نمایشگاه هنر ایران: هنر استفاده از لوازم برقی گرمازای موتوردار یا ترکیبی
آشنایی با لوازم برقیِ گرمازای موتوردار یا ترکیبی
در وسایل گرمازای موتوردار علاوه بر الکتروموتوری که نیروی گردندۀ دستگاه را تأمین می کند، گرمای موردنیاز محیط اطراف نیز از طریق المنت ها، امواج مایکروویو و انرژی مغناطیسى دستگاه ایجاد مى شود. این دستگاه ها با پیشرفت علم و فناوری در طرح ها و مدل های گوناگون ساخته شده اند. در این قسمت با اصول کار و ایمنی و نگهداری آنها آشنا مى شوید.
انواع ماشینهای لباسشویی
1- ماشین لباسشویی سطلی (نیمه اتوماتیک:) به ماشین هایی گفته مى شود که علاوه بر نیروی الکترومکانیکی ماشین (که از طریق موتور تأمین مى گردد) نیروی انسانی هم در ادامۀ کار و هم انجام عملیات ماشین دخالت دارد. در این نـوع ماشین ها آب گیری، تخلیۀ آب و خشک کردن لباس باید توسط نیروی انسانی صورت گیرد. فقط کنترل موتور شست وشو به عهدۀ زمان سنج است که آن هم توسط فرد تنظیم مى شود.
2- ماشین لباسشویی دوقلوی نیمه اتوماتیک: این ماشین ها دو مخزن جدا از هم دارند که در یکی عمل شست وشو و در دیگری عمل خشک کردن لباس صورت مى گیرد. در بعضی از انواع دیگر این ماشین ها، آب به وسیلۀ یک پمپ الکتریکی تخلیه می شود.
3- ماشین لباسشویی اتوماتیک: به ماشین هایی گفته مى شود که بعد از قرارگرفتن لباس و ریختن پودر یا مایع شویندۀ مورد نظر در داخل ماشین و تنظیم برنامه و روشن شدن دستگاه، دیگر به نیروی انسانی نیاز ندارند
و تمام عملیات خودکار توسط کلید برنامه با سیستم مکانیکی یا دیجیتال به صورتی منظم صورت می گیرد و در آخر لباس را کمی نمدار تحویل می دهد .
4- ماشیـن لباسشویـی تمـام اتومـاتیک: در لباس شویی های تمام اتوماتیک به سبب وجود سیستم خشک کن صد در صد و داشتن حافظه برای روشن و خاموش کردن به موقع، لباس ها را تمیز و خشک شده آمادۀ استفاده تحویل می دهد.
عملکرد لباسشویی (برنامۀ شست وشوی ماشین لباسشویی)
لباس شویى ها معمولاً دارای سه برنامۀ شست وشو هستند:
الف) برنامۀ شست وشوی اصلی مخصوص لباس های چرک از جنس کتان و مشابه آن، ب) برنامۀ شست وشو برای لباس های لطیف و ظریف مانند ابریشم، ج) برنامۀ شست وشوی الیاف مصنوعی مانند نایلون و پرلون.
در جعبۀ جاپودری معمولاً سه قسمت وجود دارد که باحروف ،B ،A Cمشخص شده است. اگر لباس خیلی کثیف باشد، پودر را در قسمت Aو Bبریزید. اگر لباس ها زیاد کثیف نباشند، پودر را در قسمت Bبریزید و قسمت Cجاپودری برای استفادۀ نرم کننده یا وایتکس (سفیدکننده) است. بعد از قرار دادن لباس داخل ماشین و ریختن مقدار مناسب پودر درجاپودری و انتخاب برنامۀ مناسب، با چرخانیدن کلید انتخاب برنامه یا تایمر، در جهت حرکت عقربه های ساعت، بازدن کلید یا کشیدن دکمۀ زمان سنج 1ماشین لباس شویى شروع به کار مى کند.
روش نگهداری از ماشین لباسشویی اتوماتیک
هنر خوب استفاده کردن از لوازم و وسایل علاوه بر اینکه محصول را همیشه آماده به کار نگه مى دارد و طول عمر دستگاه را افزایش مى دهد، از نظر اقتصادی و صرفه جویى در خرید لوازم یدکى و هزینه های جانبى تعمیرات، کمک بزرگى به خانواده مى کند. هر چند وقت یک بار، فیلتر مکانیکى (قسمت جلوی لباس شویى) را باز کنید و کرک و اشیای کوچک را، که از لباس های شسته شده باقی مانده، خارج کنید. در صورتى که این فیلتر،کثیف و مسدود گردد، تخلیۀ آب با اشکال انجام خواهد شد و چنانچه از برنامۀ تخلیۀ به موقع آب لباس شویى به هر دلیلى جلوگیری به عمل آید، زمان سنج فرمان توقف کار ماشین را صادر مى کند. بنابراین برای جلوگیری از کثیف شدن فیلتر و ِ حفظ کیفیت شست وشو، پس از هرچند مرتبه استفاده از ماشین، فیلتر را از محل خود بیرون آورید و پس از تمیزکردن، مجدداً در محل خود بگذارید . درصورت لزوم برای تمیز کردن و از بین بردن جرم آن مى توان از یک فنجان سرکۀ سفید استفاده کرد. همچنین برای پیشگیری از گسترش معایب احتمالى بهتر است به عیب یابى سادۀ آن نیز پرداخته شود.
نکات ایمنی در استفاده از ماشین لباسشویی
1- از قرار دادن ماشین لباس شویى در معرض مستقیم آفتاب یا بارندگی خودداری کنید.
2- فاصلۀ ماشین لباس شویى با دیوار حداقل باید پنج سانتی متر باشد.
3- هیچ وقت درجۀ زمان سنج را خلاف عقربه های ساعت نچرخانید.
4- لباس شویى را به طور صحیح توسط پیچ های قابل تنظی ِم زیر ماشین تراز کنید. زمانی که زمان سنج کار می کند، درجۀ آن را تغییر ندهید.
5- بیش از حد مجاز، لباس در ماشین نریزید.
6- دکمه های شل شده، سوزن و اشیای فلزی، سکه و سنجاق را هنگام قراردادن لباس ها در لباس شویى کنترل کنید.
7- اتصال زمین لباس شویى را مطابق استاندارد وصل کنید.
8- هنگام تغییر برنامۀ ماشین، ابتدا ماشین را خاموش کنید، بعد برنامه را تغییر دهید.
9- بعد از شست وشو، توسط پارچه آب باقی مانده درلاستیک اطراف در را تخلیه و خشک کنید.
10- در هر شست وشو به برچسب لباس ها و نوع پارچه و رنگ آن توجه کنید.
11- برای هر شست وشوی کامل متوالی حداقل یک ساعت فاصله بگذارید.
12- لولۀ خروجی یا لولۀ خرطومى تخلیۀ آب، که سر آن خمیدگی دارد، باید در ارتفاع 7۰سانتی متری از زمین نصب شود؛ در غیر این صورت اگر لولۀ خرطومی روی زمین قرارگیرد، آب آن بلافاصله بیرون خواهد ریخت.
13- هیچ گاه قسمت پشت و موتور ماشین لباس شویى را با آب نشویید و تا حد امکان، آن را در جایى قرار دهید که آب به آن قسمت ها نریزد.
14- بعد از توقف کامل موتور با اتمام کار ماشین لباس شویى، در آن را باز کنید.
ماشین ظرفشویی
ماشین ظرف شویی یک دستگاه الکترومکانیکی است که با انتخاب برنامۀ مناسب و چیدمان صحیح ظروف، انواع مختلف ظروف آشپزخانه را به خوبی مى شوید. ماشین های ظرف شویى در مدل ها و طرح های گوناگون به بازار عرضه مى شوند؛ ولى در مجموع مى توان آنها را به دو دسته تقسیم کرد: ماشین های ظرف شویی خودکار زیر کابینت یا بزرگ و ماشین های ظرف شویی خودکار رومیزی ابعاد ماشین های ظرف شویی رومیزی این امکان را برای کاربر فراهم مى کند تا بتواند آن را در جاهایى که حتى از قبل برای آن برنامه ریزی نکرده است، نصب کند. برنامه های ماشین های ظرف شویى شامل موارد زیر است:
برنامۀ عددی: برای وعده های معمولى غذایى و مناسب برای استفادۀ بعد از هر وعدۀ غذایى طراحى شده است.
برنامۀ سریع: برای شست وشوی ظروفى که در آنها غذاهای نه چندان چرب صرف شده، طراحى شده است.
برنامۀ قوی: برنامه ای استثنایى و قدرتمند است که برای شستن ظروف بسیار چرب و کثیف، قابلمه و ماهیتابه طراحى شده است.
برنامۀ میوه شوی: برای شست وشوی میوه و سبزیجاتى مانند میوه های تابستانى و کاهو که شستن آنها با دست به سادگى امکان پذیر نیست، طراحى شده است.
مواد پاک کنندۀ مخصوص ماشین ظرفشویی
1- نمک مخصوص: باعث جدا کردن آهک از آب مى شود .
2- مادۀ شوینده: باعث نرمی، شستن سریع و صرفۀ اقتصادی می شود.
3- مایع کمکی: از باقی ماندن قطرات آب روی ظروف بعد از شست وشو جلوگیری می کند و به سطوح درخشندگی مى بخشد.
نحوۀ نگهداری
1- فیلتر شست وشو را، وقتی آشغال جمع شده است، تمیز کنید.
2- ظروف را در جا ظرفیها به درستی قرار دهید. هر ظرف بهتر است با فاصلۀ مناسب برای عبور آب در هر سبد قرار گیرد.
3- جاظرفی بالایی به ظروف ظریف تر (فنجان ها، لیوان ها، چینی ها و)… اختصاص یابد. مراقب باشید آنها سروته چیده شوند.
4- در جا ِ ظرفی پایین، کثیف ترین و مقاوم ترین ظروف، پیرکس ها، ظروف اجاقی و بشقاب ها قرار گیرد. ظروف باید به سمت خودتان کج چیده شوند.
5- سبد کارد و چنگال جایی است که کارد و چنگال در آن قرار می گیرد و در ِ سبد پایین قرار دارد.
6- بعد از قرار دادن ظروف، اطمینان حاصل کنید که آبفشان ها بدون برخورد به هیچ ظرفى مى چرخند.
ظروف را از سبد آویزان نکنید، زیرا موجب مى شود آب فشان نچرخد. وقتی ظروف، کارد و قاشق و چنگال با دسته های پلاستیکی و شیشه ای را در ماشین ظرف شویی می گذارید، قبلا از مقاومت آنها اطمینان حاصل کنید.
نکات ایمنی در استفاده از ماشین ظرفشویی
1- به اطفال اجازۀ بازی با ماشین ظرف شویی را ندهید.
2- شوینده ها ممکن است به چشم ها، دهان و گلو آسیب های دایمی وارد کنند؛ بنابراین باید از دسترس اطفال دور باشند.
3- برای در آوردن دو شاخه از پریز، دو شاخه را بیرون بکشید و هرگز سیم آن را نکشید.
4- از به کار بردن هرگونه محلول های شیمیایى یا حلال ها در ماشین ظرف شویى خودداری کنید، زیرا ممکن است منجر به انفجار یا آتش سوزی شوند.
5- به ِ در ماشین تکیه ندهید و روی آن ننشینید، زیرا ماشین ممکن است انحنا پیدا کند.
6- شیر آب را وقتی ماشین برای مدت زیادی استفاده نمی شود، ببندید.
7- لولۀ تخلیه نباید بیش از حد خم شود، زیرا ممکن است مسدود گردد.
8- قبل از روشن کردن دستگاه، اطمینان حاصل کنید دو شاخه به پریز برق متصل شده باشد.
9- انتهای لولۀ خروجی آب باید به صورت استاندارد در یک ارتفاع بین 32تا 8۰سانتى متری قرار داده شود.
10- اگر طول لولۀ خروجی آب به هر دلیل از مقدار استاندارد بیشتر شد، ارتفاع لولۀ خروجی بین 32تا 5۰ سانتی متر کاهش یابد.
11- انتهای لولۀ خروجی هرگز نباید در آب فرو برده شود. انتهای لولۀ خروجی آب باید به داخل سینک یا یک لولۀ تخلیه وارد شود.
ظروفی که نباید در ماشین ظرفشویی شسته شوند:
تختۀ خردکن و ظروف کوچک چوبی
ظروف پلاستیکی که مقاومت گرمایی ندارند.
بلور سرب دار
ظروفی که از قلع یا مس ساخته شده اند.
ظروف یا کارد و چنگال که ترکیبات چسبی دارند.
ظروف آهکی که به راحتی اکسید مى شوند.
ظرف های آلوده به خاکستر سیگار، بقایای شمع، واکس کفش، موادرنگى، مواد شیمیایى و …
در استفاده از ماشین ظرفشویی توجه به نکات زیر برای خانواده ها اقتصادی تر است:
ظروف خود را قبل از اینکه در ماشین ظرف شویی قرار بدهید، با آب نشویید.
ماشین را فقط زمانی که پر است روشن کنید، زیرا از نظر اقتصادی و زیست محیطی مقرون به صرفه نیست.
بهتر است برنامه ای انتخاب شود که برای نوع ظروفی که قرار است شسته شود، مناسب باشد و با میزان کثیفی آنها هماهنگی داشته باشد.
بهتر است از مقادیر زیاد شوینده، نمک ظرف شویی و محلول های کمکی خودداری شود. برای تعیین مقدار آنها به دستورالعملی که توسط تولیدکنندۀ این مواد مهیا شده است، مراجعه شود. در صورت لزوم برای پیشگیری از گسترش معایب احتمالى، به عیب یابى ساده و رفع آن نیز توجه گرد.
مایکروفر
مایکروفر دستگاهى است که با بهره گیری از انرژی مایکروویو (امواج بسیار کوتاه رادیویی) غذاهای مختلفى را با حفظ طعم و مزۀ طبیعى آنها، در زمان بسیارکوتاه مى پزد یا گرم مى کند. مایکروفر یکی از آخرین نشانه های پیشرفت فناوری قرن بیستم است .
طرز کار مایکروفر: هم زمان با چرخش غذا در داخل سینی گردان، امواج مایکروویو، که همان امواج رادیویی است، با طول موج 12سانتی متر به طور یکنواخت پخش مى شود و با سایش مولکول های آب موجود در مواد غذایی، حرارت مورد نیاز طبخ را تأمین مى کند. امواج مایکروویو تا عمق حدود 2/5سانتى متر به وسیلۀ غذا جذب مى شود، سپس منتشر شدن گرما در داخل غذا ادامه مى یابد. بنابراین، غذا به صورت یکنواخت مى پزد. چنانچه تمام نکاتی که در دفتر راهنما ذکر شده است، رعایت شود، پخت یکنواخت غذا و یکسان شدن دما در تمام غذا تضمین خواهد شد. زمان پخت با توجه به سه عامل (کمیت و غلظت غذا، حجم آب موجود در غذا و دمای اولیه) متغیر است.
