نمایشگاه هنر ایران: چگونه در عکاسی ماکرو عکس هایی حرفه ای بگیریم؟
مجموعه ای از چند نکته ی جالب و بسیار کاربردی برای عکاسی ماکرو ( Macro photography ) و تجهیزات مورداستفاده در عکاسی ماکرو در این مطلب توضیح داده خواهد شد. مجموعه ای از ده عکس ماکرو حیرت انگیز در زیر نشان داده شده است. برای هر عکس توضیحاتی درباره ی تجهیزات عکاسی ماکروی مورد استفاده، داده شده است؛ به علاوه در مورد چگونگی ثبت این عکس های ماکرو هم صحبت شده است. در ابتدا، لازم به تذکر است بین عکاسی ماکرو و عکاسی کلوزآپ تفاوتی کوچک نهفته است که می توان به این صورت بیان نمود:
ماکروگرافی یا عکاسی ماکرو چیست؟
عکاسی از اشیاء ریز در فاصله نزدیک را ماکروگرافی یا عکاسی ماکرو می گویند.
معنی کلوزآپ :
عکاسی از اشیاء ریز در فاصله نسبتا دورتر را کلوزآپ تعریف می کنند.
معمولا لنزها و تجهیزات لازم برای عکاسی ماکرو، امکان نزدیک شدن به سوژه تا فاصله یک سانتیمتر را فراهمی می کنند. ولی لنزهای کلوزآپ از فاصله مثلا ۵۰ سانتی متری نمای بسیار بسته را ثبت می کنند. این تفاوت را در انتخاب ابزار باید در نظر گرفت که بستگی به سوژه دارد. مثلا برای عکاسی از یک پروانه که بر روی یک گل نشسته نمی توان از فاصله ۱ سانتی متری عکاسی نمود .
نکات و ترفندهایی برای عکاسی ماکرو
۱- در عکاسی ماکرو سعی کنید به صورت دستی فوکوس کنید
به هنگام عکاسی از حشرات سعی کنید به صورت دستی فوکوس کنید. به تجربه متوجه شده ام که در زمان حرکت کردن حشرات خاموش کردن فوکوس اتوماتیک ( lens AF ) کار را بسیار راحت تر می کند. اگر چنین تنظیماتی خاموش نباشد، دوربین همواره در حال فوکوس کردن مجدد و تنظیم شدن است که موجب می شود هرگز عکس واضحی از حشره نداشته باشید.
۲- لنز مناسب برای عکاسی ماکرو
گزینه های متعددی برای یک لنز مناسب در عکاسی ماکرو وجود دارد. همچنین می توانید با استفاده همزمان از اکستنشن تیوبها در کنار یک لنز معمولی، به درشت نمایی مطلوبی برسید. یا حتی بهتر از آن با معکوس قرار دادن یک لنز معمولی در ترکیب با اکستنشن تیوب حتی این میزان درشت نمایی بیشتر هم خواهد شد. البته مناسب ترین و راحت ترین گزینه برای یک تازه کار در عکاسی ماکرو استفاده از لنزهای مخصوص ماکرو است. محبوبترین این لنزهای ماکرو موجود در بازار، فاصله کانونی در بازه ی ۹۰ الی ۱۰۵ میلیمتری و با بزرگنمایی ۱:۱ ( یک به یک ) دارند. اگرچه مدلهایی با فاصله ی کانونی کوتاهتر مانند ۵۰ الی ۶۰ میلیمتری هم وجود دارد اما فاصله ی کانونی کاری کوتاهتر آن موجب می شود که برای ثبت عکس به سوژه باید بسیار نزدیک شد که در اینصورت ریسک فراری دادن آن وجود خواهد داشت.
بزرگنمایی ۱:۱ بدین معنی است که اگر به اندازه ی کافی نزدیک سوژه قرار بگیرید، اندازه ی سوژه روی سنسور به بزرگی آن در دنیای واقعی است. لذا اگر سنسور فول فریمی با ابعاد ۳۶ در ۲۴ میلیمتر دارید، به شما این امکان را میدهد که برای عکاسی از یک حشره ۳۶ میلیمتری هم فضای کافی در عکس خود داشته باشید.
