نمایشگاه هنر ایران: همه آنچه باید درمورد چاپ سیلک اسکرین بدانید
این چاپ، نوعی از چاپ شابلونی بوده که مرکب یا رنگ چاپی از منفذ‌های باز یک توری عبور و در سطح چاپ شونده می‌نشیند. سطح چاپ شونده می‌تواند هر چیزی باشد. میز و گیرهٔ متصل به آن، کلاف چوبی، توری سیلک، اسکوئیجی، رنگ روغنی،کاردک نقاشی، حلال رنگ، آب چسب،چسب کاغذی و شیشه ای، لاک حساس نشده و مادهٔ حساس همراه آن، مقوای مشکی، مداد شمعی و سفید کننده از تجهیزات لازم برای چاپ سیلک اسکرین می‌باشند.
سیلک به منظور چاپ تصویر می‌باشد و از پارچه با توری با سوراخ‌های بسیار ریز استفاده می‌شود که نهایتا تصویر مورد نظر روی این توری منعکس می‌گردد و بخش‌هایی از تصویر که باید بی رنگ باشند، با ماده‌ای مسدود کننده مانند موم پوشیده می‌شود. اپراتور مرکب چاپ یا رنگ را با فشار کاردک یا غلتک به سطح چاپ شونده منتقل می‌نماید. رنگ یا مرکب تنها به بخش‌های مسدود نشده منتقل و تصویر روی آن ظاهر می‌شود.
چاپ سیلک قابلیت‌های متعددی دارد از جمله: امکان چاپ بر روی نایلکس و نایلون، CD- DVB، دفتر تلفن، سر رسید، تقویم دیواری، چرم، مقوا، ورقی، آینه، شیشه، کفش، کیف، جعبه شیرینی، جعبه کفش، جعبه‌های مختلف از جنس کارتن، تابلوهای هنری، تابلوهای صنعتی، تابلوهای اطلاع رسانی، اشیاء تبلیغاتی مثل ساعت و خودکار، گونی، پارچه و البسه.
نمایشگاه هنرایران: در عین حال نمی‌توان از معایب این روش چاپ غافل شد از جمله سرعت پایین و چاپ تک رنگ که موجب شده تا از امتیازات آن کاسته شود.
در زمان شستن دارو بعد از نور دادن، گاهی دارو بیش از حد پاک می‌شود که ممکن است به دلیل نوردهی کم، فاصله زیاد لامپ و طرح و یا عدم ترکیب صحیح دارو این اتفاق رخ دهد. همچنین در برخی مواقع پس از نور دهی دارو که باید پاک شود پوب پاک نمی‌شود. علت این امر نوردهی زیاد، فاصله کم میان لامپ با طرح و ترکیب زیاد داروها می‌باشد. گاهی در چاپ سیلک رنگ بخوبی پخش نمی‌شود. در این صورت اول باید لبه کاردک کنترل شود تا کاملا صاف باشد و سپس فشار یکنواخت تنظیم گردد.
چگونگی چاپ دستی و اتومات سیلک اسکرین:
در روش چاپ دستی دقت فرمائید که توری استفاده شده در چاپ سیلک اسکرین، از تار و پود‌های منظمی تشکیل شده که در فواصل میان هر دو جفت عمودی و افقی آن مربعی موجود است که مرکب را از خود عبور می‌دهد. با ابزار‌ها و تکنیک‌های طراحی مانند مداد شمعی، استنسیل (کاغذ پوستی)، لاک و قلم مو، عکاسی (فتو سیلک) استفاده می‌شود. بعد از آن ساخت شابلون شروع می‌شود. ساخت شابلون، با توجه به ابزار طراحی، انجام می‌شود. در مرحلهٔ چاپ، می‌بایست کاغذ و مقواهای خود را در اندازه‌های یکسان و بزرگ‌تر از اندازهٔ طرح برش زده و به صورت تخت آماده شود.
