نمایشگاه هنر ایران: پایین کشی فرش
با توجه به سابقۀ طولانی بافت فرش در تاریخ اقوام ایران زمین و نیز گستردگی آن در سراسر کشور، شیوه های متنوع بافت و ابزارآلات مرتبط با آن رواج یافته و اصطلاحات و اسامی گوناگون و متفاوتی را به خود اختصاص داده است. در بیشتر مناطق اصطلاح « پایین کشی » کاربرد بیشتری دارد. همچنین تنوع روشهای چله کشی باعث به وجود آمدن شیوه های مختلفی از پایین کشی شده است. به طور خلاصه، پایین کشی عبارت است از انتقال قسمتی از قالی بافته شده به پایین زیر دار، به منظور دستیابی به فضای مناسب جهت سهولت در ادامۀ بافت فرش.
ضرورت اجرای پایین کشی
بافنده در مراحل اولیۀ بافت، عمل بافت را به صورت نشسته انجام میدهد و عملیات بافت قالی به سهولت انجام میگیرد. با پیشرفت بافت فرش، به دلیل تسلط بافنده برسطح بافت و ضرورت رعایت ارگونومی بافنده (زاویۀ دید و نحوۀ صحیح نشستن،) نشیمنگاه بافنده از روی زمین به ارتفاع بالاتری انتقال مییابد. تغییر ارتفاع با استفاده از صندلی یا تختۀ الوار مناسب انجام میگیرد. با مشاهده و دقت در مراحل مختلف بافت قالی میتوان ضرورت و زمان اجرای پایین کشی قالی را تشخیص داد.
مواردی که اجرای پایین کشی را ضروری می نماید:
1- افزایش ارتفاع نشیمنگاه برای بافنده خطراتی را به دنبال دارد و سلامتی بافنده را تهدید میکند.
2- عیوبی همانند کیسی، بالا زدگی، پایین زدگی و پارگی ، که بر اثر ارتفاع زیاد فرش ایجاد میشود، تهدیداتی برای فرش به شما میرود.
3- روند افزایش طول بافت قالی به مرور زمان باعث کاهش عرصۀ بافت قالی و سخت شدن ادامۀ بافت میشود و تسلط بر کار کاهش مییابد. (هر قدر فاصلۀ لبۀ بافت با قسمت پایینی سر دار کمتر شود مشکلات بافنده در مراحل بافت نقشه، پوددهی و دفه زنی بیشتر خواهد شد) در بیشتر دارهای قالی بافی تغییر ارتفاع نشیمنگاه بافنده از زمین به ارتفاع بالاتر با استفاده از صندلی یا تخته الواری که روی پله های فلزی تعبیه شده در طرفین دار قالیبافی قرار داده میشود، انجام میگیرد.
استادکار یا ناظر فنی با اجرای بازدیدهای مستمر، ضرورت و زمان پایین کشی را تشخیص میدهد. به این صورت که با پیشرفت بافت قالی، ارتفاع محل نشستن بافنده از سطح زمین بیشتر میشود و فاصلۀ سطح انتهایی بافت با قسمت پایینی سر دار نیز کاهش مییابد. در این مرحله، داشتن ارتفاع زیاد از سطح زمین، سلامت و ایمنی بافنده را تهدید میکند. از طرف دیگر، کاهش فاصلۀ بین سطح بافت و قسمت پایینی سردار ادامۀ بافت را با مشکل مواجه خواهد کرد و احتمال ایجاد عیوبی مانند کیسی، جمع شدگی و بالا و پایین زدگی در فرش بیشتر میشود. لذا به منظور تأمین ایمنی بافنده و جلوگیری از ایجاد عیوب احتمالی و همچنین فراهم ساختن فضای مناسب و دستیابی به عرصۀ بافت جدید جهت ادامه دادن بافت قالی، عملیات پایین کشی انجام میگیرد. عملیات پایین کشی باید در محیطی کارگاهی، دارای نور مناسب، مجهز به دستگاه تهویه و کپسول آتش نشانی انجام شود. کف کارگاه باید هموار و دارای کف پوش مناسب باشد. سطوح دیوارهای آن نیز باید صاف و با رنگ روشن باشد.
