نمایشگاه هنر ایران: نکاتی درمورد تاریخ و مکاتب هنر نگارگری
هنر نگارگری یکی از شاخه‌های طراحی سنتی است که در میان سبک‌ها و آثار مختلف نقاشی دارای تنوعی بیشتر در موضوع، رنگ‌آمیزی، گستردگی و ترکیب‌بندی است. این هنر در اکثر فرهنگ‌های جهانی از اروپا گرفته تا آسیا وجود داشته و همیشه با هنر کتابت یا خوشنویسی همراه بوده است. واژه‌ی نگارگری به معنای نگاریدن و به تصویر کشیدن بکار گرفته می‌شود و در اینجا به مجموعه‌ای از هنرهای مرتبط با کتاب مانند تذهیب، تصویرگری، شعرنویسی و یا حتی هنرهای دیگری مانند تزیین و نقاشی قلمدان، جعبه‌ها و غیره بکار برده می‌شود.
هنر نگارگری ایرانی یا آنچه آن را مینیاتور ایرانی نیز می‌نامند سبکی سنتی از نقاشی کشیدن است که دارای جزئیات فراوان، رنگی و قالبی کوچک است و ادبیات یا موضوعات اساطیری منطقه‌ی خاورمیانه و به ویژه ایران را به تصویر می‌کشد. این هنر در ایران از قرن سیزدهم تا شانزدهم میلادی شکوفا شد و امروزه نیز هنرمندان معاصر آثار مینیاتور برجسته و زیبایی را خلق می‌کنند. ایران به خاطر تاریخ غنی و طولانی خود دارای میراث هنری زیادی است که از جمله‌ی آنها می‌توان به همین هنر نگارگری اشاره کرد. از هنر نگارگری برای تصویرگری کتاب‌ها و یا نقاشی هنری استفاده می‌شود. در این مطلب تصمیم داریم در مورد این هنر زیبا، تاریخ و مکاتب آن نکاتی را بیان کنیم.
واژه نگارگری یعنی نقاشی کردن، کشیدن نقش و صورتگری. هنر نگارگری نوعی هنر نقاشی ایرانی است. در هنر نگارگری، ایرانیان نقش‌های ظریفی را روی کاغذ یا در نوعی از آلبوم هنری که با آن مرقع گفته می‌شد ترسیم می‌کرده‌اند. رنگ‌های روشن و ناب در آثار نگارگری یکی از ویژگی‌های برجسته این هنر است. یکی دیگر از مشخصه‌های آثار نگارگری دقت به جزئیات موجود در تصاویر آن است. نگارگران برای کشیدن تصاویر خود از جهان معنوی الهام می‌گرفتند و گاهی اوقات، آنها در نقش‌های خود خطوط خوشنویسی را نیز به کار می‌بردند.
نمایشگاه هنر ایران: در ایران هنر نقاشی بر روی دیوار هم مرسوم بوده است، اما میزان ماندگاری آثار نگارگری بسیار بیشتر است. نگارگری در ایران از قرن سیزدهم میلادی رونق گرفت و پس از حمله مغول‌ها به ایران، ترسیمات نگارگری تحت تأثیر هنر چینی‌ها تغییر پیدا کرده‌اند. در آثار نگارگری ایرانی اغلب پیکر یک یا چندین شخص در مرکز نگاره مشاهده می‌شود. نقش‌های نگارگری به دلیل اندازه و ریزنقشی با نقش‌های مینیاتور قرون وسطی در اروپا شباهت دارند و این مسئله باعث شده تا آنها لقب مینیاتور را بگیرند. اما نسبت دادن این واژه با آثار نگارگری ایرانی خیلی مناسب نیست، چون این آثار از نظر مفهوم و ویژگی‌های دیداری شباهت چندانی با همدیگر ندارند.
تفاوت مینیاتور و نگارگری (نگارگری همان مینیاتور نیست)
واژه مینیاتور به معنای ترسیم یک نقش کوچک بر روی یک قطعه است. واژه مینیاتور می‌تواند به هر اثر هنری در ترسیمی اشاره داشته باشد که جزئیات نقاشی آن ریز و ظریف است. با اینکه آثار نگارگری ایرانی از لحاظ بعد و اندازه ظریف و کوچک بوده و ظاهراً به آنها عنوان مینیاتور داده می‌شود، اما این آثار از لحاظ معنایی و ویژگی دیداری از سبک نقاشی غربی پیروی نمی‌کنند. بنابراین، بهتر است که همان لقب نگارگری را در مورد این نوع نقاشی‌ها به کار ببریم.