نکات ایمنی در استفاده از مایکروفر
1- فقط پس از قرار دادن مواد غذایی در داخل دستگاه، آن را روشن کنید، زیرا دیواره های دستگاه ممکن است صدمه ببینند. همیشه یک لیوان آب در داخل دستگاه قرار دهید.
2- از مایکروفر بدون سینی گردان استفاده نکنید.
3- سالم بودن بدنۀ دستگاه، در، لولا و زبانۀ در، بسیار مهم است. چنانچه آسیب دیدگی در هر یک از قسمت ها به وجود آمد، از مایکروفر استفاده نکنید، چون امکان نشت امواج ریز وجود دارد.
4- همیشه مایکروفر را پاکیزه نگه دارید؛ به خصوص در، سطح پنجره و کناره های آن نباید به مواد غذایی یا مواد پاک کننده آلوده باشد.
5- کلیدها را آرام، کامل، مستقیم و یک به یک فشار دهید. هرگز چند کلید را با هم فشار ندهید؛ مگر در مواردی که در دستورالعمل قید شده باشد.
6- برای جلوگیری از ایجاد جرقه، از قرار دادن اشیای فلزی (مانند قاشق، چنگال، سیخ کباب و ظروف غذاخوری یا تزیینات طلایی و نقره ای) در محفظۀ پخت جداً خودداری کنید.
7- هرگز برای مواردی چون آب پز کردن تخم مرغ، داغ کردن روغن به مقدار زیاد، گرم کردن مایعات درون بطری های دربسته و خشک کردن انواع کاغذ و پارچه، از مایکروفر استفاده نکنید.
8- پس از گرم کردن مایعات و خاموش کردن دستگاه، چند دقیقه صبر کنید تا دمای آن یکنواخت شود. سپس برای خارج کردن ظروف از مایکروفر از دستکش پارچه ای استفاده کنید.
9- مطمئن شوید که سیم برق یا دو شاخه آسیب ندیده باشد و آنها را از سطوح داغ و مرطوب دور نگه دارید.
10- استفاده یا بازی با این دستگاه را برای کودکان ممنوع کنید.
11- در حین کارکردن دستگاه، به ویژه در حالت یخ زدایی، ممکن است صدای تیلیک شنیده شود. این صدا به دلیل تغییر قدرت خروجی بوده و عادی است.
12- برای استفاده از پخت ترکیبی (مایکروویو + گریل 1یا مایکروویو + کانوکشن )2طبق دستور دفترچۀ راهنما عمل کنید.
سشوار برقی
سشوار، یکى از ِ وسایل برقى خانگى است که برای خشک کردن و فرم دادن موی سر به کار مى رود. سشوارها در مدل های مختلف ساخته شده اند و با توجه به امکانات و کیفیتشان دسته بندی شده و در بازار موجودند.
بعضى از آنها تاشو بوده و جای کمى را اشغال مى نمایند و از این نوع بیشتر در هنگام مسافرت استفاده مى شود. سشوارهای مدرن، مجهز به سیم جمع کن و دارای حالت های مختلف سرعت و گرماست . این دستگاه دارای ترموستات کنترل دما و دیسک سرامیکی است. با برخورد گرما به این دیسک امواجی تولید مى شود که موی مرطوب سر را به رنگ نارنجی در مى آورد، اما پس از خشک ِ شدن مو، این رنگ سریعاً محو مى شود.
طرز کار سشوار: سشوارها از دو قسمت عمده یعنى یک موتور و یک المنت تولید حرارت، ساخته شده اند. پس از وصل دو شاخۀ سشوار به پریز برق و روشن کردن کلید، المنت گرم مى شود و موتور به چرخش در مى آید. دراین شرایط پروانۀ سشوار، هوا را از طریق محفظۀ مکش که در ته سشوار قراردارد مى مکد و هوا ضمن خنک کردن موتور، پس از برخورد با المنت، گرم مى شود و از طرف مقابل ِ (سر سشوار) به خارج هدایت مى شود و موها را خشک مى کند.
نکات ایمنی در بهکارگیری و استفاده از سشوار
1- هیچ وقت سشوار را داخل آب قرار ندهید.
2- هیچ وقت سشوار را پرت نکنید، زیرا به قسمت الکتریکى آن صدمه وارد مى شود، عایق بندی آن از بین مى رود و ممکن است اتصال بدنه پیدا کرده و برای کاربر، احتمال خطر برق گرفتگى وجود داشته باشد.
3- هرگز قسمت عقب سشوار را که پروانۀ خنک کننده در آن کار مى کند به موی سر نزدیک نکنید، زیرا موها را جذب مى کند و به دور خود مى پیچد و موتور مى سوزد.
4- سشوار را برای مدت طولانى استفاده نکنید.
5- سشوار را سریع و به طور مداوم قطع و وصل نکنید.
آشنایی با لوازم برقی گرمازا
دستگاه های برقی گرمازا به وسیلۀ مقاومت های حرارتى (المنت) تولید حرارت مى کنند و از این حرارت برای گرم کردن منازل، پخت غذا، گرم کردن آب و مصارف دیگر استفاده مى شود. این دستگاه ها در مدل های مختلف و فانتزی ساخته شده است و در اختیار مصرف کنندگان قرار مى گیرد . در این قسمت با اصول کار و نگهداری ایمنی آنها آشنا مى شویم.
اتوی برقی
اتوی برقى دستگاهى است که انرژی الکتریکى را به وسیلۀ یک مقاومت الکتریکى (المنت) به انرژی حرارتى تبدیل مى کند و در اکثر خانه ها یافت مى شود. از اتو برای صافکردن چین و چروک لباس، پرده و پارچه استفاده مى شود. با رونق پیداکردن مصرف برق، اتوهای برقی گوناگونی ساخته شده است. این اتوها ظاهراً با هم متفاوت هستند، ولی در مجموع اصول کار آنها با هم یکى است.
انواع اتو: اتوها از نظر ساختمانى و سیستم کاری به سه دسته تقسیم مى شوند:
1- اتوهای معمولی (خشک): برای اتو و صاف کردن پارچه های غیرپشمى (پنبه ای وکتانى) به کار مى رود .این اتوها ساختمان ساده ای دارند و تعمیر و عیب یابى آنها راحت است و در نتیجه ارزان تر هستند. اتوهای خشک در طرح ها و شکل های متنوع وجود دارد.
2- اتوهای بخار:برای کلیۀ پارچه ها مخصوصاً پارچه های پشمى که برای صاف شدن نیاز به فشار بیشتری دارد، به کار مى رود .همچنین استفاده از بخار سبب سبک شدن وزن اتو مى شود و با ایجاد بخار بین کف اتو و لباس، از سوختن لباس بر اثر حرارت زیاد جلوگیری مى کند. محفظۀ ذخیرۀ آب این اتو قابل جدا شدن است و با جدا کردن محفظه مى توان از آن به عنوان اتوی خشک استفاده کرد.
سیم این دستگاه در انتهای پایه پیچیده مى شود. کف این اتو از جنس سیلور استون 2نچسب (نوعى سرامیک) است و پاشنهای برای ایستادن دارد. یک اتوبخار پرسى با توجه به ساختار مخصوصى که دارد، مى تواند کلیۀ پارچه ها و پرده های بزرگ و ضخیمى را که اتوهای بخار در اتوکردن آن ناتوان اند، به راحتى اتو بزند.
3- دستگاه بخار: با گرم شدن المنت و تولید بخار، بدون آسیب رساندن به پوست بدن، چین و چروک لباس های شما را که به تن دارید بر طرف مى کند. در ضمن می توان برای از بین بردن چین و چروک پرده از آن استفاده کرد .
نحوۀ نگهداری از اتو
چنانچه از آب شهر (آب معمولى) استفاده مى کنید، اتو را مرتب جرم زدایی کنید. در صورت ذوب شدن مواد مصنوعی روی پارچۀ رواتویی و یا کف آن، قبل از خنک شدن اتو هر چه سریع تر آن را تمیز کنید. هیچ گاه اتو را بدون حضور کسی روشن نگذارید. همیشه به هنگام پُر کردن یا خالی کردن مخزن آب اتوهای بخار، آن را از برق جدا کنید.
طرز رسوبزدایی کف اتوی بخار
برای از بین بردن رسوبات داخل سوراخ های کف اتو، از پارچۀ آغشته به جوهر نمک رقیق شده یا رسوب زدای دارای جوهر لیمو، که در بازار موجود است، استفاده کنید. سپس اتو را به مدت ده دقیقه روی پارچه بگذارید و پس از آن اتو را به برق بزنید. با خارج شدن بخار، اتو رسوب زدایی خواهد شد.
طرز پاک کردن جرم کف اتوها
مقدار یک قاشق سوپ خوری جوش شیرین را داخل ظرف کوچکی به صورت خمیر درآورید و با پنبه آن را روی جرم های کف اتو بکشید تا کم کم جرم ها از بین بروند.
طرز رسوب زدایی داخل مخزن بخار
دکمۀ بخار را بسته نگه دارید و کف اتو را به صورت افقی به سمت بالا قرار دهید. مقداری رسوب زدای دارای جوهر لیمو یا جوهر نمک رقیق شده روی سوراخ های کف بریزید تا مخزن بخار پر شود. پس از ده دقیقه اتو را به سمت پایین بگیرید تا رسوبات حل شده از اتو خارج شود. سپس مخزن بخار را با آب بشویید.
روش صحیح اتوکردن پارچه
حرارت عامل اصلی اتو کشی است، زیرا الیاف پارچه را نرم مى کند و حالت دلخواه را ایجاد مى کند. بخار آب با نفوذ دادن حرارت به داخل الیاف تأثیر اتوکشی را بیشتر مى کند. افزون بر این، رطوبت نقش روغن کاری را بر عهده می گیرد و لغزیدن الیاف بر روی یکدیگر و شکل گرفتن آنها را تسهیل مى کند، اما شدت فشار اتو برروی پارچه تقریباً هیچ اثری ندارد؛ بنابراین فشار آوردن بر اتو با تمام قوا کاری بیهوده است.
نکات ایمنی در استفاده از اتو
1- از سیم رابط دو تکه استفاده نکنید.
2- هیچ وقت اتو را پرت نکنید و به آن ضربه نزنید.
3- قبل از خنک شدن اتو، سیم های رابط آن را دور دسته نپیچید.
4- همیشه از آب مقطر استفاده کنید و در صورت دسترسى نداشتن به آب مقطر، از آب جوشیده برای اتو استفاده کنید.
5- اتو بخار را لبریز از آب نکنید.
6- ابتدا قبل از اتوکردن، با توجه به صفحۀ راهنما و نوع پارچه یا لباس درجۀ ترموستات را انتخاب کنید .
7- از اتویی که اتصال بدنه دارد، استفاده نکنید. مخزن آب اتو بخار را در حد تعیین شده تا خط نشانه پرکنید.
8- مراقب باشید سیم اتو زیر پایۀ اجسام سنگین یا در حد فاصل هر دو جسم قرار نگیرد.
9- دقت کنید در حین اتو کشیدن، اشیای تیز مانند زیپ لباس، کف اتو را نخراشد.
10- در اتوهای بخار، به فشار زیاد بر روی دستۀ آنها نیاز نیست، زیرا رطوبت بخار آب، چین و چروک ها را از بین مى برد.
11- هنگام جدا کردن دو شاخه از پریز، سیم رابط را به صورت اهرم به کار نبرید.
12- هرگز جرم صفحۀ زیر اتو را با چاقو نتراشید.
13- هنگام تمیز کردن اتو روی آن آب نریزید.
بخاری برقی
بخاری برقى یکى از لوازم الکتریکى پرمصرف است که در اکثر منازل وجود دارد. بهرۀ گرمایى آن زیاد و آلودگى آن در مقابل سوخت های فسیلی (نفت، گاز، زغال) خیلى پایینتر است. انرژی الکتریکی را به انرژی گرمایی تبدیل مى کند و گرمای تولیدشده به وسیلۀ المنت 1فنری، لوله ای، نواری یا لامپ های مخصوص انجام مى گیرد. جنس سیم المنت از کروم نیکل یا کروم آلومینیوم است که با گرم شدن سیم المنت، نور و گرما تولید مى شود و برای گرم کردن منازل و محل کار استفاده مى شود.
انواع بخاری برقی
1- بخاری برقی با دو عدد المنت: این نوع بخاری مخصوص اتاق و مکان های خشک است. المنت آن فنری شکل بوده و داخل حفاظ شیشه ای مخصوص جاسازی شده است
2- بخاری برقی با سه المنت دارای فن: بازده حرارتى این نوع بخاری برقى زیادتر است
3- بخاری برقی میلهای: در این نوع بخاری، المنت حرارتى به دور یک هستۀ سرامیکى پیچیده شده که در مرکز سطح کاسۀ بخاری به صورت ّ مقعر و صیقلى است و این امر قدرت تشعشع حرارتى را بالا مى برد .
4- بخاری برقی مخصوص حمام: این نوع بخاری ها اصولاً یک یا دو المنت دارند و المنت آنها از نوع میله ای 2 است تا رطوبت حمام به آن اثر نکند. این بخاری باید به دیوار کاملا محکم شود و از گذاشتن آنها روی زمین یا کنار حمام جداً خودداری گردد .
نکات ایمنی در استفاده از بخاری برقی
1- هرگز از بخاری برقی برای پختن و گرم کردن غذا استفاده نکنید.
2- هرگز از بخاری برقی با المنت معیوب استفاده نکنید.
3- برای جابه جایی بخاری برقی دو شاخۀ سیم رابط را ک ً املا از پریز برق جدا کنید.
4- هرگز بخاری برقی را در آب فرو نکنید.
5- هیچ گاه بخاری برقی را نزدیک مواد اشتعال زا روشن نکنید.
6- برای بیرون آوردن دو شاخه از داخل پریز هرگز با کشیدن سیم رابط این کار را انجام ندهید. برای بیرون آوردن دو شاخه با یک دست دو شاخه و با دست دیگر پریز را نگه دارید.
7- صفحۀ صیقلی منعکس کنندۀ حرارت را مرتباً کنترل و در صورت لزوم آن را تمیز کنید.
8- از بخاری هایی که اتصال بدنه یا نشتی جریان دارند، به هیچ وجه استفاده نکنید.