استادکار فرش قسمتهایی از پایین کشی فرش را به صورت ایستاده و بر روی دار قالی بافی انجام میدهد. به همین دلیل کارگاه باید دارای ارتفاعی مناسب باشد. همچنین بخشی از این عملیات بر روی دار قالیبافی به صورت افقی(خوابیده) انجام می گیرد. بنابراین ابعاد کارگاه نباید به گونه ای باشد که مانع تحرک استادکار گردد. تأمین شرایط فوق، به منظور ایمنی بافنده و استادکار و نیز به منظور ممانعت از بروز هرگونه خطر احتمالی، برای قالی لازم است.
قبل از انجام دادن پایین کشی نکات زیر باید رعایت شود:
ابتدا تمامی نخهای خامۀ رنگی، که بر روی دار به صورت آویز یا توپک قرار دارد و نیز ابزارآلات قالیبافی را جمع میکنیم و به جای مناسب انتقال میدهیم. سپس با استفاده از جاروبرقی گردوغبار انباشته شده در میان سرچله ها و اطراف قالی را جمع آوری میکنیم و دار قالیبافی را در فاصله سی تا پنجاه سانتیمتری از دیوار قرار میدهیم. از پیچهای تنظیم تعبیه شده بر روی دار برای تنظیم کشش چله ها استفاده میکنیم و با استفاده از آچار متناسب با پیچ مذکور، به شل کردن پیچ ها و چله ها میپردازیم.
وسایل ایمنی و ملزومات بهداشتی
به منظور تأمین ایمنی در کارگاه اقلام ذیل باید تهیه شود و در دسترس قرار گیرد. این اقلام عبارت اند از ماسک تنفسی، دستکش، سطل زباله، کپسول آتشنشانی، جعبۀ کمکهای اولیه (شامل سرم شست وشو، بتادین، گاز استریل، باند و انواع چسب) و همچنین یک دستگاه جارو برقی به منظور گردگیری و جمع آوری پرزها وذرات گرد و غباری که بر روی دار قالی بافی و اطراف آن جمع شده است.
ابزار آلات و تجهیزات مورد نیاز
ابزار مورد نیاز استادکار به منظور اجرای بهینۀ عملیات پایین کشی عبارت اند از چکش میخ کش، انبردست، آچار فرانسه، میخ گالوانیزه، مفتول فلزی، گونیا، قیچی، کاتر(تیغ موکت بر،) متر، آچار ال، ماژیک، لاستیک پایین کشی، چوب پایین کشی و کاغذ باطله(روزنامه.) کاربرد و نحوۀ صحیح استفاده از هرکدام از این وسایل در بخشهای بعدی ارائه خواهد شد.