ویژگی‌های نگارگری ایرانی با مشخصه‌های مینیاتورهای غربی تفاوت‌های مهمی دارند. برای مثال، در آثار نگارگری ایرانی از سایه‌روشن استفاده‌نشده و قواعد مربوط به پرسپکتیو نیز در آنها اعمال نمی‌شوند. نگارگران برای ترسیم منظره‌های نزدیک در نقاشی آنها را در قسمت پایین اثر و برای ترسیم مناظر دور آنها را در قسمت بالای آن ترسیم می‌کنند. یک ویژگی بارز دیگر در آثار نگارگری ایرانی این است که نقش‌های نگارگری جلوه‌ای ملکوتی داشته و پیکرهای ترسیم شده در آنها زیاد شباهتی به دنیای واقعی ندارند.
در فرهنگ ایرانی، بین جهان مادی و معنوی (عالم معنا) همیشه تعادل وجود داشته که این تعادل بیش از همه می‌تواند در وجود انسان بارز باشد. یکی از دیدگاه‌های قدیمی در مورد سبک هنر نگارگری آن است که این هنر یک هنر انتزاعی و معنادار است. از آنجایی‌که نگارگران مسلمان بوده‌اند و به تعادل بین جهان مادی و معنوی اعتقاد داشتند، آنها نمی‌توانستند این تعادل را به صورت عینی در تصاویر خود ترسیم کنند؛ ازاین‌رو، آثار آنها تلاشی برای به تصویر کشیدن عالم معنا بود. شکل‌های آثار نگارگری ایران در دوران اسلامی تلاش می‌کنند تا این عالم معنا را به نوعی انتزاعی به تصویر بکشند.
نمایشگاه هنر ایران: برای مثال، در اثر نگارگری معراج پیامبر اسلام، نگارگر با ترسیم چهره‌ها و منظره‌ای ملکوتی سعی می‌کند تا عالم معنوی و غیرمادی بودن آن را به بیننده منتقل کند. یکی دیگر از مشخصه‌های مهم نگارگری ایرانی استفاده آن از نور است. نگارگری در دوره اسلامی مسلماً تحت تأثیر آموزه‌ها و عرفانی بودن اسلام قرار گرفته بود و نگارگران سعی می‌کردند تا این معنویت را در آثار خود ترسیم کنند. در یکی از آیات قرآن، خداوند (حق تعالی) به خود لقب نور آسمان‌ها و زمین را داده‌است. با توجه به این موضوع، بسیاری از نگارگران از این مسئله الهام گرفته و از نور برای به تصویر کشیدن شکوه الهی یا عرفانی بودن منظره‌هایشان در نگاره استفاده می‌کنند.
تاریخچه‌ی هنر نگارگری ایرانی
علاقه‌ی ایرانیان به هنر به دوران غارنشینی آنها حدود ۸ تا ۱۰ هزار سال پیش باز می‌گردد که تصاویری از صحنه‌های شکار خود را به تصویر کشیده بودند. پس از حمله‌ی مغول‌ها به ایران، نگارگری ایرانی تحت تاثیر هنر آسیای شرقی قرار گرفت که این را می‌توان از تصاویر افراد و چهره‌های آنها تشخیص داد. پس از آن ایرانیان تکنیک‌ها و موضوعات نگارگری خود را توسعه دادند و به این ترتیب تا قرن ۱۳ میلادی مینیاتور به هنری برجسته تبدیل شد و تا قرن ۱۵ و ۱۶ نیز به اوج خود رسید.
نمایشگاه هنر ایران: با ورود اسلام به ایران که این هنر بسیار شکوفا شده، مدارس مستقل زیادی به وجود آمدند که هر کدام ویژگی‌های منحصربفردی را نشان می‌دادند. از مشهورترین این مدارس می‌توان به مدرسه‌ی تبریز، بغداد، شیراز و مدرسه‌ی مظفریان اشاره کرد. خیلی از آثار و اشعار ایرانی مانند اشعار حافظ، سعدی، نظامی و فردوسی با مینیاتورهای زیبایی که آثار هنرمندان بزرگ این مدارس بودند، نگارگری شدند. اگرچه با آغاز دوره‌ی صفویه از اهمیت این هنر کاسته شد چرا که پادشاهان صفوی بیشتر شیفته‌ی سبک‌های هنری غربی آن زمان شدند.