سماور برقی
سماور برقى دستگاهى است که به وسیلۀ المنت، انرژی الکتریکی را به گرمایی تبدیل می کند و در بعضی منازل وجود دارد . با اختراع این نوع سماور، سماورهای زغالی و نفتى به تدریج از رده خارج شده اند. بدیهى است با رعایت اصول ایمنی و آشنایی با طرز کار سماور برقی مى توان خطرات احتمالی آن را به حداقل رساند.
طرز کار: به اندازۀ کافی آب در سماور بریزید. سپس دو شاخۀ آن را به پریز بزنید و با چرخاندن ترموستات 1در جهت حرکت عقربه های ساعت درجۀ موردنظر را انتخاب کنید. با وصل شدن ترموستات، جریان از مدار المنت مى گذرد و لامپ خبر روشن مى گردد و کم کم المنت داغ و سرخ می شود و آب را گرم مى کند. هرگاه آب به درجۀ موردنظر برسد، ترموستات عمل مى کند و به قطع جریان برق مى انجامد؛ در نتیجه، لامپ خبر هم خاموش مى شود. حال اگر بر اثر استفاده یا به مرور زمان دمای آب پایین بیاید، ترموستات عمل مى کند و به همان ترتیب با قطع و وصل مداوم درجۀ حرارت آب ثابت نگه داشته می شود .مگر اینکه درجۀ ترموستات روی جوش دایم باشد که در این حالت ترموستات از مدار خارج می شود و آب به طور مداوم مى جوشد.
نکات ایمنی در استفاده از سماور برقی
1- هیچ گاه قبل از ریختن آب در داخل سماور و اطمینان از مقدار آب، سماور را روشن نکنید.
2- در هنگام جوش، سماور را جابه جا نکنید.
3- هرگز سماور را از آب پر نکنید. دقت کنید آب مخزن تا حد نشانۀ داخل مخزن باشد.
4- سماور را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
5- قبل از زدن دو شاخه به پریز برق، کلید سماور را درحالت خاموش قرار دهید.
6- دو شاخۀ سماور و سیم رابط آن را بدون واسطه و مستقیم به پریز برق بزنید.
7- در موقع خارج شدن از منزل، سماور را از برق جدا کنید.
8- برای جلوگیری از سوختن سماور دقت کنید سماور بدون آب نباشد.
9- برای کاهش تلفات گرمایی با مشاهدۀ رسوب داخل مخزن، آن را با سرکه رسوب زدایى کنید.
10- هرگز برای نظافت سماور، قسمت برقی آن را داخل آب قرار ندهید.
11- موقع استفاده کردن از سماورهای برقی در مکان های مرطوب دقت و ایمنی بیشتری را رعایت کنید.
12- پس از اینکه آب به جوش آمد، ترموستات را روی درجۀ خودکار قرار بدهید.
اجاق برقی
اجاق برقی نوعى اجاق است که جریان برق را برای آشپزی و پخت و پز به گرما تبدیل مى کند. اجاق های برقى را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
1- اجاقهای برقی تابشی: این اجاق ها از انواع دیگر کارآمدتر و در عین حال ارزان تر هستند. اجاق های تابشی معمولاً لوله دارند و به راحتی تمیز نمی شوند .
2- اجاقهای برقی یکپارچه یا سنگی: این اجاق ها نسبت به انواع تابشی، بازده کمتر و عملکرد کندتری دارند و حرارت را بیشتر حفظ می کنند. تمیز کردن مرتب این اجاق ها در حفظ بازدهى (راندمان) و نمای ظاهری آنها بسیار مؤثر است .
3- اجاقهای برقی سرامیکی القایی: اجاق طبخ القایی آخرین و جدیدترین پدیده در صنایع پخت غذایی است. این سیستم با انرژی الکتریکی فعال می شود. جریان الکتریکی هنگام عبور از مدارهای خاصی به انرژی مغناطیسی تبدیل مى گردد. انرژی به سرعت در سطح زیرین ظرفى که از جنس فرومگنت 1است اثر مى گذارد و با بازده زیاد به انرژی گرمایی تبدیل می شود.
فواید و ویژگیهای اجاقهای برقی
بازدهى یا راندمان بالا
طبخ سریع و آسان
دوست محیط زیست (به دلیل نبود شعله، حرارت و تابش های زیان آور، دود یا گازهای آلاینده)
قابلیت انتخاب برنامه های مختلف
ایمنى بالا
حفاظت از سوختن غذا
انواع ظروف سازگار با اجاقهای برقی
این ظروف عبارت اند از:
ظروف استیل با کف صاف
انواع پیرکس هایی که کف آنها از فلزات فرومگنت است.
نکات ایمنی در استفاده از اجاقهای برقی
1- از گذاشتن ظروف بدون محتویات غذا روی صفحۀ سرامیکی جداً خودداری کنید.
2- هنگام پخت غذا از تماس دست با صفحۀ پخت، بلافاصله بعد از برداشتن ظرف، خودداری کنید.
3- از پوشاندن سطح صفحۀ پخت توسط انواع فویل ها و وارد کردن ضربات محکم به سطح صفحۀ پخت جداً خودداری کنید.
4- درصورت تَرک خوردن یا شکستن صفحۀ پخت، دستگاه را از برق جدا کنید و برای تعمیر به نمایندگی تحویل دهید.
5- از رها کردن اشیای فلزی (کارد، چنگال، انگشتر و)… روی سطح دستگاه و مسدودکردن شبکه های عبور هوای دستگاه جداً خودداری کنید.
6- دستگاه را روی سطح صاف طوری قرار دهید که حداقل ده سانتی متر از دیوارهای اطراف فاصله داشته باشد (برای تهویۀ بهتر هوا توسط پنکۀ داخلی.)
7- هنگام جابه جایی، همانند یک وسیلۀ الکترونیکی با آن رفتارکنید.
8- برای استفاده از برق شهری از پریز مناسب با فیوز 1۰آمپری استفاده کنید. هر پریز برق برای یک دستگاه استفاده شود.
پلوپز برقی
پلوپز یکى دیگر از لوازم برقى خانگى است که در اکثر منازل استفاده مى شود. این دستگاه نیز برحسب ظرفیت پخت برنج و ساخت کارخانه های گوناگون در مدل های متفاوت ساخته شده و به بازار مصرف عرضه مى شود. پلوپزها به دو صورت کلی در بازار وجود دارند: الف) پلوپز معمولی با ترموستات، ب) پلوپز اتوماتیک باترموستات و تایمر.
روش استفاده از پلوپز: ظرف داخلى پلوپز را با استفاده از اسفنج نرم بشویید و قسمت های بیرونى آن را کاملا خشک کنید. مقدار برنج مورد نیاز را با استفاده از پیمانۀ ُمدرج اندازه بگیرید و شست و شو دهید. برنج
شسته را در ظرف داخلى پلوپز بریزید و پس از اضافه نمودن نمک و روغن، به آن آب اضافه کنید. ظرف داخلى پلوپز را داخل بدنۀ اصلى قرار دهید و مطمئن شوید که کاملا در جای خود قرار گرفته است. سپس در پلوپز را روی آن قرار دهید. پلوپز را روی سطح صاف قرار دهید، سیم رابط را به ترمینال بدنۀ اصلى و سر دیگر سیم رابط را به پریز برق متصل کنید. کلید مربوط به پلوپز را روشن کنید. در مدت زمان پخت، چراغ راهنما روشن است و پس از خاتمۀ زمان پخت، شروع به خاموش و روشن شدن مى کند. چنانچه مایل به داشتن ته دیگ هستید، اجازه دهید تا پلوپز نیم ساعت، در حالى که چراغ راهنمای آن خاموش و روشن مى شود، به کارخود ادامه دهد. بدیهى است انتخاب زمان کمتر یا بیشتر در رنگ ته دیگ مؤثر خواهد بود. پس از اتمام کار، پلوپز را خاموش کنید و سیم اتصال را از پریز برق جدا نمایید. در ظرف داخلى را بردارید، یک دیس یا سینى یا ظرف صاف و مناسب دیگر را بر روی دهانه ظرف داخلى قرار دهید. ظرف داخلى و دیس را وارونه کنید. پلوی پخته شده به طور قالبى از ظرف داخلى جدا شده، روی دیس قرار خواهد گرفت.
نکات ایمنی در استفاده از پلوپز برقی
1- هیچ وقت پلوپز را داخل آب نکنید، زیرا خطر برق گرفتگى وجود دارد.
2- هرگز دیگ پلوپز را هنگامى که تر یا مرطوب است در دستگاه اصلى قرار ندهید.
3- دیگ پلوپز را با آب و اسفنج و مواد تمیز کننده بشویید و از به کار بردن اشیای فلزی (اسکاچ) یا چوبى و غیره برای تمیزی آن خودداری کنید.
4- هنگامى که پلوپز کار مى کند، کلید (دکمۀ ترموستات) را نچرخانید .
5- پلوپز شما فقط برای پخت برنج طراحى شده است. از پختن سایر غذاها با پلوپز اجتناب کنید.
6- به منظور جلوگیری از هرگونه آتش سوزی احتمالى، پلوپز را روی قالى و موکت قرار ندهید.
7- سیم برق پلوپز را مستقیم به پریز متصل کنید و از سیم های رابط استفاده نکنید.
8- ظرف داخلی با سنگ حرارتی باید در حداکثر تماس باشد.
9- ظرف پلوپز (تفلون) را داخل فر یا روی اجاق گاز قرار ندهید.
10- سعی شود پلوپز در جایی قرار گیرد که هوا در زیر پلوپز درجریان باشد.
11- برای کاربرد بهتر، از پیمانۀ مخصوص پلوپز استفاده کنید.
12- برای پخت بهتر پلو، حتماً از جدول پخت، که در دفترچۀ راهنما توصیه شده است، کمک بگیرید.
13- از ضربه زدن به لبه های ظرف داخل پلوپز اجتناب کنید.
سرخ کن برقی
سرخ کن برقى یکى از لوازم خانگى گردندۀ حرارتى است . که طرف داران زیادی دارد. این دستگاه به سبب تکامل قسمت هایى از آن دارای موتور گردنده است . پیش از راه اندازی و استفاده از دستگاه سرخ کن، دستورالعمل های دفتر راهنما را به دقت بخوانید. این توصیه ها نتایج بهتر و ایمنى حداکثر را تضمین مى کند. به کارگیری دماهای توصیه شده برای غذاهای مختلف بسیار مهم است. اگر دما خیلى پایین باشد، غذای سرخ شده روغن را جذب مى کند و اگر خیلى زیاد باشد، فوراً روی آن برشته مى شود در حالى که درون آن هنوز خام است.
نحوۀ نگهداری از سرخکن برقی: بعد از استفاده از سرخ کن، همیشه آن را از برق جدا کنید و پس از خنک شدن دستگاه، فیلترهای سرخ کن را بازدید کنید و اگر نیاز به تعویض دارد، آن را تعویض کنید. روغن استفاده شده را از صافی روغن عبور دهید. بعد از هر بار استفاده از سرخ کن برقی، سبد آن را جدا کنید و آن را به مدت 2۰دقیقه در آب داغ و مایع ظرف شویی قرار دهید. سپس از یک برس زبر برای تمیز کردن آن استفاده کنید. آنگاه سبد را در جای خود قرار دهید و درپوش را ببندید و سیم رابط آن را دور پایۀ مخصوص، که پشت دستگاه قراردارد، جمع کنید.
نکات ایمنی در استفاده از سرخکن برقی
1- تا زمانی که روغن داغ است هرگز به دیگ دست نزنید و برای دور ریختن روغن یا جابه جایی سرخ کن اقدام نکنید.
2- سیم و دوشاخۀ دستگاه روی سطح داغ قرار نگیرد و نیز از میز آویزان نشود. سیم اضافه را دور پایۀ مخصوص سیم جمع کن پشت دستگاه جمع کنید.
3- هیچ گاه قبل از پر کردن دیگ از روغن، دستگاه را به برق نزنید.
4- دستگاه را هنگام استفاده و تا زمانی که روغن آن داغ است از دسترس اطفال دور نگه دارید.
5- هیچ گاه دستگاه را در آب قرار ندهید و قبل از شست وشوی آن، ابتدا قسمت الکتریکی را از دستگاه جدا کنید.
6- هرگز به کودکان اجازه ندهید بدون نظارت شما با دستگاه کار کنند یا آن را دستکاری نمایند. افراد معلول نیز باید با کمک شما با سرخ کن کار کنند.
7- برق مجاز برای راه اندازی دستگاه حداقل 1۰آمپر است.
8- تاحدامکان از پریز با اتصال زمین استفاده کنید.
9- در صورت استفاده نکردن از دستگاه و یا هنگام تمیز کردن، آن را حتماً از برق بکشید.
10- سرخ کن را در محلى قرار دهید که رطوبت به آن نرسد و یا نزدیک منابع حرارتى نباشد.
11- روغن ماده ای قابل اشتعال است. در صورت بروز آتش سوزی سریعاً ِ در سرخ کن را ببندید و آن را از برق بکشید.
12- هرگز از آب برای خاموش کردن آتش روغن استفاده نکنید.
13- قبل از درآوردن قابلمه مطمئن شوید روغن داخل آن کاملا سرد شده باشد.
14- پس از استفاده، روغن را از فیلتر عبور دهید و پس از 8الى 1۰بار استفاده آن را تعویض کنید.
15- توصیه مى شود از روغن های مرغوب مایع استفاده کنید.
قهوه جوش
قهوه جوش یا قهوه صاف کن های برقی در طرح های مختلف عرضه مى شوند و روش عملکرد نسبتاً ساده و راحتى دارند. آب سرد موجود در محفظۀ این دستگاه پس از عبور از شیر یک طرفه و دیگ فلزی لوله ای، سریع جوش مى آید و از لولۀ خروجی بالای دستگاه وارد صافی پُر از قهوۀ آسیاب شده مى شود، از صافی قهوه عبور می کند و به داخل یک پارچ مى ریزد. پارچ حاوی قهوۀ صاف شده، به وسیلۀ صفحۀ پایین گرم مى ماند تا استفاده شود.
نحوۀ نگهداری قهوه جوش
به محض مشاهدۀ هر گونه نشتی، فوراً درصدد رفع آن برآیید و تا برطرف نشدن عیب از به کاربردن دستگاه پرهیز کنید.چون در اثر این نوع فرایند گرمادهی، رسوبات و املاح به سرعت انباشته مى شوند. البته سختی نوع آب منطقه و میزان استفاده از آن نیز بر این انباشتگی تأثیر به سزایی دارد. با جرم زدایی مرتب به وسیلۀ مادۀ رسوب زدای مناسب، عمر دستگاه را افزایش دهید. دستورالعمل های سازنده را رعایت کنید.
