آشنایی با سیستم میکرو چهارسوم در حرفه عکاسی

نمایشگاه هنر ایران: آشنایی با سیستم میکرو چهارسوم در حرفه عکاسی

در این مقاله قصد دارم شما را با سیستم میکرو چهارسوم و تاثیرات آن بر دنیای دوربین‌های دیجیتال و عکاسی آشنا کنم.

هنر عکاسی و صنعت ساخت دوربین‌های دیجیتال در سال‌های اخیر هر روز رو به پیشرفت بوده و کمپانی‌های مختلف با عرضه دوربین‌ها و مانت‌های SLR جدید خود سعی داشته‌اند تا گوی سبقت را از باقی بربایند.

با این حال، توسعه نیافتن یک مانت جدید برای دوربین‌های DSLR که از صفر طراحی شده باشد، بعدها به عنوان یک خلأ بزرگ و یکی از ضعف‌های سیستم عکاسی دیجیتال تبدیل شد. الیمپوس در همین زمینه و با همکاری کداک، در سال ۲۰۰۳ مانت چهارسوم ( Four Thirds ) را توسعه داد تا به آزادی عمل بیشتری در تولید انواع دوربین‌های عکاسی DSLR دست یابد.

الیمپوس و کداک در توسعه‌ی این سیستم سه قانون اساسی را مدنظر داشتند :

• مخصوص دوربین‌های دیجیتال
• استاندارد باز
• قابلیت حمل زیاد

سیستم چهارسوم چیست ؟

سیستم مانت چهارسوم از حسگر کوچک‌تری ( ۱۷.۳ در ۱۳ میلی‌متر ) نسبت به APS-C ها و فول فریم‌ها بهره می‌برد. این درحالی است که کانن و نیکون هر روز دوربین‌های جدیدی را با حسگر‌های فول‌فریم ( ۳۶ در ۲۴ میلی‌متر ) و APS-C ( ابعاد ۲۳.۶ در ۱۵.۷ میلی‌متر ) معرفی می‌کنند.

با وجود تمام اینها، اما هنوز هم بسیاری از کارشناسان حسگر بزرگ‌تر را به معنی کیفیت بهتر تصاویر می‌دانند، اما الیمپوس اهداف دیگری را در سر خود می‌پروراند. به اعتقاد مهندسان این کمپانی، آزادی عمل بیشتر عکاسان، قابلیت حمل و نقل بهتر دوربین، کیفیت تصویر عالی برای استفاده‌ی عموم کاربران و قیمت ارزان‌تر، در نهایت به افزایش محبوبیت این سیستم و گسترش سهم بازار این کمپانی منجر می‌شود.

نمایشگاه هنر ایران: مانت چهار سوم از ابعاد کوچکتری نسبت به سایر مانت‌ها بهره می‌برد و همین باعث می‌شود که سازندگان بتوانند در کنار تولید دوربین و لنزهای دوربین کوچکتر و ارزان‌تر، با توسعه‌ی مبدل‌های مختلف، امکان استفاده از لنزهای سایر مانت‌ها و کمپانی‌ها را نیز برای دوربین‌های خود در نظر بگیرند.

از دیگر تفاوت‌های دوربین‌های چهارسوم، نسبت ۴:۳ حسگر آن‌ها بود؛ این در حالیست که حسگر‌های فول‌فریم و APS-C از نسبت ۳:۲ بهره می‌برند.

پس از اینکه مانت چهار سوم به وجود آمد، الیمپوس و کداک برای جلب نظر سازندگان مختلف دنیای دوربین‌های دیجیتال تلاش‌های زیادی کردند تا توانستند به هدفشان برسند. در ادامه کمپانی‌هایی همانند فوجی فیلم، پاناسونیک، لایکا، سانیو و سیگما دوربین‌هایی را با این مانت معرفی کردند.

هدف اتحادیه‌ی چهارسوم، انقلاب در دنیای عکاسی و تغییر سنگینی کفّه‌ی ترازو به سمت این سیستم بود.

به‌طور خلاصه، نقات قوت و ضعف سیستم مانت چهارسوم دوربین‌های عکاسی DSLR‌ عبارت‌اند از :

نقاط قوت

• حسگر‌های کوچک‌تر امکان ساخت دوربین و لنز‌های کوچک‌تر و سبک‌تر را به سازندگان می‌دهد؛
• طراحی سیستم به صورت تله سنتریک، باعث می‌شود که طیف‌های نوری موازی با یکدیگر به حسگر برسند؛
• به دلیل فاصله‌ی کمتر فلانج، امکان ساخت مبدل‌ها برای استفاده از لنز سایر سیستم‌ها بسیار ساده می‌شود.

