نمایشگاه هنر ایران: آیا زوم دوربین گوشی‌های هوشمند دروغ سازندگان است؟
کمپانی‌های تولید کننده گوشی‌های هوشمند در چند سال اخیر تمرکز ویژه‌ای را روی دوربین و به خصوص بخش زوم و عکاسی در نور کم گذاشته‌اند و سعی دارند تجربه عکاسی با گوشی‌ها را به عکاسی با دوربین‌های حرفه‌ای DSLR نزدیک کنند. از هوآوی و اپل گرفته تا گوگل و سامسونگ و سایر شرکت‌ها، همگی پیشرفتهای بسیار خوبی را در این زمینه داشته‌اند.
اما وقتی بحث از بزرگنمایی می‌شود، معمولا تولیدکنندگان برای جذب کاربر اعداد را جعل کرده و یا با اغراقی بسیار زیاد آنها را توصیف می‌کند. آنها سعی می‌کنند مسائل را با استفاده از کلمات پیچیده و سنگین و اعداد عجیب و غریب جوری گنگ کنند که کاربر به سختی بتواند متوجه موضوع اصلی بشود.
بازاریابی سؤال برانگیز این شرکت‌ها به گونه‌ای است که قابلیت‌های زوم اپتیکال دوربین گوشی‌ها به روشنی مطرح نمی‌شود و تلاش می‌کنند مرز بین زوم اپتیکال، دیجیتال و هیبریدی را تا جای ممکن محو کنند. با من همراه باشید تا در این مقاله نگاهی به این موضوع داشته باشیم …
فناوری زوم در دوربین گوشی‌های هوشمند چیست ؟
زوم ( بزرگنمایی ) نوری یا اپتیکال که در گوشی‌های هوشمند می‌بیند، در واقع لنزهای تله یا لنزهای پریسکوپی هستند که برای بزرگنمایی از این نوع استفاده می‌شوند. این دوربین‌ها فقط یک سطح زوم اپتیکال را ارائه می‌دهند ( به عنوان مثال 2، 5 یا 10 برابر )، این یعنی دقیقا مخالف چیزی که در دوربین‌های DSLR مشاهده می‌کنیم که قادر است با تغییر چینش المان‌ها و عناصر داخلی لنز، زوم اپتیکال متحرک و متغیری را به وجود بیاورد. دوربین‌های تله فوتو و پریسکوپی می‌توانند بهترین نتایج را از بین تمام فناوری‌های بزرگنمایی در دوربین گوشی‌های هوشمند ارائه دهند.
بزرگنمایی دیجیتالی درست مانند برش بخشی از سنسور دوربین است، تا تصویری با زاویه‌ی بسته‌تر برای شما ایجاد شود. در واقع دوربین گوشی‌های هوشمند همگی از زوم دیجیتال بهره می‌برند و سعی دارند تا با کاهش رزولوشن این کار را انجام دهند.
بزرگنمایی دیجیتال درست مانند خیره شدن به یک دوست در فاصله 100 متری است، در حالی که از داخل یک لوله به آن نگاه می‌کنید. زوم اپتیکال در گوشی‌های هوشمند معادل استفاده از یک دوربین شکاری ( یعنی سنسورهای تله فوتو یا پریسکوپی ) برای دیدن همان دوست است و نگاهی دقیق‌تر به او است.
نمایشگاه هنر ایران: تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند توانسته‌اند فاصله‌ی بین زوم دیجیتال و اپتیکال را تا حدی با بزرگنمایی ترکیبی یا هیبریدی پوشش بدهند. رویکرد نرم افزاری محور برای بزرگنمایی، چیز جدیدی به حساب نمی‌آید و قدرت زوم اپتیکال را ندارد، کمپانی‌هایی مثل سونی و نوکیا با استفاده از سنسورهای بیش از 20 مگاپیکسلی از سال‌ها قبل سعی در استفاده از این فناوری داشته‌اند.
بزرگنمایی هیبریدی شامل استفاده از چندین عکس و تکنیک‌های پردازش تصویر مانند Super Resolution برای نتیجه بهتر از بزرگنمایی دیجیتال سنتی است. این فناوری هنوز هم به اندازه یک سنسور تله فوتو یا پریسکوپی برای زوم کردن خوب نیست، اما یک جایگزین خوب، مخصوصا برای گوشی‌های هوشمند ارزان قیمت‌تر محسوب می‌شود.