نمایشگاه هنر ایران: اگر از دوربینهای APS-C یا کامپکت استفاده می کنید سوژه شما با بزرگنمایی بیش از ۱x، ثبت خواهد شد، در مورد لنزهای یک به یک معمولی می توان به برندهایی همچون لنز های سیگمای Sigma 105 میلیمتری، لنز های کانن Canon 100 میلی متری، لنز های نیکون Nikon 105 میلی متری، لنز های سامیانگ Samyang 100 میلی متری، لنز های تامرون Tamron افسانه ای ۹۰ میلی متری، لنز های سونی Sony 90 میلی متری و لنزهای توکینای Tokina 100 میلی متری اشاره کرد. این لنزها، قیمتی در حدود ۴۰۰ الی ۱۰۰۰ دلار دارند و همه ی آنها ارزش پولی که می دهید را دارند. بسیاری از این لنزها قابلیت پایداری تصویر ( Image stabilization ) را دارند که بسیار خوب است چرا که ترکیب بندی را راحت تر می کند. همیشه به قسمت نظرات خریداران بروید و چیزی را بخرید که خوشتان می آید. شما معمولا از داشتن یک لنز ماکروی تقریبا ۱۰۰ میلیمتری با قدرت بزرگنمایی ۱:۱ مایوس نمی شوید چرا که عموما نتایج نزدیک و قابل رقابتی حاصل خواهد شد.
نکته قابل توجه این است در اکثر دوربین های کامپکت ( compact camera ) و دوربین های شبه اس ال آر slr like با گزینه گل روبه رو هستیم که با فشردن این دکمه امکان ماکروگرافی ( عکاسی ماکرو ) فراهم می شود.
۳- در عکاسی ماکرو اکستنشن تیوب (extension tube) را امتحان کنید.
اکستنشن تیوب ها (extension tube) بسیار ارزانتر از آن چیزی که تصور میکنید هستند. اگر در اطلاعات اگزیف عکاسان، در مقابل دیافراگم و فاصله ی کانونی عدد صفر نشان داده شده بود، احتمالا به این معناست که عکاس از یک اکستنشن تیوب یا حتی چیزی که بین بدنه ی دوربین و لنز قرار گرفته استفاده کرده است. برای آنهایی که نمی دانند اکستنشن تیوب چیست، آنها یک سری تیوب پلاستیکی یا فلزی هستند که بین بدنه ی دوربین و لنز قرار می گیرند. در هنگام استفاده از اکستنشن تیوب ها، باید فوکوس به صورت دستی باشد چراکه فوکوس اتوماتیک اصلا کار نخواهد کرد.
البته اخیرا این امکان وجود دارد که اگر برند اکستنشن تیوب، همان برند لنز ماکرویتان باشد، برحسب نوع برند می توانید از همه ی تنظیمات اتوماتیک بهره ببرید.
۴- رینگ معکوس
یکی از ارزانترین روش ها برای عکاس ماکرو استفاده از رینگ معکوس است؛ که قطعه ای فلزی است که بین بدنه دوربین و لنز بسته می شود. این قطعه برخلاف اکستنشن تیوب باعث اتصال سروته لنز به بدنه ی دوربین می شود؛ و در این شرایط امکان بزرگنمایی به وجود می آید.
۵- استفاده از فلش دوقلو (twin flash) یا رینگ فلاش (ring flash) در عکاسی ماکرو
استفاده از فلاش ضمن اینکه موجب عکاسی در سرعتی منطقی می شود به شما این امکان را می دهد تا با نگه داشتن دریچه ی دیافراگم روی f/11 زیاد، عمق میدان کافی داشته باشید. اگر چه که همیشه امکان خرید یک فلاش خارجی برای مبتدیان عکاسی وجود ندارد اما به هر حال این نکته در ادامه بدردشان خواهد خورد.
عکس زیر در قسمت سایه افتاده ی یک باغ ثبت شده است. استفاد از یک فلاش ماکرو کانن Canon Macro Twin Light MT-24EX به من این امکان را داده تا بدون قربانی کردن سرعت شاتر ( نوردهی ) دریچه ی دیافراگم را روی f/11 زیاد نگه داشته باشم. همچنین توانایی نگه داشتن سرعت شاتر در حدود ۱/۲۰۰ ثانیه موجب شده تا حرکت حشره به وضوح ثبت گردد.
هم چنین عکس بدون استفاده از سه پایه ثبت شده است. مانند بسیاری از عکاسان حوزه ماکرو، استفاده از سه پایه برای عکاسی از حشره ها بسیار دست و پاگیر است.
۶- استفاده از دیفیوزر فلاش ( diffuser ) در ماکروگرافی
اگر از فلاش استفاده می کنید توصیه می کنم از دیفیوزر هم در کنار آن بهره ببرید. دیفیوزر فلاش می تواند هر متریال سفید و نیمه شفافی باشد که می توانید آنرا بین فلاش و سوژه ی خود قرار دهید. دفیوزر باعث تعدیل نور و سایه شده و تصاویر با رنگهای بهتری ثبت می شوند. هر چه منبع نور بزرگتر باشد، سایه های در عکس ملایمتر خواهد شد.