شیوه های مرسوم پایین کشی
شیوه های پایین کشی، به فراخور نوع دار و چله کشی انجام گرفته بر روی آن، متفاوت است و عبارت اند از:
1- پایین کشی چرخشی؛
2- پایین کشی پیچشی؛
3- پایین کشی به روش دوخت؛
4- پایین کشی به روش میخ و تخته
اندازۀ قطر سر دار نیز در تعیین زمان پایین کشی مؤثر است. به این معنی که هر چه قطر سر دار بیشتر باشد، پایین کشی در فاصلۀ بیشتری از سطح بافت و لبۀ زیرین زیردار انجام خواهد گرفت. در چه مواردی بافت یک قالی زرع و چارک به عرض 80و طول 120سانتی متر بدون عمل پایین کشی به انجام میرسد؟ اگر اندازۀ مفید قاب داخلی دار قالی بافی دارای طول 170و عرض 100 سانتیمتر باشد، نیازی به پایین کشی نخواهد بود. تفاوت چله کشی فارسی و چله َ کشی د َورانی (ترکی) در این است که چله ها در روش دورانی(ترکی) به صورت ساده و با فواصل و کشش مناسب به دور سر دار و زیر دار پیچیده میشود. در این روش چله های زیر و چله های رو با استفاده از دو نخ چند لا تاب، که به دو طرف راست روها بسته شده اند، ایجاد میشوند. اما همانطور که در قسمتهای قبل آموخته اید، در چله کشی فارسی، ابتدا چله با در نظر داشتن مواردی، از جمله طول قالی و تعداد و تراکم ریشه ها، بر روی دستگاه چله دوانی آماده میگردد. محل قرارگیری سردار، ابتدا و انتهای چله و محل دوختن سرچله ها با استفاده از یکسری نخهای چند لا تاب مشخص میشود و سپس بر روی دارقالیبافی انتقال مییابد. قرارگیری چله بر روی دار در این شیوه ، به این صورت است که سر دار در قسمت بالایی ضربدری قرار میگیرد. ابتدای چله ها را، که به وسیلۀ نخ نزله تقسیم و تنظیم شدهاند، با استفاده از یک نخ چند لا تاب محکم، که معمولاً از جنس پود سفید یا چلۀ پنبه ای است، محکم و به صورت مارپیچ بر روی میلۀ تعبیه شده بر زیردار میدوزیم و سپس قسمت اضافی چله ها را در قسمت بالای سر دار، را به صورت یکسان میکشیم و گره میزنیم. پایین کشی چرخشی پایین کشی به روش چرخشی عموماً در مناطقی مرسوم است که از دارهای قالی بافی ترکی و چله کشی گردشی استفاده میشود.
حوۀ اجرای پایین کشی چرخشی: ابتدا چله ها را به وسیلۀ آچار و پیچ تنظیم، شل میکنیم، آنگاه مقدار مورد نظر از قسمت بافته شدۀ قالی را به پشت دار قالی بافی انتقال میدهیم و سپس چله ها را سفت میکنیم. شل و سفت نمودن چله ها در اکثر دارها با استفاده از آچار مخصوص (فرانسه یا میلۀ فلزی قطور Lمانند) انجام میشود. نکتۀ مهمی که در مرحلۀ شل نمودن چله ها باید رعایت شود، این است که این کار باید به صورت تدریجی و در هر دو طرف دار قالیبافی انجام شود. به منظور جلوگیری از ایجاد آسیب به چله ها و قالی، استادکار باید قبل از پیچاندن جهت صحیح پیچش، پیچ های تنظیم را به درستی تشخیص دهد. یکی از نکات مهمی که رعایت آن ضروری است، این است که شل نمودن چله ها و پیچهای تنظیم باید به صورت تدریجی و همزمان در هردو طرف دار قالی انجام شود. بیدقتی در تشخیص جهت صحیح پیچاندن پیچهای تنظیم، ممکن است خطراتی راهم برای پایینکش و هم برای فرش به وجود آورد.در تمامی مراحل انجام دادن پایین کشی در این شیوه، دار قالی بافی به صورت عمودی قرار دارد. به منظور جلوگیری از جابه جایی و بینظمی چله ها و قبل از شل نمودن پیچها، با استفاده از چسب نواری مخصوص، از به همریختگی چله ها ممانعت به عمل می آید. بعد از انتقال مقدار مناسب از بافت به پشت دار قالیبافی باید از قرار گیری دقیق قالی و چله ها، در قسمت میانی سردار و زیردار مطمئن شویم. سپس، با رعایت احتیاط و به صورت تدریجی و همزمان ، باید هردو طرف چپ و راست دار قالی را به وسیلۀ پیچهای تنظیم به اندازۀ لازم سفت کنیم.