آشنایی با وسایل برقی سرمازا
وسایل الکتریکی برودتی جزء ضروری ترین لوازم خانگی محسوب می شوند. غیر از کولر آبی که برای خنک کردن هوا از رطوبت آب استفاده می کند، بقیۀ لوازم توسط گاز مخصوص فریون 1که داخل لوله های مداربسته قرار گرفته است، به کمک نیروی کمپرسور 2تولید سرما می کنند. با پیشرفت فناوری، این لوازم خانگی به شکل های گوناگون و با کیفیت های بالا در اختیار مصرف کنندگان قرار گرفته است. در این قسمت با اصول کار نگهداری و ایمنی آنها آشنا مى شویم.
یخچال
امروزه یخچال یکى از لوازم خانگى ضروری است که در هر خانواده حداقل یک دستگاه از آن به خدمت گرفته مى شود و عملکرد آن سبب ایجاد سرما در داخل محفظه مى گردد و این امر باعث افزایش مدت نگهداری مواد غذایى مى شود.کارخانجات مختلف سازندۀ یخچال همگى برای جلب نظر بازار مصرف به اصول سردسازی با به کارگیری ساخت این محصول در حجم ها و اَشکال گوناگون پرداخته اند.
اجزای تشکیلدهندۀ یخچال
1- پلاک مشخصات فنی یخچال: دراین قسمت معمولاً نوع گاز برحسب حجم یخچال که مقدار آن فرق مى کند، ولتاژ برق و فرکانس برق، قدرت کمپرسور یا موتور و همچنین سریال یخچال که در کارخانۀ سازنده برای آن در نظر گرفته شده است، ذکر مى شود. در حقیقت پلاک مشخصات ّ فنى همانند شناسنامۀ یک یخچال است.
2- کمپرسور (موتور یخچال:) کار کمپرسور ایجاد فشار و مکش برای به حرکت درآوردن گاز در سیستم است. کمپرسور از دو قسمت مکانیکى و برقی تشکیل شده است. با برق دار شدن قسمت برقی که شکل یک الکتروموتور است، قسمت مکانیکى فعال می گردد. این عمل، گاز داخل کمپرسور را در مدار به حرکت درمى آورد. کمپرسور یا موتور الکتریکى یخچال دارای قدرت های مختلف و متفاوت است .
3- لوله های رفت و برگشت: انتقال گاز به تمام محل های لازم یخچال را به عهده دارند.
4- اواپراتور (محفظۀ یخساز) :1محفظۀ آلومینیومى است که بر اثر تبخیر یک مادۀ خنککننده سبب تولید سرما می شود .
5- کندانسور :2رادیاتور خنککننده است. وقتى گاز، تحت فشار گرم مى شود، برای خنک کردن آن باید آن را از رادیاتور عبور داد.
روش نگهداری صحیح یخچال
1- پاکیزه نمودن یخچال
برای رعایت اصول بهداشتى باید قسمتهای داخلى و خارجى یخچال همیشه تمیز نگهداری شود تا ظاهری درخشنده و زیبا داشته باشد . بهتر است بدنۀ خارجى یخچال با مواد پاک کنندۀ محلول در آب با یک اسفنج نرم شسته شود و سپس با یک پارچۀ تمیز نخى خشک شود. برای شست وشوی قسمتهای داخلى از محلول جوش شیرین به مقدار یک قاشق غذاخوری در یک لیتر آب ولرم استفاده شود. نباید از موادی مانند تینر و بنزین و حلالهای دیگر برای تمیز کردن قسمت های داخلى و خارج یخچال استفاده کرد، زیرا این مواد باعث کدر شدن جلای رنگ و فایبرگلاس مىشوند.
2- تراز کردن یخچال
برای اینکه یخچال شما کاملا منظم و بى صدا کار کند، لازم است در یک سطح تراز و یکنواخت قرار گیرد. برای این کار مى توان از در یخچال کمک گرفت. یخچال را طوری تنظیم کنید که ِ در آن در هر حالت ثابت بماند. سپس پایه های جلو را طوری تنظیم نمایید تا یخچال کمى به سمت عقب شیب داشته باشد به طوری که اگر در را باز بگذارید به آهستگى بسته شود . پس از تراز کردن یخچال و قبل از بارگذاری در داخل آن لازم است ِ در آن را ببندید و دوشاخه را به پریز برق وصل کنید، گردونۀ ترموستات را روی درجه 3یا 4تنظیم کنید و بگذارید یخچال 2الى 3ساعت بدون بار و با ِ در بسته کار کند و برودت داخل آن به ّ حد معینى برسد. بعد از اینکه سرمای داخل یخچال به حد معینى رسید، توسط فرمان ترموستات برق کمپرسور قطع مى شود. در این موقع فرصت دارید مواد غذایى را با رعایت شرایطى که لازم دارند، در جای مخصوص خودشان قرار دهید.
3- بارگذاری موادغذایی
برای هر یک از مواد غذایى در یخچال جای مع ّینى پیش بینى شده است، مثلا برای نگهداری گوشت و مواد گوشتى که به سرمای زیادتری احتیاج دارند، از محفظۀ بالای یخچال استفاده مىشود. از قرار دادن شیشه های محتوی آب و همچنین نوشابه های گازدار در داخل محفظۀ انجماد خودداری کنید، چون مایع یخ مىزند و ازدیاد حجم پیدا مىکند و باعث ترکیدگى خواهد شد. از گذاشتن شیشه های محتوی نوشابه و آب و مواد دیگر بیش از ظرفیت استاندارد در داخل ِ در یخچال خودداری کنید، زیرا لولاهای نگهدارندۀ ِ در یخچال تغییر شکل مى دهندو ِ در یخچال حالت افتادگى پیدامى کند که کاریخچال را دچار اشکال مى کند.
4- برفکزدایی
هرگاه ضخامت برفک در قسمت اواپراتور یخچال بیشتر از یک سانتى متر باشد، کار طبیعى یخچال دچار مشکل مى شود و علاوه بر کار بیش از حد موتور، مصرف برق نیز زیاد مىشود و در این موقع باید برای
برفکزدایى اواپراتور اقدام کرد. برفک زدایى در برخى از یخچال ها به طور خودکار انجام مى گیرد و در انواع دیگر به شیوۀ دستى. در برفکزدایى خودکار نیازی به جدا نمودن دوشاخه از پریز برق نیست؛ درحالى که در برفکزدایى دستى حتماً باید دوشاخه را از پریز جدا کرد. برای اینکه برفکزدایى سریع تر انجام گیرد، مىتوان یک ظرف آب جوش را داخل اواپراتور قرار داد. هرگز از وسایل تیز و برندۀ آهنى برای جدا کردن برفکها از سطح اواپراتور استفاده نکنید، زیرا این کار ممکن است باعث سوراخ شدن اواپراتور و خروج گاز سردکننده ُ (مبرد) گردد. مواد غذایى منجمد را در پارچۀ تمیز بپیچید تا از هدر رفتن سرمای آنها جلوگیری شود. حال ِ در یخچال را ببندید. حدود 4ساعت برای ذوب شدن برفکها زمان لازم است. پس از ذوب شدن برفکها سینى جاگوشتى را خارج کنید و پس از تخلیۀ آب، آن را با پارچه خشک کنید و در جای خود قرار دهید. برق یخچال را وصل کنید و قبل از بارگذاری اجازه دهید یخچال 2تا 3ساعت کار کند، سپس مواد غذایى را درجای خود بگذارید. باز و بسته نمودن مکرر ِ در یخچال علاوه بر اتلاف سرمای داخل محفظۀ آن، باعث مصرف برق بیشتر و کاهش طول عمر کمپرسور و ایجاد برفک زیاد مى گردد. در آب و هوای گرم که مصرف آب خنک توسط افراد خانواده افزایش مى یابد، از یک کلمن برای تأمین آب سرد لازم استفاده کنید. این کار باعث مى شود تا از باز و بسته شدن دفعات زیاد ِ در یخچال جلوگیری شود. از قرار دادن پلاستیک به صورت گسترده بر روی سینى طبقات داخل یخچال خودداری کنید، زیرا مانع گردش هوای سرد و نفوذ سرما به طبقات دیگر مى گردد. برای تهیۀ یخ از جایخى استفاده کنید و از بهکار بردن ظروف دیگر مانند کاسه و بشقاب خودداری کنید؛ زیرا ِ کف کاسه و ِ بشقاب صاف به ِ کف جایخى مى چسبد و جداکردن آن باعث صدمه به اواپراتور مى گردد.
عوامل کاهش عمر مفید یخچال
1- تراز نبودن یخچال
2- پاره بودن نوار لاستیکى دور ِ در یخچال
3- افتادگى ِ در یخچال
4- بازو بسته کردن ّ مکرر ِ در یخچال
5- نصب یخچال در مجاورت اجاق گاز، آبگرم کن، بخاری و تشعشع خورشید
6- استفاده نکردن از محافظ مناسب الکترونیکى
7- انباشته نمودن مواد غذایى بیش از حد استاندارد
8- رعایت نکردن فاصلۀ یخچال تا دیوار
نکات مهم در استفادۀ بهینه و محافظت از یخچال
محل استقرار دستگاه در کارکرد و طول عمر آن تأثیر زیادی دارد. پس از خریداری محصول برای استفادۀ صحیح و مؤثّر از آن باید به محل استقرار و نصب آن توجه کرد و در بهترین مکان با شرایط مطلوب قرار گیرد. نباید یخچال را در معرض تشعشع آفتاب و یا نزدیک منبع حرارتى (شوفاژ، آبگرم کن، بخاری و اجاق خوراک پزی) قرار داد. یخچال را باید طوری قرار دهیم که اطراف آن فضای کافى برای جریان هوا وجود داشته باشد (تقریباً 15سانتى متر فاصله از دیوار.) نکات و موارد ذکرشده هنگام نصب را باید رعایت کرد. هنگام تعویض لامپ یخچال حتماً دوشاخۀ یخچال را از پریز برق جدا کنید. برای بیرون آوردن دو شاخه از پریز سیم آن را نکشید بلکه دوشاخه را محکم بگیرید و به آرامى آن را بیرون بکشید. برای تأمین برق یخچال از پریز مستقل استفاده کنید. بهتر است برای محافظت از موتور یخچال در مقابل نوسانات ولتاژ از محافظ الکترونیکى استفاده شود.
فریزر
اساس کار فریزرها با یخچال ها یکسان است؛ با این تفاوت که محدودۀ دما در فریزرها پایین است. به همین دلیل ترموستات نیز در محدودۀ پایینتری عمل مى کند. آشکار است که استفادۀ بهینه از وسایل برقى و نگهداری صحیح آنها به دلیل کاهش هزینههای تعمیرات و غیره مى تواند به اقتصاد خانواده کمک فراوانى کند. با آموزش و رعایت نکات بسیار آسان مى توان به این امر دسترسى پیدا کرد و توانایى اقتصادی بیشتری به دست آورد.
اصول نگهداری از فریزر
1- فریزر باید در محلی گذاشته شود که با دیوار کمى فاصله داشته باشد و زیر آن تراز باشد.
2- از گذاشتن مواد غذایی گرم در فریزر خودداری شود.
3- اگر فریزر خوب کار نکند، ممکن است برق ضعیف باشد. در این صورت باید از ترانس تقویت خودکار استفاده کرد.
4- هر چند وقت یک بار نیز باید محیط فریزر را از برفک پاک کرد تا عمل فریزکردن مواد به خوبی صورت گیرد.
5- وقتى چراغ فریزر قرمز شود، به معنای این است که سرماسازی خوب انجام نشده است.
6- مواد غذایى باید در برودت 18درجه زیر صفر (معادل درجات 5یا 6فریزر) نگهداری شود.
7- برای اینکه برودت فریزر ثابت بماند لازم است از کم و زیاد کردن درجۀ فریزر خودداری شود و ِ در فریزر زیاد باز و بسته نشود.
کولرآبی
معمولاً کولرها در بازار در دو نوع آبى و گازی وجود دارند که برحسب موقعیت آب و هوای محلى انتخاب و استفاده مى شوند. کولرهای آبى بیشتر در نقاط خشک به کار مى روند با به کارگیری کولر آبى در مناطق گرم و خشک دمای محیط خانه، اداره، هتل ها و هر محل دیگر را مى توان کنترل نمود و آسایش و راحتى در تابستان های گرم فقط با به کارگیری کولر امکان پذیر است. کولرهای آبى در دو مدل ساخته مى شوند: 1ـ کولرهای بامى 2ـ کولرهای دستى یا متحرک.
اصول انتخاب و نصب کولرهای آبی
1- در موقع خرید کولر باید در انتخاب مدل و قدرت خنک کنندگى آن دقت شود.
2- نصب یک کولر کوچک در یک آپارتمان یا فضای بزرگ یا بالعکس نصب یک کولر بزرگ در اتاقى کوچک شرایط راحتى و آسایش را فراهم نمى آورد. کولرهای بزرگ تنها منجر به مصرف بى مورد انرژی الکتریکى مى شود.
3- ازآنجا که معمولاً کولرهای آبى در پشت بام نصب مى شوند، باید از نظر استحکام در محلى گذاشته شوند که در سقف ایجاد لرزش و صدا نکنند؛ مثلا آنها را نباید روی ستون ها یا نزدیک دیوارها قرارداد و تا حد امکان از لوله های دودکش، هواکش آشپزخانه و هواکش لولۀ چاه فاضلاب دور باشند
4- محل قرار گرفتن کانال های کولر باید در پشت بام و ورودی کانال از طریق اتاقک سیمانی توسط برزنت به کولر متصل گردد. زیر کولر باید چهارپایه ای فلزی قرار داده شود.
5- محل نصب کولر طوری انتخاب شود که سرویس و تعمیرات آن به آسانى انجام گیرد.
6- دهانۀ ورود هوا باید حتى الامکان در بالاترین نقطۀ اتاق نزدیک سقف تعبیه گردد به طوری که هوای خنک از بالا و در امتداد طول اتاق وارد بنا شود.
7- کولر باید کاملا تراز نصب گردد تا اولاً قطرات آب به طور مساوی به کلیه سطح پوشال منتقل گردد، ثانیاً از ریزش آب از اطراف تشتک جلوگیری شود.
8- کولرهای دستى یا متحرک قابل حمل هستند و احتیاجى به کانال کشى ندارند.
9- کولر دستى را باید جلوی در یا پنجره قرار داد تا هوای تازه از پشت وارد کولر شود و به داخل اتاق برسد. کولرهای دستى (متحرک) را مانند سایر کولرهای آبى، نباید در اتاق های دربسته به کار برد، زیرا در این صورت نه تنها اتاق را خنک نمى کند، بلکه رطوبت نسبى اتاق را هم بالا خواهد برد.