برای شروع، می توانید از یک برگه کاغذ سفید در جلوی فلاش استفاده کنید که باعث نرم شدن نور خروجی می شود .در شرایط بهتر می توانید دیفیوزر های مخصوص فلاش را خریداری نمایید. کمی هزینه بیشتری دارد ولی در عملکردتان بسیار موثر خواهد بود. برای پخش کردن و ملایم کردن نور، یک سافت باکس روی فلاش نصب شده است.
۷- سه پایه مناسب برای عکاسی ماکرو
استفاده از سه پایه برای عکاسی ماکرو در شرایط محیط باز مخصوصا حشرات ممکن است عملی نباشد ؛ سرعت عمل باز کردن سه پایه و محکم کردن آن ممکن است باعث شود حشره فرار کند و در نهایت نتوان عکس مطلوب را ثبت نمود.
اما در مورد سوژه های ثابت مانند اشیا حتما باید از سه پایه استفاده نمود تا در سرعت های کم شاتر لرزش دست روی ندهد. درمورد انتخاب سه پایه ی عکاسی مناسب برای ماکروگرافی پیشنهاد می شود از سه پایه هایی استفاده نمایید که قابلیت ماکرو گرافی را دارند . این نوع از سه پایه ها در دو مدل رایج در بازار عرضه می شوند. مانند سه نمونه زیر:
۸- تنظیمات دیافراگم در عکاسی ماکرو
خرید لنزهای ماکرو با دیافراگم کم (۲٫۸) الزاما به این معنی نیست که تمامی عکس ها باید با این عدد دیافراگم ثبت شوند. در ماکروگرافی عمق میدان وضوح عکس بسیار کم می شود و برای افزایش این دامنه ی وضوح پیشنهاد استفاده از دیافراگم های بسته تر مانند ۱۱-۱۶ مطرح می شود ؛ که این رنج دیافراگم را در اکثر لنزها می توان بدست آورد. و تفاوت حاصله، بیشتر در کیفیت تصویر خروجی خواهد بود به طوری که اگر دولنز با فا صله کانونی مثلا ۸۰ میلیمتر داشته باشیم . و هر دو لنز برای ثبت عکس روی دیافراگم ۸ تنظیم شده باشند کیفیت لنزی که دیافراگم ۲٫۸ دارد از لنزی که با دیافراگم ۴ شروع می شود؛ بهتر خواهد بود. اگر برای سوژه مد نظرتان بتوان تا حدودی از کیفیت تصویر صرف نظر کرد نیازی به تهیه لنزهای ماکرو با دیافراگم ۲٫۸ نیست چون هرچه عدد دیافراگم کمتر باشد قیمت آن لنز بسیار بالاتر می رود.
۹- سرعت شاتر در عکاسی ماکرو
در عکاسی ماکرو، سرعت شاتر مهمتر از ایزو ISO است. از انجایی که این پروانه در حال حرکت بود، سرعت ایزو دوربین را تا ۴۰۰ افزایش دادم که بتوانم سرعت شاتری در حدود ۱/۵۰۰ ثانیه داشته باشم. در صورتی که برای عکاسی ماکرو از فلاش استفاده می کنید می توانید بر اساس تنظیمات فلاش، سرعت شاتر تا ۲۵۰ افزایش یابد و ایزو در حساسیت ۱۰۰ باشد و با استفاده از نور فلاش کمبود نور جبران شود. در این حالت معمولا پس زمینه سوژه تیره می شود که این موضوع هم می تواند جلوه بصری زیبایی به وجود بیاورد.
۱۰- یاد بگیرید که ببینید
اگرچه عکس ماکروی زیر تصویری از خزه ای کوچک در زیر کلاله ی یک گل ارکیده است اما باید بگویم این همان تصور من از سرزمین شهر پریان است! این زیبایی عکاسی ماکرو است که در آن از حضور کوچکترین چیزها استقبال می کنید و آنها را کاملا از دریچه ی دیگری نگاه می کنید.