نقاط ضعف

• ابعاد کوچک‌تر حسگر‌ها محدودیت زیادی در استفاده از چگالی بالای پیکسل‌ها به وجود می‌آورد؛
• ابعاد کوچک‌تر پیکسل‌ها باعث می‌شد سنسورهای مانت چهار سوم نور بسیار کمتری را نسبت به حسگرهای فول فریم دریافت کنند که درنتیجه، نویز بیشتر و گستره‌ی دینامیکی کمتر و انحراف رنگی بیشتری ایجاد می‌کرد.
• به دلیل ابعاد کوچکتر حسگر، برای رسیدن به فاصله‌ی کانونی یکسان با دوربین‌های فول فریم، دوربین‌های مانت چهارسوم باید از لنز‌هایی با فاصله‌ی کانونی کمتر ( ۱/۲ ) استفاده می‌کردند. این موضوع برای رسیدن به عمق میدان برابر هم صادق است. البته با‌ توجه به پیچیدگی‌های تولید لنز‌های روشن‌تر، عملا دوربین‌های مانت چهارسوم در بخش عمق میدان دربرابر فول فریم‌ها حرفی برای گفتن نداشتند.

سیستم میکرو چهارسوم چیست ؟

با وجود باز بودن استاندارد چهارسوم، دیگر تولید کنندگان عرصه‌ی دوربین‌های عکاسی اشتیاق چندانی برای استفاده از این سیستم نشان ندادند و الیمپوس همچنان بزرگ‌ترین برندی بود که دوربین‌هایی با حسگر چهارسوم تولید می‌کرد. اما این روند زمانی تغییر کرد که پاناسونیک با قدرت هر چه بیشتر وارد این عرصه شد.

مهندسان پاناسونیک با همکاری گسترده با همتایان خود در الیمپوس، سیستم چهارسوم را بهبود بخشیدند. هدف آن‌ها از این امر، رفع محدودیت‌های دوربین‌های DSLR‌ بود.

سیستم میکرو چهارسوم ( Micro Four Thirds ) در سال 2008 و در همین زمینه رونمایی شد. این سیستم از حسگری با ابعاد برابر با چهارسوم‌ها بهره می‌‎برد و آینه و منشور از دوربین‌های عکاسی را حذف می‌کرد و قاب تصویر از پردازش اطلاعات دریافتی حسگر و از طریق نمایشگر یا منظره یاب الکترونیکی به نمایش در می‌آمد.

حذف آینه از دوربین‌های عکاسی باعث می‌شد کمپانی‌های مختلف آزادی عمل بسیار بیشتری در طراحی دوربین‌هایشان داشته باشند. علاوه بر این کاهش چشمگیر فاصله‌ی فلانج ( دهانه‌ی مانت تا حسگر ) تا ۱۹.۲۵ میلی‌متر به دوربین‌های میکرو چهارسوم این امکان را می‌داد که از تمامی لنزهای موجود بتوانند استفاده کنند.

شما می‌توانستید با استفاده از مبدل‌های مخصوص تمام لنزهای کمپانی‌هایی همانند لایکا، مینولتا، نیکون، پنتاکس و زایس را به دوربین میکرو چهارسوم خود متصل کنید.

عدم وجود آینه نیاز به توسعه‌ی حسگر فوکوس خودکار مستقل و جداگانه را مرتفع می‌کرد؛ به‌ همین‌ دلیل، سازندگان چهارسوم‌ها امکان تعبیه‌ی پیکسل‌های تشخیص فاز را در همان حسگر اصلی داشتند تا عملکرد فوکوس خودکار در شناسایی سوژه و تشخیص چهره و تعقیب آن در منظره‌یاب و نمایشگر پشتی یکسان باشد.

این قابلیت همچنین به کمپانی‌های سازنده امکان تعبیه‌ی فوکوس خودکار در تمام مساحت حسگر را می‌‌داد؛ این در حالیست که قبل‌تر در DSLR‌ها، نقاط فوکوس به بخش خاصی از قاب محدود می‌شدند.