نکات مهم در استفادۀ بهینه از کولر آبی
ظرفیت برودتى کولرها باید متناسب با فضای مورد استفاده و شرایط آب و هوای محل (از نظر دما و رطوبت) انتخاب شود. کوتاه ترین مسیرکانال کشى استفاده شود. چنانچه کانال های کولر خارج از ساختمان قرار دارند، حتماً به وسیلۀ عایق کاری با پشم یا عایق های دیگر از گرم شدن کانال ها و هدر رفتن سرما در اثر تابش نور خورشید بر آنها جلوگیری شود. کانال کشى کولر باید از حداقل پیچ و خم برخوردار باشد تا هوای خنک با کمترین افت در طول مسیر جریان داشته باشد. درحد امکان از روشن نگه داشتن مداوم کولر در طول روز پرهیز شود. در غیراین صورت سعى کنید از دور آهستۀ کولر استفاده کنید تا در مصرف انرژی الکتریکى صرفه جویى شود. پمپ آب کولر را به مدت 5تا 1۰دقیقه قبل از راه اندازی موتور کولر روشن کنید. هر دو سال یک بار پوشال های کولر را عوض کنید. با توجه به اینکه روغن کاری کولر آبى سبب کارکرد بهتر و کاهش صدای آن مى شود، لذا در زمان استفاده از آن، هر ماه نسبت به روغن کاری آن اقدام کنید.
کولر گازی
در محل هایى که به دریا نزدیک هستند (مانند شمال و جنوب کشورمان،) چون رطوبت و بخار آب در محیط زیاد است، کولرآبى قابل استفاده نیست و کولرگازی را باید جایگزین کرد. کولر گازی در صنعت از جایگاه خاصى برخوردار است، زیرا علاوه بر آنکه به سرعت از گرمای محیط مى کاهد، برخلاف کولر آبى رطوبت را افزایش نمى دهد. از این رو برای محیط های شرجى بسیار مناسب است. درجۀ سرمادهى کولرگازی از دمای حدود 18تا 3۰ درجۀ سانتى گراد مى باشد. تمامى کولرهای گازی دارای درجۀ تنظیم دما (ترموستات) هستند؛ لذا با توجه به اینکه بهترین درجۀ برودت منزل در فصل تابستان بین 2۰تا 25درجۀ سانتى گراد است، مى بایست از سردکردن بیش از حد محل سکونت خودداری کرد. بهتر است دما را در حد مطلوب حدود 25تا 27درجۀ سانتى گراد قرار داد. کولرهای گازی معمولاً در دو مدل ساخته مى شوند: کولر دو تکه یا اسپلیت.
اجزای تشکیل دهنده: کمپرسور (موتور الکتریکى،) کندانسور، ترموستات، درایر، اواپراتور و فن یا بادبزن.
نحوۀ سرماسازی در کولر گازی: در کولر گازی، همانند یخچال، برای خنک نمودن محیط از تبدیل گاز به مایع به وسیلۀ افزایش فشار و در نتیجه تولید سرما که در اثر تبدیل مایع به گاز انجام مى شود، استفاده مى کنند.
محل نصب
1- معمولاً کولرگازی را پشت پنجرۀ اتاق یا محل مورد استفاده نصب مى کنند.
2- برخلاف کولر آبى که محل نصب آن در هنگام احداث بنا باید کانال گذاری شود، کولر گازی احتیاج به کانال نداشته و هوای سرد کولر مستقیماً وارد محیط مى گردد.
3- محل نصب کولر گازی نباید در مجاورت و نزدیکى دودکش آبگرم کن، هود آشپزخانه و هواکش توالت باشد.
4- سکوی محل نصب کولرگازی باید به اندازۀ 1/5تا 2سانتى متر به سمت بیرون پنجره شیب داشته باشد تا آب حاصل از ذوب برفک کولر به سمت بیرون هدایت شود.
شناسایی نحوۀ کاربری و نگهداری وسایل صوتی و تصویری
در هر خانه ای حداقل یک قلم از لوازم صوتی و تصویری وجود دارد. اقدامات زیادی هست که فرد استفاده کننده می تواند به وسیلۀ آنها از مشکلات پیشگیری به عمل آورد و عمر کالا را طولانی تر کند و باعث شود دستگاه همواره در بهترین شرایط باشد. همچنین نباید سریع نتیجه گیری کرد؛ چراکه هرگونه نقص و اشکال در لوازم الکترونیکی ممکن است علل پیچیده ای داشته باشد. در بیشتر مواقع، اتصالات ضعیف، بی احتیاطی و رعایت نکردن نکات مربوط به نگهداری و روش نادرست در به کارگیری وسیله مى تواند علل بسیاری از عیوب و نواقص باشد.
تلویزیون
یک وسیلۀ برقی با عملکردهای داخلی متعدد، جزء آن دسته از لوازمى است که بهتر است هرگونه رفع عیب، سرویس یا تعمیر داخلی را به کارشناسان مجرب آن واگذار کنید. (با لامپ تصویر کاملا مسطح، صدای استریو و مولتى سیستم) را نشان مى دهد.
حفاظت و ایمنی تلویزیون
1- پیش از هر چیز، دفترچۀ راهنمای تلویزیون را باید به طور کامل مطالعه کرد تا دستورالعمل های سازنده را به خوبی دریافت و اجرا کرد.
2- مکان استقرار تلویزیون باید دور از نور مستقیم باشد و حتى الامکان نور کمتری روی صفحه تابیده شود و از انعکاس های رنگى و نوری اطراف پیشگیری به عمل آید. گیرندۀ آن نباید در معرض رطوبت باشد و از دستگاه های حرارتى، رادیاتورها و نور آفتاب دور باشد.
3- دقت شود سوراخ های تهویۀ پشتى تلویزیون پوشانده نشود تا تبادل حرارتى و خنک شدن تلویزیون به سهولت انجام گیرد. چنانچه دستگاه، داخل محدودۀ پوشیده مثل دکور یا دیوار پیش ساخته قرار داده مى شود، اطراف گیرنده باید خالى باشد تا گردش هوا به خوبى صورت پذیرد (نزدیک ترین بیننده با آن باید حدود 3متر فاصله داشته باشد.)
4- کودکان را از بازی کردن با تلویزیون، ویدئو و دیگر وسایل برقى دورنگه دارید. به منظور جلوگیری از واژگون شدن و ضربه دیدن تلویزیون، به ویژه در خانه هایى که بچه های کوچک دارند، مى توان با استفاده از پایۀ مخصوص، آن را به دیوار پیچ کرد و ثابت نمود. برای این کار باید از پایه های مناسب و مقاوم (مورد تأیید سازنده) برای تلویزیون استفاده شود.
5- روی تلویزیون پارچه و یا روانداز قرار ندهید. از قرار دادن وسایل اضافى همچون گلدان و… روی آن جداً خودداری شود.
6- هرگز تلویزیون را در محلى که نزدیک در و پنجره باشد و بدین ترتیب در معرض جریان هوا قرار مى گیرد، قرار ندهید.
7- دستگاه تلویزیون را بدون حضور کسی روشن نگه ندارید.
8- با توجه به وضع برق و نوساناتى که وجود دارد، استفاده از یک ترانس خودکار با ولتاژ مناسب برای عمر بیشتر تلویزیون ضروری است. در صورت طوفان و رعد و برق حتماً دو شاخۀ تلویزیون را از برق بکشید و از تلویزیون استفاده نکنید و حتى برای ایمنى بیشتر سیم آنتن آن را نیز قطع کنید.
9- برای تمیز کردن تلویزیون، هرگز نباید محلول پاک کننده را به صورت مستقیم بر روی نمایشگر اسپری کرد، زیرا ممکن است به پوشش های ظریف انعکاسى نمایشگر آسیب برسد. همچنین نباید از دستمال کاغذی و پارچه های زبر و خشک استفاده کنید، زیرا باعث مخدوش شدن صفحۀ نمایشگر مى شود. مى توان در بعضى مواقع از اسپری آب ّ مقطر بر روی دستمال میکروفیبر (مخصوص پاک کردن صفحۀ نمایشگر) استفاده کرد .
10- کنترل تلویزیون مانند تلفن خانگى در دسترس تمام اعضای خانواده است و این امر باعث کثیف شدن آن مى شود. یکى از راه حل های رایج در پاک کردن کنترل تلویزیون استفاده از جاروبرقى است که به وسیلۀ آن مى توان گرد و غبار را در گوشه و کنار دستگاه به راحتى و به صورت خشک از بین برد. یک روش دیگر این است که انگشتان خود را لای دستمال مرطوب قرار دهید و به آرامى میان کلید های کنترل بکشید.
11- به علت آلوده بودن احتمالى دست ها به انواع ویروس ها، قارچ ها و میکروب ها، لازم است کنترل تلویزیون به طور مرتب ضدعفونى و میکروب زدایى شود. به این منظور مى توان یک دستمال کاغذی یا پارچۀ نرم و تمیز را با یک نوع مایع ضدعفونى کننده مانند الکل آغشته کرد و کنترل را به دقت با آن تمیز نمود.
رایانه
رایانه، وسیله ای است که مى توان با برنامه نویسى، آن را جهت انجام رشته ای از عملیات منطقى یا محاسباتى تنظیم کرد. امروزه رایانه ها برای انجام گستره وسیعى از کارها در آموزش، صنعت، سینما و تلویزیون، پروژه های
علمى و تحقیقاتى کاربرد دارد. رایانه ها به عنوان دستگاه های خانگى مانند دستگاه مایکروویو، دستگاه های کارخانه ای مانند ربات صنعتى و طراحى و دستگاه های عمومى مانند رایانه های شخصى، تلفن های همراه و
تلفن های هوشمند استفاده مى شوند. رایانه ها مى توانند به اینترنت متصل شوند و از منابع اطلاعاتى متعدد اینترنت بهره ببرند. رایانه های امروزی بسیاری از مشکلات و کمبودهای دنیای واقعى را با ارائه خدمات بى نظیری در فضای مجازی برطرف نموده اند. رایانه نقش پُررنگ و چشمگیری در زندگى امروز بشر دارد. از خانه و آشپزخانه گرفته تا نرم افزارها و سیستم های اداری و حتى صنعت. در هر صورت برای انجام بسیاری از کارها باید به طور مکرر از رایانه استفاده کرد. رایانه ها بنا به نحوه نگهداری و استفاده، مى توانند با طول عمرهای متفاوتى انجام وظیفه کنند.
1 ـComputer
2 ـMonitor
حفاظت و ایمنی از دستگاه رایانه
برای افزایش طول عمر دستگاه رایانه خود توجه و به کارگیری توصیه های زیر ضروری است:
1- گرما، بزرگ ترین دشمن رایانه است؛ زیرا باعث مى شود اجزای داخلى رایانه گرم شده و از کارایى آن کاسته شود. همه رایانه ها طوری طراحى شده اند که به گونه ای، از طریق فن و یا دریچه هوا، گرما را از بین مى برند. اما دریچه های هوا به آسانى مسدود مى شوند. قرار دادن کیس رایانه زیر میز و در کنار دیوار باعث مى شود که جریان هوا محدود شود و نگذارد که هوای گرم خارج و هوای خنک وارد شود. بنابراین قبل از استفاده از آن، از جریان داشتن هوا در اطراف رایانه خود مطمئن شوید.
2- اگر رایانه داخل محفظه ای قرار دارد، حداقل تا فضای 1۰سانتى متری پشت آن نباید هیچ مانعى وجود داشته باشد تا جریان هوا برقرار باشد.
3- وسایل کار، کتاب ها، ورق های کاغذ، جعبه ها و سایر اشیا را نباید روی صفحه نمایش 2قرار داد. همیشه به شکاف های بالای صفحه نمایش باید توجه کافى داشت تا گرمای اضافى به راحتى از آنجا خارج شود.
4- لازم است حداقل دوبار در سال اقدام به پاک کردن گرد و غبار از سطوح داخلى رایانه نمود. گرد و غبار همانند یک پتو عمل مى کنند؛ یعنى دستگاه رایانه را داغ نگه مى دارند. هرچه گرد و خاک بیشتری روی آنها نشسته باشد، بیشتر داغ مى شوند که مى تواند سال ها از عمر رایانه بکاهد.
5- راحت ترین راه برای نظافت داخل رایانه، استفاده از یک جاروبرقى خانگى است. بعد از تمیزشدن، مى توان از هوای فشرده (با فشار کم؛ طوری که به قطعات رایانه صدمه وارد نشود) برای بیرون راندن گرد و غبار باقیمانده استفاده کرد. باید مطمئن شد که پره های فن های خنک کننده هم کاملا تمیز شده اند.
6- دیسک سخت 1از اجزای بسیار مهم رایانه محسوب مى شود. باید توجه داشت که دیسک سخت به گونه ای طراحى شده است که باید به صورت افقى نصب شود؛ بنابراین نمى توان دیسک سخت را به پهلو نصب کرد و از آن انتظار کار بیش از دو سال را داشت. با نصب افقى دیسک سخت وزن آن به طور یکنواخت در کل سطح تقسیم مى شود و دیسک سخت دچار خرابى پیش از موعد نمى شود.
7- رایانه باید در محلى که محکم و ثابت است، قرار داده شود؛ زیرا دیسک سخت رایانه نسبت به لرزش و تکان های شدید به خصوص در حال کار حساس است. آسیب فیزیکى باعث جدا شدن قطعات و آسیب خوردن آنها مى شود.
8- لازم است لپ تاپ و وسایل الکترونیکى در منزل و محیط کار به طور مرتب و اصولى جهت جلوگیری از انتقال ویروس ها ضدعفونى شوند. برای ضدعفونى کردن از محلول های سفیدکننده یا ساینده نباید استفاده کرد. همچنین باید اطمینان حاصل کرد که محلول های ضدعفونى کننده به هیچ وجه وارد وسایل الکترونیکى نمى شوند.
9- هرگز تمیزکننده را به طور مستقیم روی وسایل الکترونیکى اسپری نکنید. برای ضدعفونى کردن باید از محلولى که شامل 3۰درصد آب و 7۰درصد الکل است، استفاده کرد.
10- برای پاک کردن گرد و غبار صفحۀ رایانه بهتر است از دستمال های میکروفیبر استفاده کرد. این دستمال ها هم گرد و خاک را به خودشان جذب مى کنند و هم روی صفحه، خط نمى اندازند. مقدار کمى از ماده ضدعفونى کننده را روی یک دستمال میکروفیبر بریزید و مواظب باشید تا رطوبت وارد فضای داخلى این وسایل نشود. تمام سطوح خارجى را با دقت تمیز کنید.