پایین کشی به روش دوخت: این روش یکی از متداولترین شیوه های انجام دادن پایین کشی است. در این شیوه، بخشی از مراحل پایینکشی به صورت عمودی و بخش دیگر، به صورت افقی انجام میشود. لذا مکان اجرای این کار باید شرایط لازم زیر را داشته باشد:
الف) ارتفاع مناسب ( زیرا قسمتهایی از آن به صورت ایستاده انجام میگیرد) .
ب) وسعت کافی ( زیرا قسمتهایی از آن به صورت خوابیده انجام میگیرد.) باید فضایی در اختیار باشد که اجرای پایینکشی به این شیوه در آن به راحتی امکان پذیر باشد.
در مرحله باز نمودن و تکان دادن سر چله ها استفاده از ماسکهای تنفسی ضروری است. ذکر این نکته لازم است که در هنگام چله دوانی، محل قرارگیری چله بر روی زیر دار، محل قرارگیری سر دار و محل اجرای گره زنی بر روی سر دار و انتهای چله ها با استفاده از تعدادی نخ چند لاتاب مشخص میگردد.
قسمت زیردار به وسیلۀ دو نخ به نام نخ نزله با تنظیمات دو یا سه تایی و به صورت مارپیچ مشخص میشود. در قسمت بالای سردار به وسیلۀ دو رشته نخ چندلاتاب چله ها را به دسته های 10 ،8 ،6 ،4یا بیشتر دسته بندی میکنند. شیوۀ عبور نخهای چندلاتاب به صورت یک رو یک زیر است، به طوری که هر دو نخ موازی هم و به صورت برعکس از میان چله ها عبور داده میشوند. این تقسیمات عمل گره زنی را در هنگام چله کشی و پایین کشی تسهیل می کند. ابتدا گره نخی را، که قسمت انتهای چله ها را مشخص میکند، باز میکنیم و دو سر آن را به دو طرف سردار میبندیم. سپس به تدریج گره های روی سردار را (از هر جهتی که استادکار راحتتر باشد) باز میکنیم و به زیر قسمت ضربدری و چوب کوجی انتقال میدهیم. این کار را تا آخرین گره ادامه میدهیم. تا جایی که وزن قسمت بافته شده قالی باعث افتادن آن به سطح زمین شود. سپس با استفاده از کاتر یا یک چاقوی تیز قالی را از میلۀ زیردار جدا میکنیم. اجرای این مرحله باید با رعایت احتیاط و در نظر گرفتن جوانب ایمنی باشد. در غیر این صورت احتمال آسیب رسانی به فرش و استادکار وجود دارد. توجه داشته باشیم عمل باز نمودن گره های روی سر دار و انتقال آن به زیر چوب کوجی و ضربدری بسیار سخت و توان فرساست. لذا اگر این کار با همراهی نفر دوم صورت گیرد، علاوه بر اینکه کار با سرعت و کیفیت بهتری انجام میشود، باعث حفظ تعادل استادکار نیز خواهد شد. بعد از جدا نمودن قسمت بافته شده از روی میلۀ زیردار، فاصلۀ دو طرف زیردار از سطح زمین را با استفاده از متر فلزی به یک اندازۀ مشخص و به وسیلۀ نخ چند لا یا مفتول فلزی نرم، به پیچهای تنظیم محکم میبندیم. این کار به این منظور انجام میشود که سطح قالی پایین کشی شده در دو طرف یکنواخت باشد.
