نمایشگاه هنر ایران: چاپ برداشت چیست و چگونه انجام می شود؟
در چاپ برداشت زمینهٔ پارچه باید با رنگزاهایی که قابلیت برداشت داشته باشند رنگرزی شود، سپس با مواد برداشت کننده، چاپ بر روی آن‌ها صورت می‌گیرد. در واقع به احیا رنگزا به وسیله یک ماده احیا کننده برداشت گفته می‌شود.
انواع احیا کننده‌ها :
رنگالیت سی
رنگالیت اف-دی
رنگالیت دی- اس
دکرولین
رنگالیت اچ
مانوفست ( تیو اوره دی اکسید)
کلرید قلع
ویژگی‌های احیا کننده مناسب :
به خوبی در آب حل شود.( واکنش گرمازا)
در دمای بالاتر از 50 درجه سانتیگراد پایدار باشد.
نمایشگاه هنر ایران: احیا کننده‌ها در محیط قلیایی پایدارند ولی در محیط اسیدی تجزیه می‌شوند،رطوبت را جذب می‌کنند.
مواد برداشت کننده به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول موادی هستند که بر اساس اکسیداسیون عمل می‌کنند مانند هیپوکلریت سدیم و پراکسید هیدروژن و دسته دوم موادی هستند که بر اساس احیا عمل می‌کنند مانند کلرید قلع و رنگالیت.
چاپ برداشت رنگزاهای راکتیو:
درمورد رنگزاهای راکتیو اکثرا رنگزاهای وینیل سولفون قابلیت برداشت دارند و برای رنگرزی زمینه مناسب می‌باشند. چند مورد از رنگزاهای راکتیو که قابلیت برداشت خوبی دارند مثل y 42 / y 15/ R 23/ b 220 و ….
دو نوع برداشت داریم: سفید و رنگی.
درمورد رنگزاهای راکتیو رنگزایی وجود ندارد که بتوان در برداشت رنگی به عنوان رنگزای پایدار در شرایط احیایی استفاده کرد. اکثرا از پیگمنت و در مواردی رنگزای خمی استفاده می‌شود.
در چاپ برداشت سفید برای اینکه سفیدی خوبی داشته باشیم، می‌توان از این مواد استفاده کرد: پیگمنت سفید٬ دی اکسید تیتان٬پودر آنتراکینون٬ زینک اکساید، سفید کنندهٔ نوری و…
در چاپ برداشت انتخاب غلظت دهندهٔ مناسب بسیار مهم می‌باشد که در شرایط احیایی پایدار باشد از جمله غلظت دهنده‌های مناسب برای اینکار: ایندالکا، ایندرز، نشاسته، صمغ انگلیسی، گوار و ….می‌باشد.
نمایشگاه هنر ایران: جهت برداشت بر روی رنگزای راکتیو سافولیت و هیدرو توصیه می‌شود و برای رنگزای دیسپرس دکرولین یا سافولین و کلرید قلع. البته برداشت رنگزاهای دیسپرس به راحتی راکتیو نمی‌باشد و روش‌های متفاوت تری دارد که عمدتا به صورت چاپ رزیست انجام می‌شود.
اگر بین مولکول رنگزای راکتیو و سلولز پیوند اتری وجود داشته باشد برداشت بهتری نسبت به زمانی که بین سلولز و رنگزا پیوند استری وجود دارد، خواهیم داشت. در برداشت خنثی مکانیزم برای تمام رنگزاها یکسان است و کروموفر آزوی رنگزا به آمین تبدیل می‌شود، در حالیکه بخشی از مولکول رنگزا توسط پیوند اتری ویا استری هنوز به سلولز متصل است.
اگر بین سلولز و مولکول رنگزا پیوند اتری برقرار باشد در برداشت قلیایی علاوه بر گروه آزو پیوند اتری هم شکسته شده و سلولز کاملا آزاد می‌شود، برای همین ما شاهد زردی روی زمینه پارچه نیستیم، رنگزاهای راکتیو ونیل سولفون و رمازول با پارچه پیوند اتری برقرار می‌کنند.
نمونه نسخه چاپ برداشت برای رنگزاهای راکتیو:
رنگالیت سی 100-200 g/k
غلظت دهنده(صمغ عربی) 460 g/k
قلیا (بی کربنات سدیم) 20-50 g/k
گلیسیرین 40 g/k
آب تا حد تعادل
جمع کل= 1kg
مراحل پس از چاپ:
خشک کردن پارچه، سپس بخار دادن به مدت 15 دقیقه در دمای 100 درجه سانتیگراد، عمل احیای رنگزا در طی فرآیند بخار دادن صورت می‌گیرد و رنگزای تخریب شده در شستشو از روی کالا پاک می‌گردد