اولین یافته‌های تاریخی از نگارگری قبل و بعد از اسلام
نقاشی ایرانی در ایران پیشینه‌ای بسیار قدیمی دارد. نخستین آثار نقاشی ایرانی را می‌توان در غار دوشه لرستان یافت که قدمت این غار بیش از ۸ هزار سال بوده و سابقه کشیدن نقش در آن به ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد. در دوران هخامنشیان نیز هنرمندان ایرانی سعی می‌کردند تا بر روی سنگ تصاویر مورد نظر خود را به نوعی آرمانی به تصویر بکشند. مثال‌های دیگری از ترسیم نقش بر روی سنگ در پیش از اسلام به دوران اشکانیان و دوران ساسانی بازمی‌گردد و در مناطقی مانند کوه خواجه می‌توان چنین آثاری را یافت. پس از ورود اسلام به ایران، سبک نقاشی تصاویر بر دیوار رونق خود را از کم‌کم از دست داد؛ اما این هنر و جلوه‌های آن به هنر نگارگری و ایجاد آثار مرقع انتقال یافت.
دوران شکوفایی نگارگری
هنر نگارگری در ایران از قرن چهاردهم تا هفدهم میلادی بسیار شکوفا شد. پس از حمله اعراب به ایران، این کشور تا مدت‌ها توسط خلفای اموی و عباسی اداره می‌شد و هنر نگارگری در آن کم‌رنگ شد. با سرکار آمدن حکومت‌های ایرانی سامانی، غزنوی و آل بویه، ایرانیان تا حدودی استقلال فرهنگی خود را بازیافتند و توانستند تا هنر خود را بار دیگر شکوفا کنند. بیشتر آثار به‌جامانده از این دوران آثار نگارگری است که برای تصویرسازی در کتاب‌ها به کار می‌رود و کمتر آثار نقاشی بر روی دیوار در این دوران مشاهده می‌شود. در اوایل قرن هفدهم میلادی، حکومت عباسی ایران سعی کرد تا روابط سیاسی و تجاری را با کشورهای اروپایی برقرار کند. در این دوره بود که برخی از نگارگران ایرانی از بازنمایی طبیعت و جلوه‌های نقاشی غربی در ترسیم آثار خود الهام گرفته‌اند.
هنر نگارگری در ایران معاصرهنر نگارگری در ایران معاصر
دوره معاصر نگارگری در ایران از اواسط دوره قاجار آغاز شد و تا امروز ادامه دارد. در دوره قاجار هنرمندان سعی کرده‌اند تا با تقلید از نگارگری سبک اصفهان این هنر را احیا کنند. در دوران شاهنشاهی پهلوی نیز قسمتی از طرح‌های فرهنگی و هنری به رواج مجدد هنر نگارگری اختصاص داده شده بود. در دوره معاصر نگارگری، هنرمندان از روش‌های طبیعت پردازی در نقاشی غربی، شکل و شمایل جدیدی به نگارگری ایرانی می‌دهند. از هنرمندان برجسته حوزه معاصر در ایران می‌توان به هادی تجریدی، حسین بهزاد، فرشچیان و سوسن آبادی اشاره کرد. ویژگی‌های دیگر آثار نگارگری ایران معاصر شامل ترسیم چهره‌های زیباتر، حرکات اغراق‌آمیز انسان‌ها و حیوانات، لباس‌های پرچین و فضاهای رؤیایی می‌شوند.
مکاتب نگارگری هنر تجسمی در ایرانمکاتب هنر نگارگری در ایران
مکاتب نگارگری در ایران بر اساس مرکزیت حکومت و قدرت نام‌گذاری شده است. به این معنی که هر جا محل قدرت و تجمع ثروت بود هنرمندان سراسر کشور به آنجا می‌رفتند. برای مثال با مرکزیت حکومت در بغداد، مکتب بغداد پدید آمد و همین مساله در مورد مکتب‌های دیگر مانند مکتب قزوین، هرات، تبریز و غیره نیز صادق است. تجمع مجموعه‌ای از هنرمندان در یک محل تاثیر بسزایی در سبک و روش آنها گذاشته و ویژگی و خصوصیات آن مکتب را به وجود آورده است. در ادامه به معرفی چند نمونه از این مکاتب در دوره‌های مختلف تاریخی می‌پردازیم.