روشهای حفاظت از وسایل برقی
بسیاری از ما در خانه هایمان وسایل برقى زیادی از جمله یخچال، لباس شویى، رایانه، تلویزیون، سشوار و غیره داریم. این وسایل غالباً برای زندگى روزمرۀ ما حیاتى هستند. به همین دلیل باید از اختلالات الکتریکى که باعث سوختن وسایل برقى مى شوند، جلوگیری کنیم. نوسان برق مى تواند تأثیر بدی روی لوازم برقى داشته باشد و لوازم برقى حساس و گران را از بین ببرد. مسلماً با سوختن لوازم برقى جایگزین کردن آنها کار بسیار سختى خواهد بود. بنابراین برای کم کردن هزینه ها باید تا جایى که مى توانیم از این لوازم محافظت کنیم. راه های جلوگیری از سوختن لوازم برقى ناشى از قطع برق چگونه است؟ نوسان برق با افزایش و کاهش ناگهانى میزان جریان برق موجود در سیستم الکتریکى به وجود مى آید و مى تواند علت های مختلفى داشته باشد که مى توان به مواردی همچون رعد و برق، الکتریسیته ساکن، خیس شدن مسیرهای سیم کشى بر اثر بارش باران، استفاده از دستگاه های پر مصرف، استفاده از دستگاه هایى که دارای ولتاژ القایى بالایى هستند و دستگاه های معیوبى که میزان برق مصرفى ثابتى ندارند، اشاره کرد. تا جایى که امکان دارد باید وسایل برقى خانگى را در مقابل این نوسانات حفظ کرد و خسارت ناشى از آن را به حداقل رسانید. محافظها، ساده ترین، سریع ترین و ارزان ترین راه حل برای جلوگیری از سوختن وسایل برقى است. این محافظ ها مجهز به فیوز هستند که در صورت اختلالات برقى (ولتاژ بیش از حد، قطع برق و)… از وسایل برقى محافظت مى کنند.
استفاده از محافظ برق
دستگاه محافظ برق وسیله ای است که در مسیر جریان برق قرار مى گیرد و درصورتى که نوسان برق به هر دلیلى از محدودۀ استاندارد خارج گردد، برق را قطع مى کند و پس از طى زمانى، درصورت ایجاد شرایط نرمال، مجدداً مسیر ورود جریان برق را به تجهیزات الکترونیکى وصل مى کند تا از آسیب به دستگاه مورد نظر جلوگیری شود. دستگاه های برقى زیادی از جمله: تلویزیون، لباس شویى، رایانه، یخچال، کولر و غیره کمابیش در معرض خطرات ناشى از نوسانات برق شهر قرار دارند و بالطبع استفاده از محافظ برق برای سلامت این دستگاه ها ضروری به نظر مى رسد. با توجه به تفاوت ها و کاربردهای مختلف دستگاه های برقى لازم است که محافظ مناسب آنها به کار گرفته شود. گاهى انتخاب غلط محافظ برق نه تنها وسیله را در برابر نوسانات جریان برق محافظت نمىکند بلکه احتمال آسیب به دستگاه را بیشتر خواهد کرد. بعضى از محافظ های برق دارای درگاه ورودی و خروجى برای سیـم تلفن و آنتن تلویزیون نیز هستند. سیم تلفن ورودی به منزل یا محل کار شما نیز مى تواند دچار نوسانات ولتاژ برق باشد. برای مثال، ولتاژ برقى که روی سیم تلفن وجود دارد از نوع جریان مستقیمDCو حدود 48تا 52ولت است. به دلایلى مانند وقوع رعد و برق، کابل تلفن ورودی به خانه شما نیز مى تواند حامل ولتاژ بالاتر از حد استاندارد باشد. این موضوع مى تواند باعث از بین رفتن دستگاه تلفن شود. همچنین کابل آنتن تلویزیون نیز مى تواند به دلیلى نظیر برخورد صاعقه به آنتن حامل ولتاژ برق بیش از حد شود؛ در این صورت اگر شما از محافظ استفاده نکرده باشید، ممکن است براساس میزان ولتاژ، به تلویزیون یا گیرندۀ دیجیتال صدمات جبران ناپذیری وارد شود. این موضوع ممکن است از بین هر چند میلیون نفر برای یک نفر اتفاق بیفتد، اما مى توان هنگام انتخاب و خرید محافظ برق احتمال وقوع این خطر را حذف کرد. مقایسه سه یا چند راهی محافظدار برق با سهراهی برق معمولی سه راهى برق معمولى و یا چندراهى وسیله ای است که دارای چند پورت 2است و مى توان تعدادی دستگاه برقى را به صورت هم زمان به آن متصل کرد و از آنها استفاده کرد. سه راهى معمولى تنها تعداد پریز و انشعابات برقى را بیشتر مى کند و ً اصلا محافظتى از وسایل برقى انجام نمى دهد. همچنین سه راهى ها امکان دارد دکمه ای به منظور قطع و وصل شدن برق داشته باشند، ولى این دکمه ً اصلا به معنای محافظت از وسایل برقى نیست؛ در صورتى که داخل سه یا چندراهى محافظ دار، یک سیستم الکتریکى تعبیه شده است که از ولتاژ بالا و نوسانات پیشگیری کرده و از خرابى و از کارافتادگى وسایل برقى ممانعت کند. در نتیجه مناسب تر است درصورتى که به سه راهى نیاز بود، سه راهى محافظ دار تهیه شود که هم کارکرد سه راهى را داشته باشد و هم از وسایل برقى محافظت کند.
نحوۀ تشخیص سه راهی برق محافظ دار از سه راهی معمولی
این دو از لحاظ شکل و بسته بندی بسیار به هم شبیه هستند و معمولاً در انتخاب آنها اشتباهاتى رخ مى دهد؛به همین دلیل مناسب تر است که هنگام خرید به کلمۀ محافظ دقت شود. باید توجه کرد که به طور معمول چندراهى محافظ دار، طبق مقدار انرژی دارای رتبه بندی است که به صورت اعدادی روی آنها ذکر مى شود. برای نمونه محافظ هایى که از بین 1۰۰۰تا 2۰۰۰رتبه بندی شده اند، به منظور محافظت از وسایل کوچکى مثل مودم، گوشى، موبایل، پرینتر و مانند اینها بسیار مناسب هستند. ولى برای وسایلى مانند سینما خانگى، لپ تاپ و،… باید محافظ هایى با عدد 2۰۰۰انتخاب شود. محافظ ها سه لامپ و برخى اوقات هم یک لامپ بسیارکوچک دارند و زمانى که آنها را به برق مى زنید روشن مى شود.
نکات ایمنی در استفاده از دستگاه محافظ برق
1- قبل از خرید محافظ برق، دستگاه هایى را که قرار است بدان متصل شود، یک بار باید مرور کرد. مسلماً برای اتصال تلویزیون، یخچال و سایر وسایل پرمصرف تر نسبت به لوستر یا لامپ های معمولى، به محافظ های قدرتمندتری احتیاج دارید. زمان تأخیر در وصل برای دستگاه های گوناگون متفاوت است. ً مثلا زمان مناسب برای تلویزیون و رایانه حدود 2دقیقه و برای یخچال حدود 5دقیقه است.
2- به اطلاعات درج شده روی بسته بندی و دستگاه باید دقت کرد. مى توان از فروشنده راهنمایى های لازم را خواست.
3- هنگام خرید محافظ برق باید اطمینان داشت که محصول در آزمایشگاه های مختلف تست شده باشد.
4- شرکت های ِ محافظ برق تمام دستگاه هایى را که قرار است به این محافظ متصل شوند، ضمانت (گارانتى) مى کنند؛ بنابراین باید ِ محافظ برق با ضمانت خریداری شود.
5- یکى از اشتباهات متداول کاربران در استفاده از محافظ برق و چندراهى، اتصال یک چندراهى به چندراهى با محافظ برق دیگر است. این اتصال اصطلاحاً اتصال زنجیروار (خطى) نامیده مى شود. این کار مى تواند منجر به جرقه و آتش سوزی و خطرات بعدی شود . بنابراین از وصل کردن چندراهى به محافظ برق که امکان اتصال هم زمان چندین دستگاه دیگر به محافظ را فراهم مى کند، خودداری کرده و برای سایر دستگاه ها محافظ برق دیگری خریداری کنید.
6- درصورتى که محافظ بسیار قدیمى است، امکان دارد کارکرد خوبى نداشته باشد و نیاز به تعویض داشته باشد. برای نمونه، محافظى را که لامپ آن در زمان اتصال به برق روشن نمى شود تنها به عنوان یک چندراهى باید استفاده کرد زیرا دیگر عملکرد محافظتى ندارد.
نکته: بهترین روش مقابله با سوختن لوازم برقى این است که هر موقع از این لوازم استفاده نمى کنید، آنها را از پریز برق جدا کنید. نوسان برق نمى تواند به دستگاه هایى که به برق وصل نشده اند آسیب برساند و این حرکت هوشمندانه ای برای صرفه جویى در انرژی و حفظ ایمنى است.
لوازم گازی خانگی
امروزه لوازم خانگی نفت سوز جای خود را به لوازم گازسوز داده اند. با توجه به ارزان بودن گاز، لوازم گازسوز رونق بیشتری پیدا کرده است. همچنین با پیشرفت فناوری، لوازم گازسوز در اولویت قرار گرفته اند. در این قسمت با اصول کار، نگهداری و ایمنی وسایل گازسوز بیشتر آشنا مى شویم. یکى از وسایلى که بى شک در منزل اغلب مردم یافت مى شود، اجاق گاز است. اجاق گاز وسیله ای است که بیشتر از سایر وسایل منزل و در اکثر ساعات شبانه روز از آن استفاده مى شود و استفاده از آن هم مختص خانم های خانه دار نیست و سایر اعضای خانواده نیز کم و بیش و در مواقع لزوم از اجاق گاز استفاده مى کنند. آمار حوادثى که بر اثر بى احتیاطى و رعایت نکردن نکات ایمنى در استفاده از اجاق گاز روی مى دهد، متأسفانه در مقایسه با سایر وسـایل گازسوز بیشتر است. به این ترتیب و با توجه به گستردگى استفاده از اجاق گاز و برای اینکه وسیلۀ گازسوز مبدل به وسیله ای مطمئن برای آسایش زندگى گردد، لازم است به نکات ایمنى مربوط به آن بیشتر توجه کرد.
ساختمان اجاق گاز
اجاق گاز دارای اجزا و قطعاتى است که عبارت اند از: رگولاتور، شیر گاز، شیلنگ رابط و لولۀ رابط مشترک، زانوی رابط تبدیل شعلهدان، سرشعله و پستانک.
رگولاتور: وسیله ای است که بین سیلندر (کپسول گاز) و لوله های رابط قراردارد. چون فشار سیلندرها خیلی زیاد است، برای تبدیل کردن فشار قوی به فشار ضعیف از رگولاتورهای فشارضعیف استفاده مى کنند
و اگر اجاق مستقیماً به کپسول وصل شود، خطرات جانی و مالی به دنبال خواهد داشت. شیر کنترل گاز یا رگولاتور همان طور که از نامش پیداست، عمل کنترل و کم و زیاد کردن شعله را به عهده دارد. بعضى از
بخاری های گازی دارای شـیر کنترلى هستند که علاوه بر ترموکوپل ،1ترموستات (برای کنترل درجۀ حرارت) نیز دارند تا مقدار گرمای بخاری را نیز کنترل کنند.
پستانک یا ژیگلور :1خروجی شیرهای گاز دارای قطعه ای به نام پستانک یا ژیگلور (نازل) هستند. ژیگلور نامى است که بیشتر تعمیرکاران اجاق گاز از آن استفاده مى کنند و بسیار رایج مى باشد. ژیگلور آخرین قطعه اتصال شده به منبع گاز برای انتقال سوخت مى باشد که از آلیاژ برنج ساخته شده است و از سوراخ های ریزی با قطر استاندارد تشکیل شده است. اندازه قطر سوراخ ها با توجه به میزان فشار گاز منطقه قابل تغییر مى باشد. هنگامى که شعله های گاز کم شود باید به مسدود شدن ژیگلور گاز مشکوک شد. در این حالت با تمیز کردن ژیگلور اجاق گاز مشکل برطرف مى شود. با برداشتن سرشعله ها مى توان به تمیزی ژیگلور گاز پرداخت. گاهى اوقات ممکن است نیاز به تغییر اندازه برای قطر آن شد. در این صورت باید از متخصصین و تعمیرکاران اجاق گاز کمک گرفت.
شیلنگ رابط: گاز خروجی رگولاتور را به ورودی لولۀ رابط می رساند.
شیرگاز: مقدار گاز و قطع و وصل آن را کنترل مى نماید.
لولۀ رابط خروجی: اکثر اجاقگازهای مصرفی، دارای سرشعله های متفاوتی هستند. تمام شیرها از این لولۀ رابط خروجی تغذیه مى نمایند.
شعلهدان: محلی است که گاز پس از کنترل توسط شیر به آنجا منتقل مى شود و مورد بهره برداری قرار مى گیرد. وظیفۀ شعله دان ایجاد هماهنگی مصرف در سوخت است.
سرشعله: ایجاد هماهنگی سوخت مابین گاز و اکسیژن با این وسیله است.
قسمت فر: این بخش مانند بخش های دیگر اجاق گاز است. تنها فرقی که بخش فر با بخش های دیگر اجاق گاز دارد، سرشعله و محیط آن است. سرشعلۀ فر، بزرگ و اغلب دارای سوراخ های زیاد و پستانک گشاد است. بعضی از فرها، برای سرخ کردن جوجه ها، گردان های برقی دارند. فرق ترموستات و ترموکوپل در اجاق گاز این است که ترموستات به کمک کم و زیاد کردن شعلۀ فر حرارت داخل محفظۀ فر را کنترل مى کند ولى ترموکوپل باعث قطع خودکار جریان گاز درصورت خاموش شدن شعله مى گردد.
نکات ایمنی در بهکارگیری اجاقگاز
1- اجاق گازهای بزرگ و سایر وسایل گازسوزی که به طور ثابت در یک محل نصب مى شوند، باید به وسیلۀ لولۀ فلزی به سیستم لوله کشى ساختمان وصل گردند. چنانچه مجبور به استفاده از شیلنگ هستید، حتماً از شیلنگ های نخ دار مجاز که مخصوص استفاده در وسایل گازسوزند، استفاده کنید .
2- در اجاق گازهایى که پیلوت (شمعک) ندارند، همیشه ابتدا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را باز کنید. در غیر این صورت درفاصلۀ بین باز کردن شیر اجاق گاز و روشن کردن کبریت، گاز در فضای آشپزخانه منتشر مى شود و ممکن است باعث انفجار و آتش سوزی شود.
