بتوانید مد عکاسی آن را روی M قرار دهید و سرعت شاتر و حساسیت دوربین را خودتان تعیین کنید.
البته اینکه بتوانید دیافراگم لنز را هم کنترل کنید نیز خوب است، اما به اندازه دو کنترل قبلی اهمیت ندارد. مهم‌ترین مشخصه دوربین برای عکاسی نجوم این است که بتوانید سرعت شاتر را تا حد ممکن کم کنید و آن را روی سه‌پایه بگذارید.
۴) حالت ایده‌آل برای انتخاب دوربین، دوربینی با حسگر بزرگ و لنزی با دیافراگم باز
این بهترین انتخابی است که می‌توانید داشته باشید. اگرچه با دوربین‌هایی که دارای حسگر کوچک هستند و لنز‌های چسبیده به آن‌ها (و گاهی اوقات حتی اسمارت فون‌ها) هم می‌توانید عکاسی نجومی کنید، اما بهترین انتخاب شما یک دوربین DSLR فول‌فریم و یک لنز واید با دیافراگم خیلی باز مانند Sigma 35mm f/1.4 DG HSM Art است تا دوربین بتواند تا جایی که می‌شود، نور بیشتری دریافت کند.
این را به خاطر داشته باشید که در اغلب عکس‌های نجوم، بهتر است ابتدا نور بیشتری را با حداقل حساسیت ممکن (برای کمتر شدن نویز) ثبت کنید و بعداً در نرم‌افزارهای ویرایش عکس، آن را تنظیم رنگ و نور کنید تا نویز‌های داخل عکس، موجب از بین رفتن ستاره‌ها نشوند.
نمایشگاه هنر ایران: ضمناً برای انتخاب لنز برای عکاسی نجوم هم قبلاً در نورنگار مطلب نسبتاً مفصلی درباره اینکه “بهترین عکس‌های نجومی را با چه لنزهایی می‌گیرند” منتشر کردیم که می‌توانید از آن نیز برای خرید یک لنز ایده‌آل مخصوص عکاسی نجوم استفاده کنید. اما به طور خلاصه اینکه هرچقدر لنزی که برای این کار انتخاب می‌کنید دارای زاویه دید گسترده‌تری باشد، می‌توانید محدوده بزرگ‌تری از آسمان و پیش زمینه زمین را ثبت کنید و طبیعتاً عکس‌هایی زیباتر خواهید گرفت. اگر دوربین شما دارای لنز قابل تعویض است می‌توانید لنز‌های مناسبی برای این کار تهیه کنید و هنگام عکاسی نجومی از آن‌ها استفاده کنید. اما اگر لنز دوربینتان تغییر نمی‌کند (مثلاً دوربین‌های کامپکت یا شبه DSLR که لنز همراه و چسبیده به بدنه است) بهتر است آن‌ها روی حالتی قرار دهید که بازترین دیافراگم را داشته باشند. فراموش نکنید که در برخی از لنز‌های زوم، با زوم کردن به جلو یا تله فوتو، دیافراگم دوربین به صورت خودکار بسته‌تر می‌شود. به این ترتیب هم فاصله کانونی بلند و هم دیافراگم بسته برای عکاسی نجوم مناسب نخواهند بود.
۵) آیا با دوربین گوشی‌های هوشمند هم می‌شود عکاسی نجوم کرد؟
طبیعتاً می‌توان با دوربین گوشی‌های هوشمند هم از آسمان شب عکس گرفت، اما نباید از آن‌ها توقع معجزه داشته باشید. حسگر کوچکی که داخل این گوشی‌ها استفاده شده است (و همچنین حسگر کوچک دوربین‌های کامپکتی مانند Canon SX720 HS) با اینکه تبلیغات زیادی پیرامون امکانات آن‌ها برای عکاسی در نور کم می‌شود، اما به هیچ وجه قابل مقایسه با دوربین‌های با حسگر بزرگ مانند Canon M100 نیستند.
چیزی که درباره این دوربین‌ها مهم است این است که بتوانید سرعت شاتر آن‌ها را تغییر دهید و همچنین بتوانند مدت زمان زیادی در جایی ثابت بمانند. یعنی مثلاً یک مونوپاد یا پایه نگه‌دارنده موبایل داشته باشید و با استفاده از برنامه‌هایی که برای این گوشی‌ها عرضه می‌شوند، بتوانید سرعت عکس‌برداری را کنترل کنید. برای آیفون برنامه‌هایی مانند NightCap Camera و برای اندروید هم برنامه‌هایی مانند Long Exposure Camera 2 برای عکاسی نجوم ارائه شده‌اند. از آنجا که دوربین‌های گوشی‌های هوشمند، معمولاً لنز‌های خیلی واید دارند، نمی‌توانید از آن‌ها برای عکاسی نزدیک از ستاره‌ها یا ثبت رد ستاره‌ها در آسمان استفاده کنید. زیرا باید شاتر دوربین را مدت زمان خیلی زیادی باز نگه دارید که موجب نویز شدید می‌شود و همچنین برای عکاسی نزدیک از ستاره‌ها نیز باید عکس را برش بزنید که آن نیز باعث می‌شود تا رزولوشن عکس کاهش یافته و نویز آن بیشتر دیده شود. اما اگر در عکاسی با موبایل، مهارت دارید، لنز‌های ساده‌ای مخصوص تلفن‌های همراه در بازار وجود دارند که می‌توانید با مدل‌های تله فوتو آن‌ها، عکس‌هایی با زاویه دید بسته‌تر بگیرید.