مکتب بغداد
بغداد اولین مکانی بود که هنرمندان زیادی از سرزمین‌های اسلامی در آن جمع شدند. این هنرمندان به سبک هنرمندان ایرانی کار می‌کردند و آثار زیادی نیز از خود بر جای گذاشتند. در این دوره تصویرسازی کتاب‌های زیادی از جمله کلیله و دمنه، عجایب‌المخلوقات قزوینی و غیره انجام شد. هنرمندان ایرانی نگارگری را در کتاب‌هایی انجام می‌دادند که شرح حال پادشاهان، دیوان‌های شعر، اخلاق، طب و غیره بود.
نمایشگاه هنر ایران: از ویژگی‌های مینیاتور یا هنر نگارنگری در این دوره می‌توان به یکسان بودن زمینه‌ی نقاشی و کتاب اشاره کرد. این بدین خاطر بود که هنرمند خوشنویس قسمت‌هایی از کاغذ را خالی می‌گذاشت تا روی آن نگارگری انجام شود. ویژگی چهره‌ها در این دوره نیز شبیه چهره‌های نژاد سامی و دارای بینی کشیده با ریش سیاه بلند است.
مکتب تبریز
با حمله‌ی قوم در اوایل قرن هفتم بسیاری از هنرهای ایرانی مانند معماری و نقاشی وارد دوره‌ی جدیدی شد. در این دوران زیباترین آثار هنری جهان در زمینه‌ی نقاشی خلق شد. با دستور وزیر کبیر و مورخ مشهور رشیدالدین، مرکزی برای دانش و هنر در تبریز افتتاح شد که ربع رشیدی نام گرفت و خوشنویسان، نقاشان و هنرمندان زیادی برای تدوین و تصویرسازی کتب به این مرکز دعوت شدند. به این ترتیب مکتب تبریز شکل گرفت.
در این دوره شاهد تاثیر نقاشی چینی بر نقاشی‌های ایرانی هستیم که از جمله‌ی این تاثیرات می‌توان به ابرهای مواج کنگره‌دار، درختان بسیار پیچیده، صخره‌های بلند، قله‌های نوک‌تیز، منظره‌های ناهمگن و بکارگیری صحنه‌های پرجمعیت و غیره اشاره کرد.
مکتب شیراز
شیراز یکی از شهرهایی بود که در زمان حمله‌ی مغول با هدیه دادن پیش‌کش از آسیب در امان ماند. هنرمندان زیادی برای حفظ امنیت به این شهر رفتند و مکتب شیراز را پایه‌گذاری کردند. تلاش هنرمندان در این دوره حفاظت از هنر ایرانی در برابر تاثیرات بیگانه بود. در نگارگری‌های این عصر، محوریت بر انسان است و از عناصر دیگر تنها برای آراستن و پرکردن فضاهای خالی استفاده می‌شود. بعلاوه در این مکتب آثار دارای رنگ‌آمیزی موزون و ظریف، رنگ‌های گلگون مایل به بنفش، آبی، لاجوردی و آبی ایرانی هستند.
مکتب هرات
نقاشی و نگارگری ایرانی با ظهور مکتب هرات به عالی‌ترین درجه رسید. در این دوره، هنر واقعی و ملی و متناسب با روحیه‌ی ایرانی شکل گرفت و استفاده از فضاهای روحانی در آثار مشاهده شد. از ویژگی‌های نگارگری در این دوره می‌توان به پرتحرک بودن شخصیت‌ها، حالات مختلف چهره، ظرافت و پختگی رنگ‌ها در نمایش درختان و گل‌ها اشاره کرد. هنرمند بزرگ این عصر کمال‌الدین بهزاد است که با دوری جستن از ویژگی‌های نقاشی چینی سعی در زنده ساختن روح ایرانی در نگارگری‌ها داشت.
مکتب بخارا
با انتقال پایتخت از هرات به بخارا هنرمندان نیز به این محل نقل مکان کردند و به این ترتیب مکتب بخارا تشکیل شد که در راس آنها محمود مُذهِب قرار داشت. نقاشی و نگارگری در این دوره برگرفته از آثار بهزاد بود که با خصوصیات نقاشی محلی بخارا در هم آمیخت. نگارگری مکتب بخارا برای کتاب‌ها جداگانه تهیه و سپس به کتاب متصل می‌شد. زمینه و حاشیه‌ی این تصاویر معمولا با شعر تزیین می‌شد.