3- اگر اجاق گاز و وسایل گازسوزی که استفاده مى کنید، دارای پیلوت هستند، چنانچه بعد از باز کردن شیرگاز مشعل روشن نشود، معلوم مى شودکه یا پیلوت میزان نیست و یا خاموش شده است. در هرحال باید فوراً شیرگاز را بست و به بررسى و رفع علّت پرداخت.
4- سر رفتن ظروف غذا و مانند آنها بر روی اجاق گاز ممکن است باعث خاموش شدن شعلۀ گاز گردد؛ بنابراین هنگام استفاده از اجاق گاز باید دقت شود که ظرف غذا سر نرود. چنانچه این عمل اتّفاق افتاد و شعله خاموش شد، باید فوراً شیرگاز را بست و پس از خارج کردن گاز منتشر شده در فضای آشپزخانه، اجاق گاز را تمیز نموده و دوباره برای استفاده آماده کرد.
5- از وارد آوردن ضربه به وسیلۀ دیگ و سایر اشیا بر روی اجاق گاز جداً خودداری کنید، زیرا این عمل باعث سست شدن اتصالات و نشت گاز خواهد شد.
6- وسایل گازسوز مخصوصاً اجاق گاز را در محل وزش جریان باد مانند پنجره، مقابل بادبزن های برقى و… قرار ندهید زیرا این عوامل باعث خاموش شدن شعله مى شوند و درنتیجه چون شیر اجاق باز است گاز در فضا پراکنده مى شود و باعث خطر و آتش سوزی مى شود. حتماً یک کپسول آتش نشانى در منزل داشته باشید.
7- همیشه مراقب باشید که مشعل های اجاق گاز و ضمایم آن کاملا تمیز و مرتّب باشد (هفته ای یک یا دو دفعه با آب گرم و مایع ظرف شویى شسته و خشک شوند) تا گاز بتواند به راحتى و به اندازۀ کافى به مشعل برسد و با شعلۀ آبى بسوزد در انتخاب نوع شعله باید به سطح مقطع ظرف توجه شود و همواره سطح مقطع ظرف از سطح شعله بزرگ تر باشد.
8- همیشه توجه شود که شعله ها با شیلنگ گاز فاصله داشته باشد. طول لولۀ پلاستیکى حامل گاز نباید از یک متر و نیم تجاوز کند
9- به دلیل خطرات احتمالى، عیب یابى و رفع هرنوع خرابى در لوازم گازسوز بهتر است توسط سرویس کاران مجاز و نمایندگان خدمات پس از فروش محصول انجام گیرد.
بخاری گازی
با سرد شدن هوا اولین اقدام در تمامى خانواده ها آماده کردن بخاری برای تأمین گرماست. با توجه به اینکه گاز انیدریدکربنیک تولید شده به هنگام سوختن آن کمتر از بخاری های نفتی است و همچنین ارزان بودن سوخت گاز، بخاری های گازی نسبت به بخاری های نفتی از مزایای بالایی برخوردارند . بخاری های گازی را مى توان از نظر ظرفیت حرارتی، طریقۀ نصب، روش انتقال حرارت و همچنین نحوۀ تخلیۀ دود آنها به خارج ساختمان، دسته بندی کرد.
اجزا و طرز کار بخاری گازی
اجزای ساختمان بخاری گازی: هر بخاری گازی دارای بدنه، کوره، مشعل اصلی، پیلوت، کلاهک تعدیل، شیر کنترل گاز، فندک، ظرف آب و شیشۀ رؤیت شعله است. معمولاً بدنۀ بخاری شامل سطح خارجی، کوره و شیشۀ رؤیت است. سطح خارجی و کوره، از ورق آهن سیاه ساخته و لعاب داده می شود. شیشۀ رؤیت و حافظ شعله، از جنس ضدحرارت است که باید همیشه بهصورت سالم نگهداری شود.
مشعل: یکى از بخش های اصلى بخاری است. ممکن است ساده و دارای یک لولۀ تغذیه باشد. شعله پخش کن این مشعل هاازنوعنواریطولیو جنس آن ازفولادضدزنگاستکهیکوزنه،مقدارگاز ورودی به آن را کنترل می کند. در صورت وجود اختلال در آن، مشکلاتى در کارکرد بخاری به وجود مى آورد. از جمله این مشکلات مى توان به آبى نبودن شعلۀ بخاری گازی، نشت گاز و استشمام گاز از بخاری در زمان روشن بودن آن اشاره کرد.
شعلۀ پیلوت: شعلۀ کوچکی است که بهصورت شمعک برای روشن کردن مشعل دستگاه استفاده مى شود. شمعک را می توان به کمک فندک جرقه زن روشن کرد. ترموکوپلى که در بخاری نصب مى شود، سبب مى شود که در صورت خاموش شدن شعلۀ پیلوت، به هردلیل، پس از چند ثانیه جریان گاز در بخاری قطع شود. در واقع ترموکوپل بخاری گازی وظیفۀ کنترل جریان گاز را دارد و از این نظر نقش اساسى در وسایل گازسوز ایفا مى کند . اگر پیلوت پس از مدتى به هر دلیلى درست کار نکند، معمولاً مشکلاتى (مانند روشن نماندن پیلوت، نزدن فندک بخاری و اختلال در کارکرد ترموکوپل، که مورد بسیارخطرناکى است) را به وجود خواهد آورد.
شیر کنترل: به شیر دستی برای حالت های خاموش و روشن کردن پیلوت، شیر کنترل مى گویند.
کلاهک تعدیل: کلیۀ بخاری ها برای تأمین فشار َج ّو در محفظۀ احتراق و جلوگیری از پسزدگی گازهای حاصل از احتراق (دود) لازم است کلاهک تعدیل داشته باشند.
مخزن آب: هنگام گرم شدن هوای اتاق، چون مقدار بخار آب موجود در هوا ثابت می ماند، رطوبت نسبی هوا کاهش می یابد و ساکنین هنگام تنفس احساس راحتی نمی کنند. از این رو، قرار دادن یک کتری یا ظرف آب روی بخاری از قدیم متداول بوده است. برای جلوگیری از خطر افتادن ظرف آب، در نمونه های تولیدی، محلی برای ذخیرۀ آب درنظر گرفته شده است.
محل نصب بخاری: بخاری های گازی بهصورت دیواری و پایهدار نصب مى گردند. نوع دیواری معمولاً روی دیوارهای غیراشتعال زا و دارای استحکام کافی در ارتفاع 7۰سانتى متری از کف نصب می شوند. شیر قطع گاز آن نیز در همین فاصله از زمین قرار مى گیرد. بخاری پایهدار در فاصلۀ 3۰سانتی متری از دیوار پشتی مستقر می گردد و کلید قطع و وصل گاز در ارتفاع 4۰سانتیمتری از کف نصب مى شود.
انواع شیر کنترل گاز (رگولاتور) لوازم گازسوز: در انواع بخاری ها و آبگرم کن های گازسوز به منظور بالا بردن ضریب ایمنى و کاهش خطرهای احتمالى، شیرهای کنترل به کار رفته، از ضریب ایمنى بالایى برخوردار هستند و عملکرد آنها همانند اجاق گاز است. عامل اصلى ایمنى در لوازم خانگى گازسوز ترموکوپل است.
نکته: ترموکوپلى که در بخاری گازسوز نصب مى گردد، سبب مى شود که در صورت خاموش شدن شعلۀ پیلوت به هردلیل، پس از چند ثانیه جریان گاز در بخاری قطع شود.
نکات مهم در استفاده از بخاریهای گازسوز
باید هوای کافى برای سوختن به بخاری گازسوز برسد. وجود روزنه هایى زیر درها برای این منظور مفید است. از تبدیل بخاری و سایر وسایلى که با سوخت های دیگر استفاده مى شوند، جداً خودداری شود. هر وسیلۀ گازسوزی باید به یک دودکش مجزا و مجهز به کلاهک Hمتصل باشد. قرار گرفتن پرده، لباس، رختخواب، ظروف پلاستیکى و اشیای قابل اشتعال در مجاورت بخاری مى تواند باعث آتش سوزی در منزل گردد. شیلنگهای گاز هرگز نباید در معرض حرارت اجاق گاز و سایر وسایل گازسوز قرار داشته باشند. دودکش وسایل گازسوز در محل عبور از شیشۀ پنجره ها نباید مستقیماً با شیشه در تماس باشند. اگر سوخت بخاری ناقص است و یا با شعلۀ آبى نمى سوزد، به آن بى تفاوت نباشید. ممکن است این نقص از نرسیدن هوای کافى به بخاری باشد. در صورتى که بعد از فصل سرما، بخاری را جمع آوری مى کنید، حتماً انتهای شیر را با درپوش مسدود کنید و در هنگام وصل مجدد نکات ایمنى را در نظر داشته باشید.
آبگرمکن گازی
از وسایل گازسوزی که عمدتاً پس از لوله کشى گاز منازل تهیه مى شود، آبگرم کن است. این وسیله همانند وسایل گازسوز دیگر به خودی خود هیچ خطری ندارد و در واقع به منظور راحتى و آسایش خانواده تأمین مى گردد ولى چنانچه اصول ایمنى در کار کردن با آن رعایت نشود، مى تواند خطرساز و فاجعه آفرین باشد. محل نصب آبگرم کن باید در محیط وسیع و در صورت امکان محیط باز در مجاورت دودکش مناسب و مجهز به کلاهک Hدر پشت بام باشد. معمولاً بهترین محل نصب آبگرم کن در حیاط خلوت و درصورت ضرورت در گوشه ای از آشپزخانه است. با توجه به تولید گاز و وجود منابع آن در کشور، این صنعت در کشور رونق گرفته است. آبگرم کن های گازی به دو شکل ایستاده و دیواری در بازار موجودند .
نکته ایمنی: آبگرم کن و سایر وسایل گازسوز را هرگز در حمام نصب نکنید.
نگهداری از ظروف چینی
ظروف چینى یکى از مهم ترین ظروف آشپزخانۀ هر خانم ایرانى است. این ظروف زیبا هم کارایى زیادی دارند و هم ظرافتى چشم نواز؛ به طوری که امروزه دیگر مختص طبقۀ خاصى از اجتماع نیست و در اکثر خانه ها، سرویس های چینى به عنوان ظروف اصلى پذیرایى استفاده مى شوند.
نکات لازم در حفظ و نگهداری از ظروف چینی
1- این ظروف، بهداشتى ترین نوع ظروف محسوب مى شوند، بنابراین، حتماً هنگام خرید به وجود علامت بهداشت و استاندارد روی بسته بندی آن توجه شود.
2- مواد شویندۀ زبر و ساینده، تغییرات دما و نگهداری نادرست تأثیرات مخرب و بدی را بر ظروف چینى مى گذارد.
3- برای شست وشوی ظرف های چینى، ابتدا لازم است بعد از اتمام غذا با یک وسیلۀ پلاستیکى باقى مانده غذاها را از ظروف جدا کرد.
4- در زمان شست وشو نباید تمام ظروف را در سینک روی یکدیگر قرار دهید، زیرا باعث خراش روی ظروف مى شود. بهتر است، ظروف را تک به تک شست.
5- برای شست وشو بهتر است از آب ولرم، اسفنج مرغوب و نرم (به جای سیم یا اسکاچ ظرف شویى) و پودر ظرف شویى مرغوب به جای سفیدکننده استفاده کرد. شست و شوی ظروف چینى در آب گرم باعث ایجاد اختلاف دما بین ظرف و آب مى شود و مى تواند سبب خرد شدن و یا شکستن ظروف شود.
6- برای جلوگیری از ایجاد لکه های قهوه یا چای روی فنجان های ظریف چینى، مى توان فنجان ها را با استفاده از محلول هایى که دارای هیدروژن پراکسید و آمونیاک است، با مخلوطى از آب خیس کرد، سپس بعد از نیم ساعت با آب ولرم آنها را شست.
7- بهتر است بعد از شست و شو، ظروف چینى را بلافاصله خشک کرد.
8- بعد از شست و شوی کامل، برای دسته بندی و جابه جا کردن ظروف چینى، از قراردادن تعداد زیاد آنها بر روی یکدیگر باید خودداری کرد؛ برای اینکه وزن زیاد ظروف بر روی یکدیگر موجب آسیب رسانى به لعاب ظروف زیرین و طبعاً کدر شدن سطح بشقاب ها مى گردد.
9- فنجان های چینى نباید به صورت انباشته روی یکدیگر قرار گیرند. همچنین نباید در کنار سایر وسایل مثل چاقو و قاشق و کلا وسایل فلزی قرار گیرند. باید آنها را به صورت منظم در قفسه یا کابینت قرار داد تا علاوه بر لذت بردن از دیدن آنها، به صورت دکوری نیز استفادۀ بهینه کرد.
10- در اکثر روش های نگهداری ظروف چینى، جداکننده ها کافى نیست و منجر به خراش آنها مى شود؛ بنابراین، خرید جداسازهای آماده که برای این موارد به کار مى روند، یک ایدۀ خوب است. جداکننده هایى مانند دستمال یا حولۀ نرم نیز مناسب است .
نگهداری از ظروف نقره ای و سیلور
تهیه و ساخت اشیای نقره ای و قلم زنی بر روی آنها از گذشته های بسیار دور در ایران رواج داشته است و درحال حاضر در شهرهای شیراز، اصفهان، تبریز و تهران گروه هایی از هنرمندان مشغول کار در این زمینه هستند. مادۀ اولیه مورد نیاز هنرمندان نقره کار، نقره با عیار 84است که به صورت شمش یا ورق در دسترس قرار دارد. اشیای نقره ای را به اندازه های مورد نظر مى برند و لحیم مى کنند. در نهایت با هنرچکش کاری آنها را به شکل دلخواه درمى آورند. بعضی از اشیای ساخته شده عبارت اند از: سرویس چای خوری، سینی، گلدان، زینت آلات، جعبه، قندان، آینه و شمعدان، قاب عکس و… با توجه به ارزش ظروف نقره ای، همواره یکى از نگرانى های افراد علاقه مند به داشتن ظروف نقره، نحوۀ نگهداری و جلوگیری از آسیب دیدن و تیره شدن آنهاست. ظروف نقره با توجه به درخشندگى و زیبایى خاصى که دارند، زینت بخش میزها و بوفه های بسیاری از خانه ها، به خصوص خانه های ایرانى هستند؛ بنابراین مى توان با استفادۀ درست از آنها تا مدت زمان طولانى از زیبایى آنها بهره مند شد.
روشهای خانگی برای نگهداری از ظروف نقره ای
1- بلافاصله بعد از خیس شدن ظروف نقره ای، باید آنها را کاملا خشک کرد . به شکلى که به هیچ وجه آثاری از خیسى برروی ظروف دیده نشود.
