نمایشگاه هنر ایران: طراحی نقش و نگار از دیرباز در بین هنرمندان رایج بوده است
نقش و تزئین طی چندهزار سال همواره جزء لاینفک هنرهای ایرانی بوده و هنرمندان کوشیده اند با طرح های متنوع، ارزش مادی و معنوی آثار هنری مانند تابلو معرق چوب را ارتقاء ببخشند.
انواع نقوش انسانی، جانوری، گیاهی، طبیعت و نیز نقوش انتزاعی و اساطیری ریشه سنت های طراحی و تزئینات ایرانی در گذر تاریخ بوده اند. نقوش طراحی شده بر سفالینه ها، حجاری های کهن، انواع ظروف فلزی، دست بافته ها، تزئینات دیواری و غیره موید اهمیت نقش و تزئین در هنر ایرانی است. پیدایش خط نیز نقطه عطفی در تاریخ فرهنگ و تمدن بشری بود. خط نگاره ها و انواع خطوط پیشا اسلامی و اسلامی به خیل عظیم نقوش اضافه گردید و به این ترتیب تزئینات هنر ایرانی را متنوع تر و باشکوه تر ساخت. گرچه در آثار پیش از اسلامی نیز نشانه های متعددی از همنشینی خط و نقش وجود دارد اما در دوره اسلامی و با اهمیت یافتن نوشتار به ویژه کتابت کلام وحی و ابداع اقلام مختلف خوشنویسی همچون کوفی، ثلث، نسخ، ریحان، محقق، تعلیق، نستعلیق و شکسته، همزیستی کامل تری از خط و نقش چه در بناهای معماری و چه در هنرهای کاربردی مثل فلزکاری، کاشیکاری، سفال، شیشه گری، فرش و دست بافته ها، آثار چوبی همچون معرق مشبک چوب و غیره شکل گرفت.
نمایشگاه هنر ایران: نکته بسیار مهمی که دراین میان باید بدان توجه داشت اینکه تزئینات فقط اشکال زیبا با رعایت اصول طراحی، ابعاد و تناسبات هندسی با رنگ های زیبا و دلفریب نیستند بلکه بسیاری از این صور مادی در بطن خود معانی بسیار عمیق الهی و انسانی را به همراه دارند به ویژه در نقوش سملیک و نمادین، هنرمند متفکر و اندیشمند، رمز و رموز مختلفی را پنهان نموده که برای همگان قابل تعبیر و تفسیر نیست. تزئین با فرم و شکل آثار هنری در ایران پیوند عمیق و تنگاتنگی برقرار نموده و این دو مکمل همدیگر هستند بطوریکه کمتر اثر هنری را می توان یافت که عاری از نقشمایه های زیبا و متنوع باشد. حتی در دوره اخیر و با شکل گیری هنر مدرن و با وجود سبک هایی چون مینیمالیسم باز هم هنرمند سنتی و هنرپیشه صنایع دستی، از طرح اندازی نقوش اصیل بر اثر تولیدی خود چشم پوشی نمی کند؛ چرا که زنده بودن هنرمند و هنر سنتی وابسته به همین تزئینات، ریزه کاری ها و رنگ های درخشان و زیباست. نقوش علاوه بر اینکه هویت تاریخی فرهنگ و تمدن ایرانی و سیر تحول هنر این سرزمین را بازگو می نمایند و از سویی با اعتقادات دینی، قومی و باورهای عامیانه مردمان در ارتباطند، هویت و زبردستی هنرمند طراح و سازنده را نیز روایت می کنند. چه بسیار نقوشی که تنها مرتبط به منطقه ای خاص از ایران بوده و یا به نام هنرمندی بزرگ پیوند خورده اند.