رشد محصولات این سیستم جدید به‌ حدی بود که بزرگان صنعت عکاسی برای حفظ سهم، چاره‌ای جز تولید DSLR‌های ارزان‌تر ندیدند تا همچنان کاربران نیمه‌ حرفه‌ای را در سیستم خود نگاه دارند. با این‌ حال، توسعه‌ی گسترده‌ی سیستم بدون آینه و برتری‌های آن در مقایسه‌ با دوربین‌های DSLR باعث شد در قدم اول، سونی و در ادامه، نیکون و کانن به حذف آینه و مهاجرت به این سیستم روی بیاورند.

ابعاد کوچک‌تر حسگر میکرو چهارسوم‌ها به ایجاد ضریب برش دو برابر در این دوربین‌ها منجر شد. بدین‌ ترتیب، لنز ۵۰ میلی‌متری در سیستم میکرو چهارسوم‌ فاصله‌ی کانونی برابر با لنز ۱۰۰ میلی‌متری در دوربین‌های فول‌ فریم را می‌دهد. در این حالت، کاربران برای رسیدن به قاب برابر باید فاصله‌ی خود را تا سوژه افزایش دهند.

در این وضعیت نیز، عمق میدان افزایش خواهد یافت و اثر جلوه‌ی بوکه‌ی مشابهی با حسگر‌های ۳۵ میلی‌متری را شاهد نخواهیم بود. مشخصه‌ی مذکورِ دوربین‌های میکرو چهارسوم‌ در عین‌ اینکه می‌تواند به‌ عنوان ضعف آن‌ها تلقی شود، در برخی از کاربری‌ها نیز امکانات بیشتری به عکاسان خواهد داد.

به‌عنوان مثال، عکاسان ژانر حیات وحش و ورزشی، در سیستم میکرو چهارسوم می‌توانند با لنز‌هایی با فاصله‌ی کانونی کمتر و ارزان‌تر، به قاب مدنظرشان دست یابند. البته در این وضعیت، از جلوه‌ی بوکه‌ی کمتری بهره خواهند برد. همچنین در بسیاری از مواقع که فیلم‌ برداران به عمق میدان زیاد احتیاج ندارند، با فول‌فریم‌ها و در شرایط نوری اندک، چاره‌‌ای جز افزایش حساسیت ندارند؛

چرا که افزایش گشودگی دیافراگم کاهش عمق میدان را سبب می‌شود. این درحالی است که خاصیت عمق میدان بیشتر در میکرو چهارسوم‌ها در وضعیت نوری نامناسب، امکان افزایش گشودگی دیافراگم و درنتیجه، ثابت نگه‌ داشتن ایزو را برای فیلم‌ برداران به‌ارمغان می‌آورد.

البته، نباید فراموش کرد که در بسیاری از مواقع نیز، فیلم‌ برداران به عمق میدان کم برای جدا کردن سوژه‌ی خود از پس‌ زمینه نیاز دارند. در این حالت، دوربین‌های ۳۵ میلی‌متری بهترین گزینه‌ی موجود به شمار می‌روند.

نمایشگاه هنر ایران: منظره‌یاب الکترونیکی یکی از جذاب‌ترین امکاناتی بود که دوربین‌های میکرو چهارسوم با خود به دنیای عکاسی وارد کردند. بسیاری از کاربران از مشخصه‌های این منظره‌یاب‌ها راضی نبودند و همچنان مدل‌های سنتی را می‌پسندیدند، اما نمی‌توان قابلیت‌های بی شمار آنها را در نظر نگرفت.

به‌ لطف منظره‌‌یاب‌های الکترونیکی، کاربران امکان مشاهده‌ی پیش‌ نمایش زنده‌ ( یعنی همان تصویری که در لایو ویو می‌توانید مشاهده کنید ) از قاب خود را خواهند داشت. همچنین، قابلیت سفارشی‌ سازی‌ کردن نحوه‌ی نمایش ( شدت روشنایی یا میزان‌ رنگ‌ها ) آن‌ها، به‌خصوص حین عکاسی با لاگ‌های پیشرفته، کمک زیادی نیز به کاربران در حین عکاسی یا فیلمبرداری خواهد کرد.

علاوه بر این به‌ لطف این فناوری، برای اولین‌ بار امکان فیلم‌برداری از طریق منظره‌‌یاب دردسترس قرار گرفت. دوربین‌های میکرو چهارسوم عموما از سیستم‌های فوکوس تشخیص کنتراست برای تعیین و تعقیب سوژه بهره می‌برند.

