نمایشگاه هنر ایران: توضیح مرحله به مرحله چاپ پارچه سلولزیک با رنگزای راکتیو
مقدمات آماده سازی پارچه برای چاپ
1. آهارگیری
2. پرزگیری
3. مرسریزاسیون
4. پخت و سفیدگری
5. تثبیت ابعادی
6. چاپ
7. تکمیل
تمام مراحل بالا در بخش رنگرزی با جزییات توضیح داده خواهد شد .
در مورد چاپ پارچهٔ سلولزی با رنگزای راکتیو کنترل اسیدیتهٔ پارچه قبل از چاپ خیلی مهم می‌باشد که حتما باید 7 باشد نه قلیایی نه اسیدی…عدم توجه هیدرولیز احتمالی رنگزا و کاهش راندمان رنگ حاصل از چاپ را شامل می‌شود
ساختار سلولز :
سلولز 94%
واکس‌ها 1 تا 6%
پکتین 4تا6%
مواد دیگر 1تا6%
هدف از پخت بدست آوردن سلولز با حداقل ناخالصی است .
در مقدمات چاپ آهار گیری از اهمیتی بسزایی برخوردار است چرا که وجود نشاسته در کالا باعث پیوند خوردن رنگینه‌های راکتیو با گروههای هیدروکسیل نشاسته شده و از جذب رنگینه‌های به مقدار زیادی میکاهد. دوم تثبیت ابعادی و فیکس کردن پارچه از چین وچروک حین چاپ جلوگیری می‌کند.
☆☆شناخت ساختار رنگزاهای راکتیو مناسب چاپ:
رنگ‌های به دو گروه نوع سرد، دی کلرو تری آزینیل و نوع دوم یعنی منو کلرو تری آزینیل ( نوع گرم) که برای چاپ مناسب هستند تقسیم می‌شوند .
چرا منو کلرو تری آزینیل مناسبتر است ؟
در چاپ منسوجات هنگامیکه خمیرهای چاپ معمولا با قلیای لازم تهیه می‌شوند و به همین لحاظ پایداری رنگ کاهش میابد پس اگر لازم باشد خمیرهای چاپ را برای مدت طولانی نگهداری کنیم جایگزین کردن رنگ‌های دی کلرو تری آزینیل توسط منو کلرو مزیت قابل ملاحظه ایی را سبب می‌شود چرا که تجزیه خیلی کمتری از رنگ منوکلرو تری آزینیل تحت PH خمیر چاپ صورت می‌گیرد.
سوال: این ساختار پارچه پنبه ایه؟
منظور عمدتا پنبه است، حتا مقدار خیلی خیلی کمی پروتیین وجود دارد که در پخت تبدیل به کلرافین می‌شود و از بین میرود که البته بحث امشب ما نیست و من واردش نشدم .
نمایشگاه هنر ایران: اسامی تجاری رنگ‌های راکتیو متداول برای چاپ از گذشته تا به امروز:
پروسیون Procion
لوافیکسLevafix
دریمارینDrimarin
سومیفیکسSumifix
رمازولRemazol
سیباکرونCibacron
رنگزاهای راکتیو مناسب برای چاپ معمولا در کاتالوگ‌ها با حرف p یا H شروع می‌شوند.یکسری رنگزاهای راکتیو مناسب جهت چاپ با ذکر C.I نامبر :????
√√ مواد رنگزای راکتیو به دلیل واکنش پذیری زیاد محدودیتهایی را در چاپ ایجاد می‌کند، این مواد رنگزا با آب واکنش می‌دهند به همین علت بصورت خمیر یا مایع وجود ندارند. همچنین رنگ‌ها راکتیو بدلیل واکنش کووالانس با لیف از مقاومت شستشویی بالایی برخوردار است .سرعت نفوذ بالا و درخشندگی از ویژگی‌های رنگزای راکتیو است همچنین رنگ‌های هیدرولیز شده که میل جذبی کمی دارند در شستشو براحتی از سطح کالا خارج می‌شوند ؛ هرچه افینیته رنگزا کمتر باشد هنگام شستشو از سهولت بیشتری بر خورداریم.