با استفاده از طناب یا پارچه کشی تابیده شده، دو سر میلۀ تعبیه شده بر روی زیر دار را به صورت کشیده و محکم گره میزنیم. باید توجه داشت که قطر طناب یا پارچۀ تابیده شده نباید کمتر از یک سانتی متر باشد. سپس با مشخص کردن حد و اندازۀ مقداری که باید پایینکشی شود، مشخص و آن را با استفاده از متر فلزی در سه قسمت چپ، راست و وسط قالی نشانه گذاری میکنیم. در ادامه با استفاده از متر و ماژیک، محدودۀ قرارگیری قالی و چله ها را نیز بر روی سر دار و میلۀ زیر دار مشخص میکنیم. باید حداقل میزان ده تا پانزده سانتیمتر از قسمت بافته شدۀ در بالای قسمت پایین کشی شده قرار داشته باشد. مرحلۀ ابتدایی تثبیت قالی بر روی میلۀ زیر دار با استفاده از سوزن و نخ انجام میگیرد. بنابراین باید جوانب احتیاط و ایمنی لازم را رعایت کرد. همچنین در مرحلۀ تثبیت قالی بر روی زیر دار و دوخت آن به زیر دار باید نقاطی را که از قبل مشخص شدهاند، در نظر داشت. این کار به منظور هم سطح شدن با سطح پایینکشی انجام میگیرد. دوخت قالی به زیردار، با استفاده از سوزن جوال دوز و نخ چلۀ چند لا تاب از هر طرفی که استادکار راحتتر باشد انجام میگیرد. توجه داشته باشید که تمام فشارها بر روی سر دار و قسمت دوخته شده وارد میشود. از این رو باید دقت نمود که انتخاب نخ و کیفیت اجرای دوخت به گونه ای باشد که به راحتی این فشار را تحمل کند. به منظور اجرای گره زنی مجدد بر روی سردار، یک نخ چند لای تابیده را از زیر ضربدری عبور میدهیم و به این وسیله قسمت ضربدری را به نزدیکی های زیر دار منتقل میکنیم. با این هدف که پیچ و تاب احتمالی چله ها باز شود تا مرحلۀ کشش و گره زنی مجدد چله ها به راحتی و یکنواختی انجام پذیرد. بعد از اتمام گره زنی، باید تعدادی از گره های آن سمتی را که گره زنی از آنجا آغاز میشود، باز کنیم و مجدداً گره بزنیم. این کار به این دلیل انجام میشود، که در گره های اول مقداری از میزان کشش صرف بالا کشیدن وزن فرش شده و معمولاً میزان کشش این تعداد از گره ها کمتر است. این کار را به منظور یکدست نمودن کشش چله ها انجام میدهیم. در پایان گره زنی چله ها بر روی سر دار، با استفاده از آچار مربوطه چله ها را به میزان مناسب سفت میکنیم. قبل از این کار، ابتدا باید نخهایی که زیردار را به پیچ های تنظیم وصل کرده است جدا کنیم. همان طوری که شل نمودن چله ها به صورت تدریجی و در هر دو طرف چپ و راست قالی انجام میگیرد، این اصل نیز در مرحلۀ سفت نمودن چله ها باید مد نظر قرار گیرد. در صورتی که قسمت پایین کشی شده به صورت آزاد و بدون هیچ پوششی بر روی زمین قرار گیرد، مواردی چون رطوبت، گرد و غبارو ریختن احتمالی مایعات بر روی قالی سلامت آن را تهدید خواهد نمود. به همین منظور این قسمت باید با پوشش مناسب جمع شود و در ارتفاعی بالاتر از سطح زمین قرار گیرد.
پایین کشی به روش میخ و تخته: یکی دیگر از شیوه های انجام دادن پایین کشی قالی، پایین کشی به شیوۀ میخ و تخته است. همان طور که از نام آن بر میآید، دو عنصر میخ و تخته در این شیوه مؤثرند. تمامی مراحل اولیه و پایانی پایین کشی به روش میخ و تخته با شیوۀ پایین کشی به روش دوخت کاملا یکسان است. این دو شیوه تنها در مرحلۀ نحوۀ تثبیت قالی بر روی زیر دار متفاوت اند. در ادامه، در مورد آن توضیحات لازم ارائه خواهد شد.