این فناوری از لحاظ عملکرد در برابر نمونه‌ی تشخیص فاز که در DSLR‌ها به‌ کار گرفته می‌شود، در رده‌ی پایین‌تری قرار می‌گیرد. البته طی سالیان اخیر، الیمپوس و سونی با استفاده از فناوری فوکوس خودکار تشخیص فاز در دوربین‌های بدون آینه، بیش‌ از پیش DSLRها را به انقراض نزدیک کردند.

نقاط قوت

• بدنه‌ی کوچکتر و سبک‌تر دوربین در مقایسه با DSLRها؛
• امکان استفاده از لنز‌های مانت‌های دیگر به‌ لطف فاصله‌ی اندک فلانج؛
• امکان تولید لنز‌های کوچک‌تر و ارزان‌تر به‌ لطف فاصله‌ی فلانج اندک؛
• نیاز نیست هر لنز را به صورت جداگانه برای دوربینتان کالیبره کنید؛
• سیستم فوکوس خودکار تشخیص فاز به دلیل نبود محدودیت‌هایی که برای دوربین‌های DSLR وجود داشت، پیشرفت قابل توجهی داشته است؛
• راحتی تولید و مونتاژ دوربین‌های جدید‌تر به‌ دلیل نبود آینه و منشور؛
• امکان مشاهده تصویر حین فیلم‌برداری از طریق منظره‌‌یاب ؛
• خنک‌ شدن سریع‌تر و مؤثرتر حسگر در استفاده‌های سنگین مانند فیلم‌برداری بلند مدت یا عکاسی پیاپی؛
• فوکوس خودکار بسیار بهتر در فیلم‌برداری در مقایسه‌ با DSLRها؛
• امکان استفاده از سیستم‌های لرزشگیر داخلی؛
• با استفاده از عمق میدان بیشتر، می‌‌توانید نوردهی بسیار بهتری را در محیط‌هایی با نور کم تجربه کنید؛
• مشاهده‌ی پیش‌ نمایش واقعی ( مشابه تصویری که از طریق لایو ویو مشاهده می‌کنید ) از تصویر در منظره‌‌یاب؛
• امکان سفارشی‌ سازی عملکرد منظره‌‌یاب؛
• حسگر بسیار بزرگ‌تر ( ۵ تا ۹ برابر ) در مقایسه‌ با دوربین‌های کامپکت سنتی؛
• ارزش خرید زیاد با‌ توجه‌ به تناسب قیمت و توانایی‌های عکاسی.

نقاط ضعف

• حسگر کوچک‌تر از رقبای قدرتمند ( ۷۵ درصد از فول‌فریم‌ها و ۴۰ درصد کوچک‌تر از APS-C ) و محدودیت‌های عکاسی به‌ ویژه در وضعیت نوری نا مناسب؛
• عمق میدان بیشتر و جلوه‌ی بوکه کمتر در مقایسه‌ با دوربین‌هایی با حسگر بزرگ‌تر ؛
• حسگر بیش از قبل در معرض گرد و غبار قرار دارد، چرا که در این دوربین‌ها آینه از مقابل حسگر برداشته شده است؛
• شما نمی‌توانید از لنزهای میکرو چهارسوم برای دوربین‌های APS-C یا فول فریم استفاه کنید؛
• قیمت گران‌تر در مقایسه‌ با دوربین‌های خانگی کامپکت.

جمع‌بندی

نمایشگاه هنر ایران: به‌ لطف تلاش پاناسونیک و الیمپوس در تولید محصولاتی متنوع با قیمت‌های مختلف، امروزه طیف گسترده‌ای از محصولات در بازه‌های قیمتی متنوع در بازار وجود دارد. البته تنها می‌توان بعضی از مدل‌های دوربین‌های الیمپوس و پاناسونیک را در ایران با گارانتی‌های معتبر یافت.

در کنار این دو کمپانی، فوخلندر، کارل زایس، اشنایدر، سیگما، تامرون، توکینا، روکینون، لائووا و بلک‌ مجیک نیز لنز و دوربین‌هایی را مخصوص سیستم مانت میکرو چهارسوم طراحی و عرضه کرده‌اند که یافتن آنها در ایران کمی سخت است.

 

مطلب قبلی

معرفی دوربین ToF یا مدت پرواز در حرفه عکاسی

مطلب بعدی

چشم انسان غیر قابل مقایسه با دوربین عکاسی ست