اساتید و هنرمندان نگارگری و نقاشیاساتید برجسته نگارگری ایران و آثار آنها
هنر نگارگری ایرانی در دوران‌های مختلف پیشگامان متعددی داشته‌است. برای مثال، کمال‌الدین بهزاد یکی از نقاشان قرن نهم و دهم هجری بود که در دربار تیموری و صفوی فعالیت می‌کرد. استاد بهزاد رنگ‌شناسی نگارگری ایران را متحول ساخت و سبک نگارگری صفوی را به وجود آورد. از میان آثار نگارگری او می‌توان به شش نگاره بوستان سعدی و هجده نگاره برای خمسه نظامی اشاره کرد.
نمایشگاه هنر ایران: رضا عباسی نیز یکی دیگر از نگارگران برجسته در اواخر دوره صفوی بود که بیشتر آثار او آلبوم‌های نگارگری بودند. بسیاری از نگارگران پس از او سبک نگارگری‌اش را ادامه دادند. در قرن نوزدهم میلادی و در دوران قاجار، صنیع الملک (میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی) در آثار خود گرایش به طبیعت‌گرایی و اصلیت را نشان می‌داد. محمود فرشچیان نگارگر برجسته دوره معاصر ایران است که مکتب نگارگری خود در این دوره را بنیان‌گذاری کرده است. نگاره‌های استاد فرشچیان عناصر نقاشی سنتی و مدرن را ترکیب کرده و دارای نقوش متحرک، فضاهای گرد و منحنی و رنگ‌های مواج هستند. تابلوهای یتیم‌نوازی علی، ضامن آهو و پنجمین روز آفرینش از جمله آثار مشهور او هستند.
معرفی چند کتاب در مورد نگارگری
کتاب‌های زیادی در رابطه با هنر نگارگری تألیف شده‌است. برای مثال، کتاب «نگارگری ایران» توسط دکتر یعقوب آژند تألیف شده و پژوهشی در مورد تاریخ نقاشی و نگارگری درطول دوره‌های مختلف در ایران است. یک کتاب دیگر که به معرفی نگارگری ایران و مکاتب آن می‌پردازد کتاب «نگاهی به نگارگری در ایران» است که نویسنده آن بازل گری بوده و در این کتاب سیر تاریخ نقاشی در ایران به‌طور اجمالی بررسی شده‌است. کتاب‌های بسیاری هم در مورد آموزش نگارگری وجود دارند که یکی از آنها «آموزش نگارگری: طراحی گام‌های مؤثر در یادگیری اصول و مبانی نقاشی» است. ناشر این کتاب موسسه یساولی است و این کتاب خصوصیات نگاره‌های ایرانی را به سادگی توضیح داده‌است.
ابزار لازم برای هنر نگارگری
در زمان قدیم نگارگران آثار خود را بر روی جعبه، قلمدان، آلبوم و … ترسیم و از رنگ‌های طبیعی برای این کار استفاده می‌کرده‌اند. امروزه، هنرمندان علاقه‌مند به این رشته می‌توانند از ابزارهای جدید و موجود در بازار برای ایجاد آثار خود استفاده کنند. برای ترسیم نگاره می‌توان از کاغذهای معمولی و آ چهار نیز استفاده کرد. برای رنگ کردن طرح‌های ترسیم شده در نگاره‌ها می‌توان از رنگ‌های قابل حل در آب، مثل رنگ گواش، آبرنگ، آکریلیک یا مرکب استفاده کرد. نگارگران هم می‌توانند برخی از این رنگ‌ها را با هم ترکیب کرده و از ترکیب آنها در ترسیمات خود استفاده کنند.
نمایشگاه هنر ایران: ازآنجایی‌که نگارگری یک هنر نقاشی ظریف است و نیاز به دقت و مهارت زیادی دارد، ابزار مورد استفاده در آن هم نباید زمخت و درشت باشند. برای ترسیم طرح‌های نگاره بهتر است از مدادهای فشاری با اندازه مغز ۰.۳ و همچنین، از قلم‌های مو ظریف که موی طبیعی دارند برای رنگ‌آمیزی طرح‌ها استفاده کرد.