بعد از باز نمودن گره ها و انتقال قسمت اضافی چله ها به پایین چوب کوجی، قالی را از میلۀ زیردار جدا میکنیم، سپس چوب پایین کشی را با استفاده از مفتول و انبر مخصوص به پشت زیر دار محکم میبندیم. محل قرارگیری چوب پایین کشی در قسمت میانی پشت زیر دار است. بستن چوب پایین کشی به سه صورت انجام میگیرد:
1- بستن چوب پایین کشی به زیردار به وسیلۀ مفتول فلزی نمرۀ یک ونیم، سه یا چهار لا تاب. در این صورت، با توجه به نیاز و طول تختۀ پایین کشی، تعداد مناسبی از مفتول فلزی سه یا چهار لاتاب نمرۀ یک ونیم را با طول مناسب، که به صورت منظم تابیده شده باشد، با استفاده از گاز انبر یا انبردست به دور زیردار و چوب پایین کشی میبندیم. قبل از بستن مفتولها با استفاده از سانتیمتر و ماژیک محل قرارگیری هر سیم مفتول را مشخص میکنیم. سپس هر کدام را در جای خود محکم میبندیم.
2- بستن چوب پایین کشی به زیردار به وسیلۀ مفتول فلزی نمرۀ یک ونیم به صورت یک لا. مقدار لازم از مفتول را به وسیلۀ گاز انبر یا انبردست جدا میکنیم و با توجه به فواصل مشخص شده، مفتول را چندین بار محکم به دور چوب پایین کشی و زیر دار میچرخانیم و دو سر انتهای آن را محکم میکشیم و به هم اتصال میدهیم و قسمت اضافی آن را به وسیلۀ انبر، قطع میکنیم.
3- بستن چوب پایینکشی به زیردار به وسیلۀ بستهای فلزی تنظیم شونده. به تعداد مناسب از بستهای مربوطه را تهیه میکنیم و هرکدام را در جای مناسب و طبق تنظیمات انجام شده قرار میدهیم. آن گاه با استفاده از پیچ گوشتی، چوب پایینکشی را محکم به زیردار میبندیم. نحوۀ قرارگیری بست های تنظیم شونده به گونه ای است که هر بست به دور زیر دار و چوب پایینکشی قرار میگیرد. با توجه به اینکه دو سر انتهایی مفتولها در قسمت جلوی زیردار قرار میگیرند، ممکن است موجب آسیب دیدگی و ایجاد مزاحمت برای بافنده گردد. به همین منظور این قسمتها را با استفاده از چسب نواری پنج سانتی میپوشانیم. چوب پایین کشی برای بستن بر روی زیر دار، در هر صورت ِ دار قالی بافی، باید به صورت خوابیده قرار گرفته باشد. با استفاده از سانتی متر فلزی، عرض قالی و میزان مورد نظر برای اجرای پایین کشی را مشخص و نشانه گذاری میکنیم. بعد از بستن چوب پایین کشی به قسمت پشت زیر دار، محل دقیق قرارگیری فرش را نیز مشخص میکنیم. با مشخص نمودن محل دقیق قرارگیری فرش بر روی قسمت میانی زیردار، ابتدا دو طرف فرش را با استفاده از دو عدد میخ به زیر دار ثابت میکنیم. یک تکه کاغذ چند لا یا کارتن را نیزدر بین میخ و فرش قرار میدهیم. به منظور جلوگیری از انتقال احتمالی رنگ و چربی موجود بر روی سیم مفتول، تمامی سطح پشتی چوب پایین کشی را با استفاده از کاغذ باطلۀ چند لایه، که عرض تقریبی آن با لبۀ چوب پایین کشی برابر باشد، میپوشانیم.