2- اسید باعث تیرگى و لک شدن ظروف نقره ای مى شود؛ بنابراین برای ظروف نقره ای بسیار مضر است. بنابراین از مصرف ترشى ها، سس ها، شربت ها و غذاهایى که خاصیت اسیدی دارند در این گونه ظروف جداً باید خودداری شود.
3- از مواد شوینده ای که از ترکیبات الکلی و یا اسیدی ساخته شده اند، نباید استفاده کرد؛ زیرا باعث کدرشدن ظروف مى شوند.
4- از خوردن غذاهای اسیدی در ظروف نقره ای باید اجتناب کرد و اگر برای سرو غذاهایى از جمله تخم مرغ و سس خردل از آنها استفاده شد، بلافاصله باید آنها را با آب گرم و صابون شست.
5- برای تمیزکردن ظروف از وسایل زبر مانند سیم ظرف شویى استفاده نشود.
6- از قرار دادن ظروف نقره ای خود در کنار اجسام تیز مانند چاقو، چنگال و هر جسم تیز دیگر جداً باید خودداری کرد، زیرا فلز نقره بسیار نرم است و در صورت برخورد با اجسام تیز به سرعت خراش و آسیب مى بیند؛ بنابراین محل نگهداری ظروف نقره نیز از اهمیت بسیار بالایى برخوردار است.
7- در موقع اسباب کشی ظروف باید به خوبی بسته بندی شوند تا آسیب نبینند.
8- از روی هم قراردادن ظروف نقره ای باید پرهیز کرد.
9- به هیچ عنوان برای شست و شوی ظروف نقره ای نباید از ماشین ظرف شویى استفاده کرد، زیرا باعث خراش، ضربه خوردن و لک شدن ظروف مى شود. در عوض مى توان ظروف نقره را با دست شست و سپس با یک پارچۀ نرم و لطیف، کاملا خشک کرد.
10- اگر ظروف نقره در داخل کابینت نگهداری مى شود، باید از کاغذها و پارچه های مخصوص برای پوشاندن آنها استفاده کرد.
11- تاحدامکان باید از نگهداری ظروف نقره درکابینت های چوبى خودداری کرد و در عوض از آنها در کابینت های شیشه ای نگهداری شود.
12- نوعى از کیسه های مخصوص ضدخش برای نگهداری از ظروف نقره در بازار به فروش مى رسد که مى توان آنها را خریداری کرد و ظروف نقره را در داخل این کیسه ها نگه داشت.
نحوۀ تمیز یا براق کردن ظروف نقرهای یا سیلور
1- اگر ظروف نقره ای به هردلیل، مثلا به سبب قرار گرفتن در مجاورت با مایع سفیدکننده (وایتکس،) سیاه شد . آن را مدتی داخل آب نمک غلیظ بیندازید و سپس ظروف را با استفاده از یک پارچه بسابید تا سفید شود.
2- با آب گوجه فرنگى مى توان زیورآلات نقره ای را تمیز و شفاف کرد.
3- برای تمیز کردن مى توان از پودر رخت شویی و آب گرم استفاده کرد.
4- دو قاشق چای خوری پودر رخت شویی و دو قاشق غذاخوری جوش شیرین را در 1۰لیتر آب کاملا مخلوط کنید و ظروف نقره ای را درون آن قرار دهید؛ پس از یک الی دو دقیقه آنها را بیرون بیاورید و تمیز کنید.
نگهداری از جواهرات و ظروف طلایی
طلا فلز گران بهای زینتى است که بسیار نرم و زیباست و نیاز به مراقبت زیادی دارد . بهتر است سالى یک الى دو بار طلا را براق کرد. البته تکرار زیاد ممکن است باعث آسیب دیدگى طلا شود.
روشهای خانگی برای براق کردن جواهرات و ظروف طلایی
اولین و بهترین روش تمیز کردن جواهرات، استفاده از آب و صابون با یک مسواک نرم است. مقداری مایع ظرف شویى در آب بریزید و روی حرارت قرار دهید. طلاهای خود را درون آب قرار دهید و با مسواک بکشید و سپس با آب داغ بشویید و خشک کنید و با پارچۀ جیر جلا دهید. در روش دوم مى توان پودر صابون را در آب داغ ریخت و چند قطره آمونیاک به آن اضافه کرد و برس نرم روی آن کشید و با آب ولرم شسته و خشک کرد. سپس در الکل فرو برد و شست تا هیچ چرکى باقىنماند. روش سوم، استفاده از خمیر دندان است. خمیر دندان را با یک مسواک نرم روی جواهرات خود بکشید و سپس آنها را بشویید و خشک کنید. در روش چهارم مى توان از آب لیمو و مایع ظرف شویى استفاده کرد. بهتر است بعد از فعالیت ورزشى خیلى زود عرق بدن را پاک کنید تا اثر عرق روی طلا باقى نماند، زیرا عرق ماده ای اسیدی است که مى تواند به طلا آسیب بزند.
نگهداری از ظروف میناکاری
مینا به اشکال و فرمهای مختلفى وجود دارد ؛ مثل بشقاب، گلدان، جواهرات و… . زیبایى و جلوۀ این دسته از صنایع دستى همانند دیگر محصولات به شرط دانستن نحوۀ صحیح نگهداری و تمیز کردن آنها، ماندگار است. مینا به خاطر لعابى که دارد، در مقابل رطوبت هوا مقاوم است و روزگاران بسیار حتى در زیر خاک، مى تواند ماندگاری داشته باشد.
نکات مهم در نگهداری از ظروف مینایی (میناکاری شده)
1- از کشیدن اشیای نوک تیز و برنده و ضربه زدن به آن باید جلوگیری کرد (ضربه زدن باعث ایجاد پریدگى مینا مى شود.)
2- حرارت زیاد و نامتناسب نیز بعضى از رنگ های مینا را مى سوزاند.
3- از اسید و مواد اسیدی برای شست و شوی اشیای مینایى نباید استفاده کرد، چرا که این عمل باعث خورده شدن و از بین رفتن نقوش مینایى مى شود. اما شستن با آب گرم و اسفنج نرم صدمه ای به ظروف نمى زند.
4- یکى از خطراتى که شىء مینایى را تهدید مى کند، افتادن شىء بر روی زمین و جدا شدن قسمت تزیین شده از بدنۀ اصلى است. در صورت کنده شدن یک قسمت باید بلافاصله آن را تعمیر کرد؛ در غیر این صورت، تخریب سایر قسمت های نقوش نیز قطعى خواهد بود.
5- در حمل و نقل نباید اشیا را بدون هیچ محافظى روی هم قرار داد، چرا که کوچک ترین ضربه به شىء باعث پریدگى لعاب مینایى و تخریب نقوش مى گردد (که البته قابل ترمیم است.) بهتر است برای حمل و نقل اشیای میناکاری شده آنها را در لفاف های نرم قرار داد تا بر روی یکدیگر قرار نگیرند و صدمه و ضربه نبینند.
نگهداری از ظروف قلمزنی شده
قلم زنى عبارت است از تزیین و کندن نقوش بر روی اشیای فلزی به ویژه مس، طلا، نقره و برنج، به عبارت دیگر، ایجاد خطوط و نقوش به وسیلۀ قلم با ضربۀ چکش بر روی اجسام فلزی را قلم زنى مى گویند. قلم زنى یکى از هنرهای ّ سنتى ایران است که در دسته بندی، در ردۀ هنرهای صناعى و در گروه فلزکاری قرار دارد. این هنر سوابق ممتد و طولانى دارد و بیانگر فرهنگ و تمدن قوم ایرانى است. قلم های این هنر متنوع هستند. اشیای قلم زنى شدۀ فراوانى مانند سینى، گلدان، مجمعه های بزرگ مسى، برنجى و انواع ظروف وجود دارد. هر اندازه که ظرف قلم زنى شده، نقش و نگار بیشتری داشته باشد، از نظر هنری ارزشمندتر محسوب مى شود. امروزه اشیای قلم زنى شده برای کاربرد روزمره ساخته نمى شود و بیشتر جنبۀ تزیینى دارد.
نکات مهم در حفظ و ماندگاری ظروف قلمزنی شده
1- اشیا و ظروف قلم زنى شده را نباید با مواد شیمیایى نظافت کرد.
2- از به کار بردن سیم ظرف شویى برای جلا دادن به یک ظرف قلم زنى شده باید اجتناب کرد.
3- اگر ظرف قلم زنى کثیف و کدر است نباید آن را با مواد شویندۀ شیمیایى تمیز کرد، بلکه با آغشتهکردن یک ابر به موادی که اسید طبیعى دارند مثل سرکه، آب لیموی ترش، آب گوجه فرنگى یا ُرب و… و کشیدن آن روی ظرف و سپس آب کشى، آنها را تمیز کرد.
4- یکى از راه های حفظ ظروف بسیار قدیمى قلم زنى شده، زدن روغن جلا روی آنهاست.
نگهداری از ظروف خاتمکاری شده
خاتم کاری به عنوان یکى از برجسته ترین صنایع دستى ایرانى شناخته مى شود. این هنر، زیباسازی اشیا به وسیلۀ مثلث های کوچک است . خاتم کاری هنر ی دقیق و پرکار است که سازندۀ آن باید از دقت و حوصلۀ
زیادی برخوردار باشد. در خاتم کاری هرچه طرح ها ریزتر باشند، خاتم مرغوب تر و با ارزش تر است. خاتم کار هنرمندی است که بر روی چوب به وسیلۀ رنگ و استخوان و… نقشه ایجاد مى کند. وسایلى که با خاتم تزیین شده اند (مانند خاتم کاری روی مس یا چوب) و نیز ظروف خاتم کاری شده با توجه به ظریف بودنشان نیاز به مراقبت زیادی دارند تا بتوانند سال های سال حفظ و نگهداری شوند و زیبا باقى بمانند؛ بنابراین برای نگهداری از این گونه ظروف رعایت نکات زیر توصیه میگردد:
1- باید از افتادن یا ضربه دیدن وسایل خاتم کاری شده جلوگیری شود. ایجاد خش روی سطح پلى استر و بلند کردن آن باعث ریزش مثلث های خاتم مى شود.
2- دور از حرارت، نور مستقیم خورشید و رطوبت باشند. رطوبت بیش ازحد در قسمت های گوشه و خطوط اتصال ورقه های خاتم به یکدیگر امکان دارد از لایۀ پلى استر نفوذ کند و باعث حل شدن چسب میان مثلث ها و ریزش قطعات خاتم شود.
3- برای تمیز کردن وسایل خاتم باید از دستمال خشک یا کمى مرطوب و بدون مواد جلاسنج استفاده شود.
نگهداری از ظروف مسی
استفاده از ظروف مسى از قدیم تاریخچۀ درازی داشته است . در دورۀ رنسانس مردم ظروف و گلدان های مسى را برای افزایش حس صمیمیت و زرق و برق به آشپزخانه ها مى آوردند. آشپزها در سراسر جهان، ارزش زیادی برای ظروف مسى قائل هستند؛ چرا که این ظرفها، بالاترین میزان انتقال حرارت را در میان سایر ظروف دارند. علاوه بر این، گرمای یکنواخت این ظرفها به پخت بهتر و یکدست غذا کمک مى کند. مطالعات جدید نشان مى دهد که مس دارای مواد ضدمیکروبى است که در برخورد با میکروب ها، آنها را از بین مى برد. این ویژگى، یکى دیگر از مزایای آشپزی با این نوع ظرفهاست.
روشهای خانگی برای افزایش طول عمر ظروف مسی
1- بهتر است از روش های شست و شوی ملایم استفاده کرد.
2- بعد از هربار مصرف، با یک اسفنج نرم و صابون ظرف شویى و آب ولرم شسته شود .
3- از مواد شویندۀ قوی مثل وایتکس و یا شوینده های چندمنظوره استفاده نشود.
4- فراموش نشود که ظروف مسى با ظروف فلزی دیگر متفاوت هستند و نباید بدون روغن و آب با غذا روی حرارت قرار گیرند، زیرا این اشتباه، عمر ظروف مسى را کاهش مى دهد و باعث مى شود بافت ظرف مسى شما ضعیف تر شود.
5- حقیقتى که در مورد این ظروف وجود دارد، این است که بعد از مدتى رنگ کدری روی دیواره های بیرونى آنها مى نشیند. برای برق انداختن از سایش آنها باید پرهیز کرد. اما هر چند وقت یک بار مى توان با ترکیبات ساده و طبیعى ظروف مسى را درخشان کرد
6- با ترکیب سرکه و جوش شیرین یا آب لیمو و جوش شیرین مى توان ماده ای خمیری شکل تهیه کرده و با یک اسفنج نرم قابلمه و ماهى تابه مسى را برق انداخت. تاحد ممکن از نمک برای تمیز کردن ظروف مسى استفاده نشود، چرا که ممکن است به مرور موجب کدر شدن هرچه بیشتر ظروف شود.
نگهداری از ظروف استیل
ظروف استیل از ترکیب آهن و فلزات دیگر ساخته مى شود. ترکیب کردن آهن و دیگر فلزات، ظروف حاصل را به ظروفى مقاوم در برابر آسیب ها و خوردگى های رایج در ظروف آهنى تبدیل مى کند در واقع این ظروف تاحدودی سبک تر و در مقابل فرسودگى بسیار مقاوم تر از ظروف آهنى هستند. نگهداری ظرف استیل نسبت به انواع آلومینیومى و مسى ساده تر است، زیرا به ساییدن و برق انداختن نیاز ندارند.
نکات لازم هنگام خرید و استفاده از ظروف استیل
1- محصولات شرکت های معتبر را باید در اولویت خرید خویش قرار داد.
2- صاف و صیقلى بودن کف ظرف باید به دقت بررسى شود.
3- غذاهای نمکى و نیز اسیدی مثل گوشت، گوجه فرنگى، آلو، چغندر، ترشى ها و… نباید برای مدت طولانى در ظروف استیل نگهداری شوند.
4- ظروف استیل به هیچ وجه نباید بر روی شعلۀ بزرگ تر از کف ظرف قرار گیرد. در واقع شعله نباید به بدنۀ ظرف برسد.این امر باعث تغییر رنگ بدنۀ ظرف مى گردد.
5- بلافاصله پس از استفاده، نباید ظروف داغ را با آب سرد پر کرد.
6- بهترین روش برای شست وشوی قابلمه هایى از جنس استیل آن است که آنها را با مواد شویندۀ ملایم و برس های بسیار نرمى که ویژۀ سطوح استیل طراحى شده اند، شست و شو داد. اگر قابلمه و تابه لک شده، برای
پاک کردن آن کافى است از محلول آب و سرکه و یا آب لیمو استفاده کرد. سرکه بهترین حلال برای از بین بردن لکه های چربى و غذاست.