در قالی بافی که از کهن ترین هنرهای ایرانی است و در تمام شهرها و روستاها و حتی مناطق عشایری ایران پراکنده است با تنوع عظیمی از طرح های چرخان، شکسته و تجریدی و نیز رنگ های بی نظیر و درخشان مواجهیم. نقوشی که از طبیعت پیرامون، وقایع تاریخی، همنشینی فرهنگ ها و نیز مکاتب بزرگی چون تیموری، صفوی و قاجار پدید آمده و در دستان هنرمندان و طراحان خوش فکر به تنوع و تکثر رسیده اند.
نقوش و تزئینات در گذشته نه چندان دور تمام وجوه و زندگی مادی و معنوی و حیات و ممات ایرانیان را در بر میگرفت و طراحان و سازندگان متناسب با هر شی و نوع کاربرد آن، نقشمایه و رنگ های ویژه ای را در نظر می گرفتند. ظروف کاربردی خانه مثل کاسه، بشقاب، گلدان، تنگ و سبو، ابزار و وسایل کار و نبرد همچون کارد، قیچی، تبر و شمشیر، پوشش و لباس از کفش گرفته تا کلاه، زیراندازها از نمد تا فرشهای ابریشم بافت درباری، صندوقچه، آئینه، وسایل کتابت مثل قلم و دوات همواره پوششی از تزئین و نقوش زیبا بر خود می دید. زینت دادن وسایل و زیبانمودن سطح آن امتیازی برای آثار و بناهای معماری بود و لذا هنرمند تلاش می نمود تا با سلیقه و ذوق تمام، نقشمایه متناسب را برای فضای مورد نظر طراحی و اجرا نماید. این طراحی بر پایه اصول زیباشناسی ایرانی و هندسه نقوش استوار بود بطوریکه می توان گفت طراحی نقوش بر روی اشیاء نیازمند مهارت، علم و سواد بصری بالا بود. در کنار اجرای نقوش، خوشنویسی بصورت منفرد و یا به صورت ترکیب با نقشمایه ها در اکثر آثار قدما رواج داشت که این امر همنشینی و همدلی نقاش، خطاط و هنرمند سازنده را طلب می نمود.
هرچند در برخی از آثار و بواسطه توانایی هنرمند، هر سه مرحله توسط یک نفر صورت می پذیرفت. بطور مثال در برخی از تزئینات معماری، کتیبه نویس، طراح نقوش و کاشی ساز و حتی کاشی تراش یک نفر بوده است. کمال الدین بهزاد علاوه بر نگارگری در نسخه های خطی، طراحی بسیاری از وسایل کاربردی و حتی سنگ مزارات خاص را برعهده داشته است. از این رو وقتی به آثار کهن و موزه ای می نگریم از زیبایی و ظرافت این آثار شگفت زده می شویم. وسایل و اشیائی که به دست مشاهیر و بزرگان هنری طراحی و اجرا شده اند. استفاده درست و بجا از نقوش، نوع طرح، اندازه و ابعاد، تناسب تزئین با فرم و شکل ظرف و سازه، انتخاب احسن رنگ و مواد همگی مواردی بوده که به درستی رعایت شده ونقش موثری در ماندگاری و تبدیل یک اثر به شاهکاری هنری داشته است.
نمایشگاه هنر ایران: در عصر حاضر نیز هنرمندان هنرهای سنتی و صنایع دستی به ویژه آنانی که سعی در حفظ سنت ها و تولید آثاری مشابه با تولیدات کهن و آثار گذشتگان دارند می بایست به این قواعد و اصول زیباشناسی ایرانی توجه نموده و بر اساس آن آثار خود را طراحی واجراء نمایند. هرچند هنرمند خلاق و خوش فکر، ایستا نیست و همواره در پی آفرینش تازه ها و خلق آثاری جدید و متنوع است. آنچه در این میان بسیار حائز اهمیت است استفاده درست و منطقی از نقوش و طرح های سنتی است. رعایت تناسبات، توجه به هندسه و فرم اثر، به گارگیری هوشمندانه نقشمایه ها و تلفیق و ترکیب تزئینات راهگشای مناسبی در حفظ سنت های گذشتگان و همچنین تولید آثار هنری متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه مخاطب عصر حاضر خواهد بود.