گاهی، بعد از اجرای پایین کشی، سطح فرش ّ به صورت مواج در می آید و این همان عیب کیسی فرش است. به منظور جلوگیری از ایجاد این عیب، دو میخ ابتدایی سمت راست و چپ را به حالت زاویه دار(مایل) قرار میدهیم. زاویۀ قرارگیری این میخها به سمت داخل است. پس از فرو رفتن مقداری از میخ در چوب پایین کشی، با استفاده از چکش، زاویۀ این میخها را به صورت عمود در میآوریم. با این کار مقداری فرش از دو طرف به سمت بیرون کشیده میشود. به این صورت از ایجاد عیب کیسی قالی جلوگیری میکنیم. سپس با استفاده از میخهای مخصوص و لاستیک پایین کشی، قالی را بر روی چوب پایین کشی ثابت میکنیم. به این صورت: ابتدا یک سمت لاستیک پایینکشی را با دقت بر روی چوب پایینکشی و نزدیک لبۀ فرش میخ میزنیم. انتهای لاستیک پایینکشی توسط همکار باید مقداری کشیده شود و با استفاده از یک یا چند میخ دیگر، لاستیک را در نزدیکی لبۀ دیگر فرش به تخته پایینکشی متصل میکنیم. با هدف جلوگیری از انحراف مسیر میخ کوبی و لاستیک پایین کشی ابتدا در چند نقطه لاستیک را به وسیلۀ میخ به پشت فرش و چوب پایینکشی ثابت میکنیم. با استفاده از چکش مناسب میخها را، به صورت دو ردیف موازی و با فاصلۀ سه تا چهار سانتیمتر از همدیگر، میکوبیم. البته دو ردیف موازی میخها باید طوری در مقابل همدیگر قرار گرفته باشند که محل قرارگیری میخها نسبت به همدیگر حالت زیکزاک ایجاد کند.
پایینکشی پیچشی: این روش یکی از شیوه های انجام دادن پایینکشی است که بر روی آن دسته از دارهایی انجام میگیرد که چلۀ آن به روش چله ریزی فارسی انجام شده باشد. به همین دلیل ابتدای چله ها باید به زیردار متصل (دوخت) باشد. تمامی مراحل شل نمودن چله ها، باز نمودن چله ها، انتقال فرش و اضافۀ چله ها به زیر چوب کوجی و ضربدری، مشابه دو روش قبلی است و ثابت نمودن مقدار مورد نظر از دوخت به وسیلۀ پیچش فرش به دور زیردار انجام میگیرد. به این صورت که به وسیلۀ چکش زیر دار را از راست روها جدا میکنیم و مقدار مورد نظر از بافت را به دور زیردار میپیچانیم، سپس زیردار را به راست روها انتقال میدهیم، آن گاه بار دیگر چله را به میزان مناسب محکم میکنیم. در صورتی که طراحی دار به گونه ای باشد که بدون خارج کردن زیر دار بتوان عمل پیچاندن و پایینکشی را انجام داد، مراحل کار آسانتر خواهد شد. پایین کشی بر روی دارهای موسوم به کرمانی نیز به شیوۀ پیچشی انجام میگیرد. در این روش، شل و سفت نمودن چله ها با استفاده از دو اهرم تعبیه شده بر روی سر دار و زیر دار انجام میشود. اهرم متصل به سر دار، ضخیم و بلند و اهرم متصل به زیردار، کوچکتر است.
به منظور جلوگیری از حرکت اهرم و شل شدن چله ها، یک سر اهرم بزرگتر با استفاده از طناب به گوشه زیر دار بسته میشود. سر انتهایی این اهرم به داخل تنۀ سر دار فرو میرود و محکم بر روی آن قرار میگیرد. نقش اهرم و سر دار، در دارهای کرمانی از جهت کاربرد آچار و پیچ تنظیم، با دیگر دارها شباهت زیاد دارد. در دارهای کرمانی نشیمنگاه بافنده ثابت است و به محض افزایش ارتفاع بافت قالی عملیات پایینکشی انجام میگیرد. در این نمونه از دارهای قالیبافی در طول زمان بافت یک قالی، ممکن است بارها و بارها پایین کشی انجام گیرد. ضمناً اهرمی که در قسمت زیر دار قرار میگیرد، به اهرم جمع کننده معروف است. بعد از شل نمودن چله ها، با استفاده از این اهرم، قسمت مورد نظر از بافت قالی به دور زیر دار چرخیده میشود.