در حقیقت، ترکیب تکنیک‌های پیشرفته پردازش تصویر با دوربین تله فوتو یا پریسکوپی، منجر به توانایی استفاده از بزرگنمایی هیبریدی و فراتر از آنچه که یک دوربین تله یا پریسکوپ می‌تواند داشته باشد شده است. بنابراین یک گوشی هوشمند مثل هوآوی P30 با وجود استفاده از لنز تله فوتو با زوم 3 برابری، می‌تواند به زوم 5 برابری بدون افت کیفیت تصویر و با استفاده از پردازش‌های تصویری دست پیدا کند.
اما به هر جهت، هر چقدر هم که عملکرد این سیستم پیشرفت کند باز هم زوم اپتیکال به حساب نمی‌آید. با این حال، برخی از برندها همچنان تلاش می‌کنند طور دیگری وانمود کنند.
وقتی بزرگنمایی اپتیکال کاملاً اپتیکال نیست
در چند وقت گذشته کمپانی‌هایی نظیر شیائومی و وان پلاس سعی داشتند با عرضه‌ی گوشی‌های هوشمندی مثل می نوت 10 و وان پلاس 7 پرو، مرزهای بین زوم هیبریدی و اپتیکال را از بین ببرند و برای این کار از فناوری‌های انحصاری ویژه‌ای استفاده کرده‌اند.
می نوت 10 به طور خاص از زوم 5 برابری اپتیکال در ماژول دوربین اصلی استفاده می‌کند ( همانطور که در تصویر بالا می‌بینید )، ولی مدتی بعد شیائومی اعتراف کرد که این گوشی در حقیقت از دوربین تله فوتوی 8 مگاپیکسلی با زوم 3.7 برابری بهره می‌برد و می‌تواند تصاویر 5 مگاپیکسلی با زوم هیبریدی 5 برابری ثبت کند. در عین حال، وان پلاس 7 پرو هم با استفاده از یک دوربین تله فوتو 12 مگاپیکسلی با زوم 2.2 برابری می‌تواند عکس‌های 8 مگاپیکسلی با زوم 3 برابری ثبت کند.
البته وان پلاس پس از نشر این موضوع با قاطعیت اعلام کرده که زوم 3 برابری کاملا اپتیکال بوده و با زوم هیبریدی در این بخش سر و کار نداریم. این موضوع شاید برای بسیاری از کاربران اهمیت چندانی نداشته باشد و کیفیت نهایی تصویر برایشان بسیار خوب باشد، اما چنین روندی می‌تواند سایر کمپانی‌ها را نیز ترغیب کند تا از دروغ برای توصیف ویژگی‌های گوشی‌های هوشمند خود استفاده کنند.
به عنوان مثال می‌توانند به راحتی یک سنسور 40 مگاپیکسلی را در پنل پشتی گوشی قرار داده و بگویند که این یک سنسور تله فوتو با رزولوشن 5 مگاپیکسل است. از آنجایی که قرار دادن یک سنسور با رزولوشن بالا به جای یک سنسور تله فوتو در بدنه‌ی گوشی بسیار ساده‌تر است، به هیچ عنوان بعید نیست شاهد چنین اتفاقی باشیم.
نمایشگاه هنر ایران: در رابطه با کاهش فاصله‌ی بین زوم اپتیکال و هیبریدی، سامسونگ نیز در سری جدید پرچمدارهایش یعنی گلکسی S20 سعی در این اتفاق داشته است. سامسونگ ادعا می‌کند که سنسور 64 مگاپیکسلی در S20 و S20 پلاس می‌توانند زوم اپتیکال-هیبریدی 3 برابری را ارائه دهند.
در حالی که S20 اولترا با استفاده از سنسور 48 مگاپیکسلی می‌تواند به زوم اپتیکال-هیبریدی 10 برابری برسد.همین که سامسونگ برای توصیف زوم گوشی‌های از یک اصطلاح جدید استفاده کرده، نشان می‌دهد با یک زوم کاملا اپتیکال روبرو نیستیم. البته همین که سعی در دروغ گفتن و اثبات آن نداشته قابل تقدیر است !
