نمایشگاه هنر ایران: الگوریتم دیپ دریم با فناوری گوگل
پس از آنکه گوگل الگوریتم «DeepDream» را در ماه جولای در اختیار عموم قرار داد، عکس‌های متنوع و زیادی از طرف افراد بسیاری در سراسر دنیا تولید و بارگذاری شد. در میان این عکس‌ها و فیلم‌ها یک نقاش از این هوش مصنوعی گوگل برای کارهای هنری خود بهره برده است.
الگوریتم رویای عمیق DeepDream یک شبکه عصبی مصنوعی است که گوگل ابتدا آن را برای شناسایی محنویات عکس‌ها با استفاده از کامپیوتر ویژن یا بینایی رایانه‌ای، توسعه داده بود. بینایی رایانه‌ای یکی از شاخه‌های علوم کامپیوتر است که شامل روش‌های مربوط به دستیابی تصاویر، پردازش، آنالیز و درک محتوای آن‌ها است. معمولاً این پردازش‌ها تصاویر تولید شده در دنیای واقعی را به عنوان ورودی دریافت و داده‌هایی عددی یا سمبلیک را به عنوان خروجی تولید می‌کنند. بدین ترتیب به شبکه عصبی با استفاده از هزارن عکس موجود مثلا از حیوانات آموزش‌های لازم داده می‌شود. در الگوریتم DeepDream مراحل کار به صورت برعکس طی می‌شوند یعنی از شبکه عصبی خواسته می‌شود تا با استفاده از آنچه که می‌داند عکس‌هایی را بسازد.
به طور خلاصه عملکرد این الگوریتم به این صورت است که این هوش مصنوعی ابتدا عکس‌ها را می‌بیند بعد با استفاده از داده‌هایش عکس‌های جدیدی تولید می‌کند.
یک نقاش اهل آنکارای ترکیه، C.M. Kosemen، که خودش را یک نقاش سورئالیست می‌داند و کارهای هنری‌اش از حیوانات شبیه محصولات تولید شده توسط دیپ‌دریم است از این الگوریتم برای بهتر کردن نقاشی‌های خود در آینده بهره‌گیری کرده است و نتایج به دست آمده بسیار جالب توجه و جذاب هستند.
نمایشگاه هنر ایران: او پس از آنکه گوگل اطلاعاتی درباره پروژه بر روی سایت‌ها قرار داد، DeepDream را شناخت و بلافاصله رابطه‌ای میان اثرات خودش و مخلوقات گوگل پیدا کرد و در این باره چنین می‌گوید: «من تا حدی به این که گوگل با ارائه این محصول توانسته کارهایی شبیه نقاشی‌های من بسازد، حسادت کردم. این ماشین می‌توانست با دقت بسیار چیزی را از غریزه یک انسان تقلید کند.»
این نقاش پس از آن راهنمای سوئدی محقق هوش مصنوعی، Roelof Pieters، را مطالعه کرد. تحقیقات این محقق در زمینه Deep learning یا یادگیری عمیق است. با استفاده از این راهنما توانست کد GitHub جدید را به کار اندازد. در مورد گیت‌هاب می‌توان گفت که یک سرویس میزبانی وب برای پروژه‌های است که از سیستم کنترل و پی‌گیری تغییرات واحد اطلاعاتی دخیل در ایجاد یک برنامهٔ نرم‌افزاری استفاده می‌کنند. او مجموعه‌ای از نقاشی‌هایش شامل پرنده‌ها، دیوها، هیولاها و همه آن‌هایی که نیمه حیوان بودند را به الگوریتم داد و به نتایج بسیار جالبی و حیرت آوری برای بهبود کارش دست یافت.
در یکی از نقاشی‌ها، یک مارمولک به سری دیوآسا بر روی تخته سنگی می‌خزد. دیپ‌دریم پای مارمولک را به سر یک گوزن تبدیل کرد و به جای سر دیوآسا صورت یک میمون انسان‌نما قرار داد. خاکستری مه آلود پس زمینه عکس نیز با یم دیوار ضخیمی از کرم‌ها، مارمولک‌ها و سایر خزنده‌های مبهم جایگزین شد.
در نقاشی بعدی، DeepDream مجموعه‌ای «گیمبی‌ها» را خلق می‌کند. این کلمه واقع واژه ابداعی نقاش است که برای مخلوقات الگوریتم به کار برده است. «یکی از نقاشی‌های من دیوی با سر پرنده است که دست‌هایش را از هم باز کرده. در نقاشی حاصل از هوش مصنوعی یک گیمبی وجود دارد که در دستان این دیو به راحتی نشسته است.»
مخلوقات حاصل از الگوریتم DeepDream دیوهایی را از عکس‌های تاریخی و با توجه به دانشی که درباره آناتومی حیوانات دارد خلق کرده است. این الگوریتم چیزهایی را که انسان از آن می‌ترسد، مهندسی معکوس کرده است. او اشاره به یکی از نقاشی‌های دوران قرون وسطی از یک دیو دارد.
و دو نمونه دیگر:
نمایشگاه هنر ایران: هدف این نقاش این نیست که بگوید الگوریتم هوش مصنوعی گوگل قادر به تخیل کردن دیوها است بلکه منظور آن است که این ربات دقیقا از همان منابعی استفاده می‌کند که معز ما استفاده می‌کند. دنیای اطراف ما با همه شکل‌ها و فُرم‌ها به خلق دیوها و هیولاهایی می‌شوند که از ترس‌های خیالی ما دور نیستند.
من بر این باور هستم که برخی شکل‌های خاص از حیوانات مانند مارها، پرنده‌ها، گرگ‌ها، حشرات در مغز ما منجر به واکنش می‌شوند. این واکنش‌ها به طور مستقیم با مذهب‌ها و افسانه‌ها و تجربه‌های مرموز و شاید عرفانی امروز ما در ارتباط هستند. تاثیری که الگوریتم DeepDream بر روی کار من داشت بازتابی از همین دگرگونی‌ها و واکنش‌هاست: تکامل تصورات مرموز در ناخودآگاه انسان.
در میان تمام پروژه‌هایی که در چند وقت گذشته در دیپ‌دریم انجام شده‌اند، بی‌شک این یکی از بهترین‌هاست. نه فقط به این دلیل که هنر است، بلکه نشان می‌دهد دیپ‌دریم یاد می‌گیرد و فکر می‌کند و این فرآیند از آنچه در مغز انسان رخ می‌دهد چندان متمایز نیست.
در ادامه سه نمونه دیگر از این نقاشی‌ها را با هم ببینیم.