سپس برای جلوگیری از نفوذ رنگ به بیرون، حاشیه‌های داخلی شابلون را با استفاده از چسب کارتن مسدود می‌کنیم. باید لبه‌های طرح با لبه‌های چسب چند سانتی متر فاصله داشته باشد. رنگ‌های مناسب برای چاپ سیلک اسکرین، بسیار متنوع است. رنگ انتخابی را با استفاده از کاردک یا یک قاشق در حاشیهٔ بالایی طرح می‌ریزیم. رنگ برای خشک شدن به زمانی چند ساعته نیاز دارد. بعد از خشک شدن نسخه‌های چاپ شده، حاشیه آن‌ها را با استفاده از خط کش و کاتر منظم می‌کنیم. در چاپ اتومات تمامی مراحل با استفاده از دستگاه‌های چاپ حرفه‌ای و در مدت زمان کوتاه تری انجام می‌شود. به علاوه در چاپ اتوماتیک و با دستگاه امکان چاپ چند رنگ ساده‌تر از چاپ دستی بوده و نیازی به خشک شدن رنگ‌های اولیه، ثانویه و … نمی‌باشد.
چاپ سیلک روی پارچه
نمایشگاه هنر ایران: چاپ اسکرین یکی از روشهای متداول برای حک کردن تصاویر و نقوش بر روی لباس و پارچه است که در آن نیز از توری با سوراخ‌های بسیار کوچک استفاده می‌شود. قاب توری، شابلون یا کلیشه نام دارد که درون یک قاب ثابت و تصویر مورد نظر روی این توری چاپ می‌شود. بخش‌هایی از تصویر که باید بی رنگ باقی بماند، بوسیله ماده مسدود کننده همچون موم پوشیده می‌شود. مرکب چاپ یا رنگ را با فشار کاردک یا غلطک به سطح چاپ شونده منتقل کرده که این رنگ یا مرکب تنها از بخش‌هایی که مسدود نشده، عبور می‌کند و تصویر آن بر روی پارچه چاپ می‌شود. با این روش می‌توان بر روی مواد مختلف چاپهای تک رنگ یا چند رنگ انجام داد. بواسطه روش چاپ سیلک می‌توان روی انواع پارچه و لباس تصویر چاپ کرد.
برای چاپ سیلک بر روی پارچه سه روش وجود دارد:
در روش اول می‌توان توری یا شابلون را تهیه و طرح مورد نظر خود را روی کاغذ طراحی نمود. سپس با گذاشتن این طرح بر روی پارچه، شابلون را روی آن قرار دهید و به طور دلخواه تصویر را بر روی لباس طراحی کنید.
در روش دوم میتوانید لاکهای مخصوص چاپ روی پارچه خریداری نمایید و بوسیله آن سوراخ‌های شابلون را به گونه‌ای پر کنید تا طرح مورد نظر ایجاد شود. این روش راحتر از شیوه قبلی می‌باشد. در پایان کار میتوانید لاک موجود در قابل را به وسیله تینر از بین ببرید.
روش سوم چاپ سیلک بر روی پارچه، نسبت به دو روش قبلی هزینه بیشتری دارد. در این روش باید تمامی قاب را با لاک پر کنید و سپس لاک حساس به نور را در مکان تاریک به قاب زده و طرح مورد نظر را روی کاغذ کالک ایجاد نمایید. قاب یا شابلون را بر روی یک میز نور قرار دهید بطور که نور آن در زیر قاب تنظیم شود و با لاک برخورد کند. پس از چند دقیقه طرح مورد نظر بر روی پارچه حک و کار چاپ انجام می‌شود.
چاپ سیلک دستی
چاپ سیلک به دو شکل دستی و ماشینی انجام می‌شود. در چاپ دستی می‌توان از شابلون یا کلیشه چاپ استفاده کرده که در آن سه روش میز نور، قید نور و شابلون ساز انجام می‌شود. در روش چاپ سیلک ابتدا با یک لایه نازک شابلون یا قاب را تهیه می‌کنند و سپس لایه نازکی از لاک حساس دیازو را روی آن کشیده و با پرینت طرح درون دستگاه چاپ دستی قرار می‌دهند. دستگاه چاب سیلک طرح مورد نظر را روی توری حک می‌کند. با آماده شدن شابلون طرح، به دستگاه سیلک دستی نیازی نیست و سایر مراحل کاردک رنگ کشی، گذاشتن شابلون و جمع کردن سطح صاف به شکل دستی انجام می‌شود.