۱۱- هرگز تسلیم نشوید
ممکن است در شروع کارتان نتوانید عکسی که مدنظرتان است بگیرید، اما اشکالی ندارد. تنها دلیلی که سرعت شاتر روی ۶۴۰/۱ ثانیه تنظیم شده، این بود که بتوانم از این کفشدوزک زمانی که میخواهد پرواز کند عکسی بگیرم. اگرچه، نتوانستم به خواسته ام برسم اما همچنان جزو عکسهای مورد علاقه ی شخصی من محسوب می شود.
۱۲- بک لایت مناسب برای عکاسی ماکرو
از نور آفتاب صبحگاهی برای ثبت جزییاتی که براحتی دیده نمی شوند استفاده کنید. این عکس بخصوص، در ساعت هشت و نیم صبح در حالی که نور آفتاب از پشت با شدت به این سنجاقک تابیده می شد گرفته شده است. اگرچه بسیاری از عکاسان تمایلی برای عکاسی زیر نور آفتاب ندارند اما در حوزه ی عکاسی ماکرو، اغلب نور آفتاب کمک می کند که حتی موهای سر حشره های کوچک را هم در تصویر ثبت کنید! البته باید حواساتان باشد که نورناخواسته و نقطه تاریکی در عکس ایجاد نشود. بعضی اوقات جواب میدهد و بعضی اوقات خیر. از زوایای مختلفی امتحان کنید تا بهترین پوزیشن دستتان بیاید.
۱۳- مکان و آب و هوای مناسب برای عکاسی ماکرو
پشه ها و حشرات کوچک همواره یکی از سوژه های جذاب برای عکاسی ماکرو با یک لنز ماکرو محسوب می شود. گل ها و سایر گیاهان هم جالب هستند و اغلب عکسهای آبستره ی جالبی از دل آنها در می آید. لذا طبق تجربه ی من مکانهایی که پر از گل و گیاه هستند برای عکاسی ماکرو مناسب هستند. باغ های گیاهی هم برای عکاسی ماکرو فوق العاده خوب هستند.
برای عکاسی از حشرات بهترین زمان موقعی است که درجه ی حرارت در حدود ۱۷ درجه ی سانتیگراد و یا بیشتر باشد، چرا که حشرات در گرما فعالترند. از سوی دیگر اگر می خواهید حشرات را در زمانی که ساکن هستند پیدا کنید ( اگرچه برای من بسیار کار سختی است! ) آنها را در جاهای خنک تر می توانید پیدا کنید. بسیاری از عکاسان ماکرو ترجیح میدهند تا صبح زود در فصل تابستان زمانی که آنها در خواب هستند به سراغشان بروند. البته هوای ابری حتی از هوای آفتابی هم بهتر است چرا که نور ملایمتری در اختیار می گذارد.
۱۴- صفحه ی کانونی
همانطور که پیش از این اشاره شد، یک فاصله ی فوکوس نزدیک موجب می شود که صفحه ی کانونی بشدت باریک شود. شما طی تجربه خواهید دانست که بهترین عکسهای ماکرو زمانی حاصل می شود که از این صفحه ی کانونی باریک به طرز هوشمندانه ای استفاده کنید. لذا، ابتدا سوژه هایی پیدا کنید که صاف و مسطح هستند و آنهارا در صفحه ی کانونی قرار دهید. برای مثال گلها یا پروانه ها یا سوسکهایی که پشت همواری دارند گزینه های خوبی هستند.
نمایشگاه هنر ایران: مثال دیگری که از کاربرد خلاقانه ی صفحه کانونی باریک می توان زد، سر یک حشره است که از یک ناحیه ی بوکه ی تار (که یک افکت جالب و چشم نواز می تواند باشد) بیرون زده شده باشد.
۱۵- درک بزرگنمایی در عکاسی ماکرو
کاری که در ابتدای مسیر عکاسی ماکرو انجام می دادم این بود که همیشه به دنبال بیشترین بزرگنمایی بودم. تصور من این بود : ” هر چه حشره در قاب بزرگتر باشد، عکس بهتر خواهد بود!”. ولی حقیقت این است که اگر کمی از سوژه فاصله بگیرید و اجازه بدهید که حشره به همان کوچکی که در دنیای واقعی به نسبت محیط پیرامونی خود است باشد، نیز می توانید عکسهای زیبا و چشم نوازی ثبت کنید.
۱۶- اشیا تیز
هرگز اشیای تیزی مانند چاقو ها و تیغ ها را در جوار تجهیزات لنز و عکاسی ماکروی گرانقیمت خود قرار ندهید. همچنین سعی نکنید از شعله در وضعیت ماکرو عکاسی کنید. احتمال آسیب رسیدن به لنز و تجهیزات ماکرو گرافی زیاد خواهد بود.
