نمایشگاه هنر ایران: نحوه درست انتقاد از یک عکس
برای تمرین و نوشتن نقد عکس نکات زیر می‌تواند راهنما و گره‌گشا باشد. تقسیم بندی بر اساس نظر تری برت در کتاب «نقد عکس» انجام گرفته است. تاکید می‌کنم این متن برای تمرین است. برای بسیاری از مردم و یا حتی بعضی وقتها این سوال وجود دارد که چگونه یک عکس را باید نقد کرد؟ ما در ادامه راهکارهایی را خواهیم گفت که منجر به نقد عکس خواهد شد.
نقد عکس: برای نقد عکس ابتدا به پرسش‌های زیر در سه گام پاسخ دهید و سپس آن‌ها را روی کاغذ بیاورید. مقاله‌ای بنویسید که دارای مقدمه و مطلبی که حاصل ترکیب چهار عنصر زیر و سرانجام نتیجه‌گیری باشد.
گام اول. توصیف: هر آنچه را می‌بینید فقط توصیف کنید:
الف. عناصر: چه نوع خطوطی را می‌بینید؟ مستقیم، منحنی یا مورب یا…؟
• چه نوع شکل‌هایی می‌بینید؟ هندسی، غیرهندسی، یا …؟
• چه نوع بافتی می‌بینید؟ زبر، نرم، دانه‌دار، درشت، ریز، پرپشت، و …
• چه رنگ‌هایی می‌بینید؟ روشن، تیره، درخشان، یا اصلا رنگی در کار نیست؟ یا …
• دامنه‌های خاکستری چگونه‌اند؟ پرکنتراست، کم کنتراست، تون‌های گسترده خاکسترِی، و …؟
• عناصر درون عکس چیستند؟ آدم، ساختمان، درخت؟ و …
ب. طرح: به عناصر ترکیب بندی و سازماندهی هنری تصویر توجه کنید.
• عکس متوازن است؟ توازن موجود در عکس چگونه نشان داده شده است؟
• عکس متقارن است یا نامتقارن؟
• ریتم در عکس دیده می‌شود؟ این ریتم حاصل تکرار است؟ چه چیزی تکرار شده است؟ برای مثال ریتم حاصل تکرار خط، رنگ، شکل، یا چه چیز دیگر است؟
• نقطه کانونی (وضوح) کجاست؟ چه چیزی را در نگاه اول مشاهده می‌کنید؟
• فضا چگونه است؟ ژرف، تخت، یا…؟
• نقاط روشن‌تر در چه بخش‌هایی از عکس قرار گرفته است؟ (برای تشخیص بهتر چشم‌هایتان را نیمه باز کرده و از میان مژه‌ها نگاه کنید)
• نقاط تیره‌تر در چه بخش‌هایی از عکس قرار گرفته است؟
گام دوم. تفسیر (فقط از روی آنچه که دیده‌اید عکس را معنا کنید. مقصود و معنای عکس چیست؟ گام یک سرنخ‌ها را به دست می‌دهد)
• آیا عکاس به نسخه‌برداری مستقیم از واقعیت پرداخته است؟
• آیا عکاس می‌خواسته است به بیان احساس و عواطف بپردازد؟
• آیا عکاس به طرح و مبانی هنر توجه کرده است؟
• آیا عنوان عکس در باره مفهوم / یا مقصود عکس سرنخی به دست می‌دهد؟
• در اغلب عکس‌ها از این عبارات برای بیان مضمون‌ها استفاده می‌شود: قدرت، زیبایی، محبت، جنون، هیجان، شجاعت، پررمز و راز، مرگ، غصه، آرامش، تنهایی، گرایش به عناصر هنری، گرایش به مبانی طراحی.
نمایشگاه هنر ایران: گام سوم. ارزیابی (نتیجه‌گیری) ارزیابی کنید که:
• عکس تا چه حد در رساندن اندیشه و احساس موفق است.
• مفهوم رساست؟
• آیا معانی متعددی قابل استنباط است؟
• هنرمند چگونه می‌توانست پیام خود را بهتر برساند؟
• ارزیابی شما باید با بحث و استدلال همراه شود. عکس چرا موفق یا ناموفق است.