من با سامسونگ تماس گرفتم تا در مورد تکنولوژی بزرگنمایی در گوشی‌های جدیدش سوال بپرسم، آنها تایید کردند که S20 اولترا از زوم اپتیکال 4 برابری استفاده می‌کند. البته در مورد دو گوشی دیگر چیزی نشنیدم. اما وب‌سایت NotebookCheck گزارشی را منتشر کرده که طبق آن به نظر می‌رسد زوم اپتیکال در S20 و S20 پلاس 1.06 برابری باشد. پس در واقع زوم 3 و 10 برابری در این گوشی‌ها مطلقا اپتیکال نبوده و از ترکیب هیبریدی-اپتیکال استفاده می‌کند.
زوم دیجیتال پیشرفته ( اما هنوز هم دیجیتالی )
شکی نیست که زوم اپتیکال همراه با تکنیک‌های پردازش تصویر پیشرفته به دوربین‌ها اجازه می‌دهد بیش از همیشه زوم کنند. به طور کلی، هرچه سطح زوم دوربین تله فوتو یا پریسکوپی بیشتر باشد، سقف مربوط به زوم هیبریدی هم بالاتر می‌رود. این موضوع به توانایی نرم افزاری شرکت‌های سازنده هم بستگی دارد و برخی از آنها در زمینه‌ی زوم هیبریدی دوربین حرف زیادی برای گفتن دارند. اما در نهایت، حدی وجود دارد که در آن زوم هیبریدی به ناچار به زوم دیجیتال بدل می‌شود.
متاسفانه همین فاصله بین زوم هیبریدی و دیجیتال، مورد دیگری است که کمپانی‌های سازنده در آن حرف زیادی برای گفتن نداشتند و کار را خراب کرده‌اند. به عنوان مثال کمپانی‌هایی مثل اوپو، گوشی‌های هوشمندی مانند Reno 2 را با قابلیت زوم 20 برابری معرفی کردند، اما بعدا معلوم شد این تنها یک ترفند تبلیغاتی بوده و این عدد، مربوط به زوم دیجیتال در این گوشی است.
در تیزر اولیه این گوشی، اطلاعات مربوط به زوم دیجیتال، اپتیکال و هیبریدی دیده نمی‌شود که بار دیگر رویکرد شرکت‌ها برای محو کردن مرز بین این تکنولوژی‌ها را نشان می‌دهد.
کمپانی چینی ویوو نیز برای گوشی X30 پرو، 60 برابر زوم را اعلام کرده بود که دقیقا مانند کاری بود که اوپو انجام داد. در صفحه مربوط به این محصول که به زبان چینی نوشته شده، عباراتی مانند سوپر زوم 60 برابری دیده می‌شود و حتی یک بار هم به زوم دیجیتال اشاره نشده است.
نمایشگاه هنر ایران: سامسونگ نیز یکی دیگر از همین کمپانی‌ها به حساب می‌آید که سعی دارد فاصله‌ی بین زوم دیجیتال و هیبریدی را از بین ببرد و برای تبلیغ پرچمدار جدید، یعنی گلکسی S20 اولترا، از واژه‌هایی مثل زوم فضایی یا 100 برابر زوم استفاده کرده که وقتی به آن نگاهی داشته باشید، متوجه می‌شوید که این زوم در واقع دیجیتالی است.
این کمپانی سعی دارد با استفاده از فناوری هوش مصنوعی و ترکیب آن با سنسور تله فوتو و پردازش تصویر چندگانه، کیفیت تصاویر پس از زوم را افزایش دهد. به این صورت که چند تصویر با یکدیگر ترکیب شده و سپس با یکدیگر ادغام می‌شوند، اما این هم در واقع تا حدی فقط می‌تواند کیفیت را بهبود ببخشد.
پس تعجبی نیست اگر سایر کمپانی‌ها نیز از تکنیک‌های مشابه برای ارائه‌ی زوم بدون افت کیفیت تصویر استفاده کنند.