شیوه‌های اجرایی هنر نگارگری
پیشگامان در هر دوره نگارگری ایرانی روش‌های اجرایی متفاوتی را برای ترسیم نگاره‌های خود بکار می‌بردند. این روش‌ها عبارت‌اند از:
طراحی بی‌رنگ: در این روش هنرمندان فقط با قلم مو و مرکب سیاه (و گاهی اوقات رنگ‌های تیره) روی زمینه روشن طرح‌های خود را ترسیم می‌کردند. روش طراحی بی‌رنگ در تمام دوره‌های نگارگری استفاده می‌شد و به دلیل نبود رنگ دیگر در آن عنوان طراحی بی‌رنگ را گرفت.
طراحی رنگی: در روش طراحی رنگی، نقاش با قلم مو و خط‌های اصلی پیکرها را پر کرده و برخی از سطوح آن را با رنگ‌های روشن پر می‌کند. در این روش از رنگ طلایی بیش از رنگ‌های دیگر استفاده می‌شود.
طراحی سفید قلم: نگارگر در این روش از رنگ سفید یا طلایی یا رنگ‌های روشن دیگر برای ترسیم طرح بر روی زمینه‌های تیره استفاده می‌کند. در طراحی‌های سفید قلم، برای تزیینات دیواری و طراحی حاشیه‌ای چادرها و صفحه‌های آغازین و پایانی کتاب‌ها استفاده می‌شد.
طراحی دیواری: این طراحی‌ها بدلیل ابعاد نسبتاً بزرگ و شیوه طراحی خط‌هایشان، لقب طراحی دیواری را گرفته‌اند. اندازه برخی از این نگاره‌ها بیش از ۵۰ سانتی‌متر است.
طراحی چند نمودی: نگارگر با ترسیم خطوط اضافی طرح‌های پرنده، حیوان و انسان را در حالت‌های گوناگون ترسیم می‌کند. در این شیوه طراحی، افزودن این خط‌ها و تکرار آنها در بخش‌هایی از نگاره به آنها جلوه متحرک را می‌دهد.
نمایشگاه هنر ایران: نگارگری در ایران به دو سبک نگارگری قدیمی و جدید تقسیم شده‌است. استادان نگارگری برای آموزش سبک قدیم به شاگردانشان تکلیف می‌کنند که آثار نگارگری قدیمی را با زغال، خودکار یا مداد بکشند. بر طبق این دیدگاه، آموزندگان سبک نگارگری باید آثار قدیمی آن را سرمشق خود قرار دهند و آموزش خود را با نسخه‌برداری از این آثار شروع کنند. برای یاد گرفتن مهارت نگارگری، علاقه‌مندان به این هنر می‌توانند به آموزشکده‌ها مراجعه کرده یا در این رشته تحصیل کنند. لوازم مورد نیاز برای نگارگری پرهزینه نیستند، اما چالش اصلی همت خود هنرمندان این هنر است. ماهر شدن در نگارگری به جدیت، پشتکار و تمرین زیادی نیاز دارد. هرچه علاقمندان به این هنر به تمرین بیشتری در آن بپردازند مسلماً در مدت زمان کوتاه‌تری نیز در آن ماهر خواهند شد.
کاربرد هنر نگارگری جایگاه و موارد استفاده از هنر نگارگری ایرانی
همانطور که اشاره کردیم هنر نگارگری برای تصویرسازی کتاب‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت اما بعدها از این هنر برای طراحی دیوار و سقف ساختمان‌های باشکوه نیز استفاده شد. در طول امپراطوری‌های ساسانی و اشکانی در دوران پیش از ورود اسلام، دیوار کاخ پادشاهان با هنر مینیاتور آراسته و تزیین می‌شد اما متاسفانه هیچ کدام از این آثار باقی نمانده است. در دوره‌ی اسلامی که هنر نگارگری دوباره شکوفا شد، پادشاهان صفوی توجه ویژه‌ای به این هنر داشتند و به همین خاطر است که خیلی از آثار و ابنیه‌ی تاریخی باقی‌مانده از این دوران با نقاشی‌های شگفت‌انگیز و رنگارنگ ایرانی، تزیین شده‌اند.
بعلاوه از آنجایی که در زمان حکومت صفویه، اصفهان پایتخت ایران بود بسیاری از این آثار نگارگری ایرانی را می‌توانید در این شهر ببینید. آثاری همچون چهل ستون، عالی قاپو، هشت بهشت و بازار قیصریه در اصفهان، خانه‌ی بروجردی‌ها در کاشان و کاخ چهل ستون در قزوین را می‌توان بهترین نمونه‌های هنر نگارگری ایرانی دانست.