۶) آیا با دوربین‌های کامپکت هم می‌شود عکاسی نجوم کرد؟
این روز‌ها تعریف دوربین‌های کامپکت بسیار گسترده‌تر شده است. برخی از دوربین‌های کامپکت، واقعاً امکانات بسیار پیشرفته و مشخصات فوق‌العاده‌ای دارند که برای عکاسی در شب کارآمد هستند. اما اگر از دوربین‌های ساده‌ای مانند Nikon A100 استفاده می‌کنید، احتمالاً از لحاظ کیفیت و شرایط، تفاوت چندانی با تلفن‌های هوشمند نخواهد داشت.
این تجهیزات با چه تنظیماتی کار می‌کنند؟
تنظیمات مخصوص عکاسی نجومی چندان پیچیده نیستند. همانطور که گفتیم باید ابتدا بتوانید دوربینتان را روی حالت M یا نوردهی دستی قرار دهید و فوکوس لنز را هم روی حالت غیر خودکار یا M تنظیم کنید. حالت‌های نوردهی توسط یک دکمه چرخان که معمولاً در بالای دوربین است تغییر می‌کند. برای فوکوس دستی هم باید سویچ AF/M روی لنز را تغییر داده و آن را روی حالت M قرار دهید و فوکوس را روی بی‌نهایت بگذارید.
همانطور که گفتیم دوربین باید روی سه‌پایه باشد. دیافراگم لنز را رو بازتری حالت (پایین‌ترین مقدار f) و حساسیت دوربین یا ISO را هم روی عددی بین 1600 تا 6400 بگذارید (بسته به شرایط دوربینتان). برای شروع هم سرعت شاتر را روی 30 ثانیه بگذارید. این احتمالاً پایین‌ترین سرعت شاتر در اغلب دوربین‌های DSLR است.
نمایشگاه هنر ایران: یکی از سخت‌ترین کار‌ها در عکاسی نجومی ، فوکوس روی ستاره‌ها است. آسمان شب، آن‌قدر تاریک است که احتمالاً دوربینتان نمی‌تواند به صورت خودکار فوکوس کند و باید خودتان به صورت دستی فوکوس کنید. در دوربین‌های DSLR معمولاً می‌توانید در حالت Live View با زدن دکمه‌های + و -، روی تصویر زوم کنید و با چرخاندن رینگ فوکوس روی لنز، فوکوس کنید. فرقی ندارد کدامیک از ستاره‌ها را برای فوکوس انتخاب می‌کنید، ترجیحاً روی روشن‌ترین ستاره فوکوس کنید. بعد از انجام این کار‌ها، دوربین را از روی حالت Live View بیرون بیاورید تا زمان نوردهی‌های طولانی باطری کمتری مصرف کند. سپس با همان تریگر از راه دور دوربین، شاتر بزنید. پس از 30 ثانیه، اولین عکستان را ثبت کرده‌اید که می‌توانید به شما نشان دهد به چه مقدار نور بیشتر یا کمتر نیاز دارید.
این عکس را به عنوان عکس شاخص در نظر بگیرید و سرعت شاتر و حساسیت دوربین (و نه دیافراگم) را براساس آن کم یا زیاد کنید. اگر زیادی پر نور است، سعی کنید حساسیت را تا جایی که ممکن است کاهش دهید و بعد به سراغ سرعت شاتر بروید. دو نوع عکاسی نجومی مرسوم است. عکس‌هایی با ستاره‌های ثابت، که باید سعی کنید تا جایی که ممکن است سرعت شاتر را سریع‌تر و حساسیت را بالاتر ببرید. در نوع دیگر که ستاره‌ها از خود ردی به جای می‌گذارند، برعکس اولی، باید تا جایی که می‌توانید سرعت شاتر را طولانی‌تر و حساسیت را پایین‌تر بیاورید. این بستگی به نتیجه‌ای دارد که می‌خواهید بگیرید. با کمی سعی و خطا می‌توانید تفاوت بین این دو را پیدا کنید.