حتی هوآوی سعی داشته تا اصطلاح زوم هیبریدی را به یک اصطلاح محبوب و مثبت تبدیل کند، پس این یکی هم از جمله شرکت‌هایی است که در زمینه‌ی تفاوت بین زوم اپتیکال و هیبریدی صداقت کاملی ندارد. هوآوی نیز در صفحه‌ی مربوط به گوشی پرچمدار P30 پرو در وب‌سایت خود، هیچ اشاره‌ای به دیجیتالی بودن زوم 30 برابری این گوشی ندارد، البته در یک بیانیه‌ی خبری به این موضوع اشاره شده بود.
شاید این موضوع را مطرح کنید که برای زوم‌های بالا، کاربران می‌دانند با زوم دیجیتالی سروکار دارند اما بسیاری از کاربران معمولی از جزییات این فناوری‌ها آگاهی ندارند.
جدیدترین نمونه هم در این زمینه گوشی هوشمند X50 Pro 5G از کمپانی ریلمی است. این شرکت به طور متناوب از عبارت‌های ” زوم 20 برابری ” و ” زوم هیبریدی 20 برابر ” در بازاریابی این گوشی استفاده می‌کند، در حالی که آمار واقعی نشان می‌دهد 5 برابر این زوم از نوع اپتیکال بوده و باقی آن به کمک فناوری هیبریدی و زوم دیجیتالی به دست می‌آید. بنابراین تفاوت این مورد چیست ؟
نماینده Realme در پاسخ ایمیلی که وب‌سایت Android Authority فرستاده و در این مورد پرسیده بود گفت : ” آنها یکسان نیستند. فناوری هیبریدی در واقع ترکیب فناوری اپتیکال و دیجیتال است. ” بعضی اوقات این شرکت‌ها اصطلاح اپتیکال-هیبریدی را برای توصیف زوم دوربین گوشی‌هایشان استفاده می‌کنند، اما از آوردن کلمه‌ی دیجیتال در کنار آن خوددرای به عمل می‌آورند.
اما چرا بین همین بزرگنمایی 5 برابری اپتیکال-هیبریدی و بزرگنمایی هیبریدی 20 برابری تفاوت قائل می‌شویم ؟
ممکن است موضوع مبالغه در ویژگی‌های دوربین، تنها مربوط به عملکرد سیستم زوم نباشد، برای مثال کمپانی اپل از اتهام به بازاریابی برای دوربین دست و پا چلفتی آیفون‌هایش نیز مصون نیست ! این شرکت نتوانسته است به طور کامل توضیح دهد که حالت شب با سنسور تله فوتو کار نمی‌کند، حتی اگر در این حالت گزینه بزرگنمایی 2 برابری را هم داشته باشید.
زمان آن رسیده که سیستم زوم در گوشی‌های هوشمند شفاف سازی شود
نمایشگاه هنر ایران: تولید کنندگان گوشی‌های هوشمند در یکی دو سال گذشته در زمینه‌ی قابلیت‌های زوم امکانات پیشرفتهای را ارائه کرده‌اند و از زوم 2 برابری مرسوم به سمت زوم‌های 5 برابری و بیشتر حرکت مثبتی را داشته‌اند. حرکت به سمت زوم هیبریدی باعث شده تا دوربین‌ها فراتر از قابلیت‌های سنسور تله فوتو و پریسکوپی، زوم بسیار بالاتری به ارمغان بیاورند.
اما اصرار برای بهبود کیفیت زوم نباید باعث این شود که کاربر اطلاعات درستی را از گوشی که می‌خواهد بخرد نداشته باشد و صرفا یک مشت اطلاعات دروغین نصیبش شود که حتی معلوم نیست به کدام یک می‌شود ذره‌ای اعتماد کرد. خواه این توصیف با اصطلاحات تخصصی باشد یا صرفا مبالغه در مشخصات دوربین گوشی‌ها. چرا که هر شخصی که با دنیای فناوری آشنایی قابل قبولی داشته باشد، می‌داند که زوم 50 برابری در P30 پرو و 100 برابری در گلکسی S20 اولترا از نوع دیجیتالی هستند، وه نه اپتیکال. اما مسئله اینجاست که آیا یک کاربر معمولی هم از این موضوع اطلاع دارد ؟