یکی از عواملی که در انتخاب رنگزاهای مناسب برای چاپ اهمیت دارد این است که رنگزای راکتیو حلالیت بالایی باید داشته باشد چون در خمیر چاپ میزان آب کم است در واقع حلالیت مناسب 80گرم در کیلو باید باشد. و یک نکته قدرت فعاله کمتر باشد میزان لکه گذاری در زمینهٔ سفید نیز کمتر هست
پیوند شیمیایی مواد رنگزای راکتیو با سلولز بصورت نوکلوفیلی و یا استریفیکاسیونی در محیط قلیایی صورت می‌گیرد اتصال لیف در منو کلرو‌ها با یک عامل و بعنوان مثال در رنگزاهای راکتیو مثل بافانکشنال‌ها با چندین گروه عاملی واکنش دهنده است. مواد قلیایی بکار رفته در چاپ معمولا کربنات سدیم یا بی کربنات سدیم هستند که میزان ونوع آن بسته به شید رنگ و جنس پارچه متغیر است.
درچاپ راکتیو اضافه نمودن قلیا در نسخه چاپ باعث یونیزه کردن گروههای هیدروکسیل شده تا رنگینه بتواند با سلولز واکنش دهد.
√√ بی کربنات سدیم در بخار CO2 از دست داده و یونیزه شدن گروه هیدروکسیل را سرعت میبخشد.
نمایشگاه هنر ایران: در مورد استفاده از قلیا اجازهٔ استفاده از قلیای قوی مثل هیدروکسد سدیم را نداریم از طرفی از قلیای ضعیف هم نباید استفاده کرد بلکه باید از یک قلیای مداوم استفاده کنیم…که به وفورترین و دردسترین جوش شیرین یا بی کربنات سدیم می‌باشد.
در مورد استفاده از قلیا اجازهٔ استفاده از قلیای قوی مثل هیدروکسد سدیم را نداریم از طرفی از قلیای ضعیف هم نباید استفاده کرد بلکه باید از یک قلیای مداوم استفاده کنیم…که به وفورترین و دردسترین جوش شیرین یا بی کربنات سدیم می‌باشد.
علاوه بر قلیا و غلظت دهنده از یک اکسید کننده ضعیف برای جلوگیری از احیا ماده رنگزا نیز استفاده می‌شود .
اکسیدکننده‌های متداول برای چاپ با مواد رنگزای راکتیو، سدیم نیترو بنزن سولفونات با نام تجاری لودیگل و یا کلرات سدیم هستند.
به این مواد که باعث مقاومت رنگزا در برابر احیا می‌شوند نمکهای مقاوم کننده Resist Salt میگویند.
چون بعضی از رنگزاهای راکتیو دارای گروه کروموفور آزوئیکی هستند و در شرایط احیایی هیدرولیز می‌شوند و ساختار کروموفوریکی تجزیه شده و در نتیجه بی رنگ می‌شود پس باید حتما یک اکسید کنندهٔ ضعیف در خمیر چاپ وجود داشته باشد که مانع از این کار شود.
همچنین برای افزایش حلالیت و جذب رنگ روی پارچه افزودن یک جاذب الرطوبه مانند اوره به خمیر چاپ الزامیست.
در مورد استفاده از قلیا اجازهٔ استفاده از قلیای قوی مثل هیدروکسد سدیم را نداریم از طرفی از قلیای ضعیف هم نباید استفاده کرد بلکه باید از یک قلیای مداوم استفاده کنیم…که به وفورترین و دردسترین جوش شیرین یا بی کربنات سدیم می‌باشد.
نمایشگاه هنر ایران: در مورد استفاده از قلیا اجازهٔ استفاده از قلیای قوی مثل هیدروکسد سدیم را نداریم از طرفی از قلیای ضعیف هم نباید استفاده کرد بلکه باید از یک قلیای مداوم استفاده کنیم…که به وفورترین و دردسترین جوش شیرین یا بی کربنات سدیم می‌باشد.
علاوه بر قلیا و غلظت دهنده از یک اکسید کننده ضعیف برای جلوگیری از احیا ماده رنگزا نیز استفاده می‌شود .
اکسیدکننده‌های متداول برای چاپ با مواد رنگزای راکتیو، سدیم نیترو بنزن سولفونات با نام تجاری لودیگل و یا کلرات سدیم هستند.
به این مواد که باعث مقاومت رنگزا در برابر احیا می‌شوند نمکهای مقاوم کننده Resist Salt میگویند.
چون بعضی از رنگزاهای راکتیو دارای گروه کروموفور آزوئیکی هستند و در شرایط احیایی هیدرولیز می‌شوند و ساختار کروموفوریکی تجزیه شده و در نتیجه بی رنگ می‌شود پس باید حتما یک اکسید کنندهٔ ضعیف در خمیر چاپ وجود داشته باشد که مانع از این کار شود.
همچنین برای افزایش حلالیت و جذب رنگ روی پارچه افزودن یک جاذب الرطوبه مانند اوره به خمیر چاپ الزامیست.