انواع چاپ سیلک دستی
چاپ سیلک دستی به دو روش کاربردی و هنری تقسیم بندی می‌شود. در روش کاربردی کاربر نقش اصلی را ایفا می‌کند و تمامی مراحل اعم از ساخت، آماده سازی لوحه چاپی، انتقال طرح و مراحل تکثیر را بر عهده می‌گیرد. در روش هنری چاپ سیلک دستی، مشتری هیچ نقشی در طرح ندارد و هنرمند از قبل کار خود را حاضر کرده است.
فرایند چاپ سیلک دستی
چاپ سیلک دستی به سه شکل انجام می‌شود که عبارت است از:
چاپ سیلک مسطح مانند سیلک اسکرین
چاپ سیلک گود از قبیل حکاکی بر روی فلز
چاپ سیلک برجسته از قبیل حکاکی روی چوپ و لینولئوم
نمایشگاه هنر ایران: روش چاپ سیلک اولین بار در ژاپن انجام شد. در آن زمان پارچه‌های ابریشمی برای چاپ کاربرد داشت و به همین دلیل این روش به سیلک (به معنی ابریشم) معروف شد. این روش هنوز هم در برخی نقاط جهان استفاده می‌شود زیرا هیچ روش چاپی نمی‌تواند به اندازه چاپ سیلک، مرکب را بر روی سطح منتقل کند و گاهی نیاز است تا چاپ با مقادیر زیادی از مرکب انجام شود. بنابراین چاپ سیلک جزء بهترینها انتخاب می‌باشد.
در سطوحی که زمینه کار آغشته به رنگ است و باید رنگ پوششی قوی روی کار اجرا شود از قبیل لیبل‌هایی که روی موتور سیکلت و امثال آن چسبانده می‌شود، می‌توان از روش چاپ سیلک دستی استفاده کرد. این روش در صنایع برای چسب اندود کردن مقاطعی از سطوح کاربرد دارد و گاهی نیز برای چسباندن مواد لاستیکی بر روی سطوح استفاده می‌شود.
سیلک اسکرین
چاپ سیلک اسکرین با نام دیگر «سری گرافی» شناخته شده است. این روش براساس تکثیر با استِنسیل صورت می‌گیرد که در آن از پارچه توری ظریف استفاده می‌شود چرا که در آن، سطح تکیه‌گاهی برای ورقه استنسیل قابل استفاده است. در این روش ورقه استنسیل را روی پارچه می‌چسبانند که بر روی کلافی محکم شده است. برای چاپ سیلک باید از مرکب‌های با ویسکوزیته بالا (غلیظ) استفاده شود که آن را با ابزاری با نام اسکویی‌جی (تیغه مانند) بر سطح استنسیل پخش می‌کنند. مرکب از بخش‌های نفوذپذیر توری به سطح دیگری در زیر کلاف می‌رسد. با این کار می‌توان نقش مورد نظر را با رنگ‌های مختلف بر روی سطوح مستوی یا غیر مستوی چاپ نمود. تصویر چاپ شده با این اسلوب اغلب دارای لبه‌های تیز می‌باشد. هنرمندان برای ایجاد کارهای هنری و بدیع از این روش استفاده می‌کنند.
نمایشگاه هنر ایران: روش چاپ سیلک اسکرین در سال 1907 توسط سمیولئل سیمون، به منظور انجام کارهای تبلیغاتی مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر این روش به شکل صنعتی انجام می‌شود. این تکنیک اغلب برای چاپ روی پارچه و البسه، کاغذ و مقوا، سرامیک، شیشه، چوب، فلز، اجسام و بسته‌های پلاستیکی (پلی پروپیلن و پلی اتیلین)، CD و DVD و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. روشی که در چاپ سیلک اسکرین استفاده می‌شود، به شکل تصویری و بصری است و به همین دلیل کارهای هنری و تبلیغاتی زیادی با استفاده از این روش صورت می‌گیرد. خمیر مایه و منبع الهام روش چاپ سیلک اسکرین، تکنیک‌های Graphic Design و تکنیک عکاسی است. در این روش عکاسی و گرافیک با یکدیگر امتزاج می‌یابد.
روش چاپ سیلک اسکرین می‌تواند در منازل و بصورت خانگی انجام شود که هیچ محدودیتی در این زمینه ندارد و کار بخوبی انجام می‌شود.
