نمایشگاه هنر ایران: گلیم ورنی: شایستگی بافت گلیم ورنی
گلیم ورنی جزء گلیم های پیچیده به شمار میرود. برای بافت این نوع گلیم هم مانند آنچه در قسمت های گذشته فراگرفته اید، ابتدا دار بافندگی مناسب را انتخاب و سپس آن را تنظیم وکنترل میکنند. مراحل بافت گلیم ورنی عبارت اند از:
مراحل بافت گلیم ورنی
مرحلۀ اول) چله کشی: چله کشی گلیم ورنی مانند دیگر گلیم ها است که آن را در قسمت اول، به طور کامل آموخته اید. البته سیه بندی گلیم ورنی با سایر گلیم ها متفاوت بوده و مشابه قالی است. در گلیم ورنی همانند قالی هر جفت تار برابر با یک خانۀ نقشه (شطرنجی) است.
مرحله دوم ) سربندی تلفیقی: پس از مرحلۀ چله کشی، نوبت به سربندی میرسد. در اینجا سربندی تلفیقی آموزش داده میشود. هنگامی که چند نوع پودگذاری در سربندی یک گلیم به کار رود، سربندی آن را «تلفیقی» مینامند. معمولاً هر رج یا چند رج با یک شیوۀ بافته و پودگذاری میشود و با تغییر روش پودگذاری رج بعدی تنوع و تلفیق به وجود می آید.
در سر بندی تلفیقی لازم است به نکات زیر توجه شود.
1ـ در این سربندی از نقوش متناسب با نقشۀ منطقه (مورد نظر) در سربندی استفاده میشود.
2ـ ابتدا و انتهای سربندی هر دو مشابه یکدیگر و با یک نوع پودگذاری بافته میشود. بافت سربندی تلفیقی مانند مراحل بافت سربندی دیگر گلیم هاست. اما به تناسب سلیقه، توانایی بافنده و نوع نقشه گلیم در آن از انواع پودگذاری ها استفاده میشود.
مرحلۀ سوم) بافت گلیم ورنی:بافت گلیم ورنی و پودگذاری و نقش اندازی در آن رج به رج انجام میشود و تا زمانی که یک رج آن تمام نشده باشد، رج بعدی شروع نمیشود.
پس از سربندی بافت گلیم ورنی را تا در چند گام به ترتیب زیر انجام میدهند:
1ـ با توجه به نقشه گلیم، پودهای رنگی لازم را با ضخامت و مقدار لازم انتخاب و هر رنگ را به صورت کلاف های کوچک تخت آماده میکنند.
2ـ باتوجه به چله های شیرازه هر سمت، با نخ مناسب شیرازه پیچی را آغاز میکنند.
در صورت تمایل به بافت شیرازه حصیری به موارد زیر توجه شود:
ـ تعداد چله های در نظر گرفته شده برای شیرازۀ حصیری در هر طرف باید زوج باشد.
ـ چله ها به صورت جفتی به کار میروند.
ـ تعداد جفت های شیرازه حصیری متناسب با ویژگی منطقه در نظر گرفته میشود.
3ـ درگیر کردن پود رنگیبا چله ها در ابتدای کار، همانند سربندی و گلیم ساده انجام میشود.
4ـ بر اساس نقشه کنار سمت راست بافت پس از چند رج پودگذاری سراسری با پود رنگی، بافت ورنی آغاز میشود. چپ دستها میتوانند از سمت چپ، کار بافت را شروع کنند.
5ـ پود پس از درگیر شدن با اولین چله از روی دو چله عبور داده میشود و از پشت چله دوم به میان آن دو بازگردانده و از زیر پود رو خارج میشود.
6ـ حرکت پیش با چله های بعدی هم تکرار میشود. حاصل کار بافت به شکل خطوط ریز اریب (شیب از چپ به راست، در بافتی که از سمت راست آغاز شده است،) نمایان میشود. اگر بافت از سمت چپ آغاز شود این خطوط برعکس میشود. با آنکه در بافت پیچشی، خطوط بافت روی دو چله ظاهر میگردد اما پود دور یک چله پیچیده میشود و استحکام بافت بالا میرود.
7ـ پس از یک رج بافت، یک ردیف پود ساده و سراسری را از لابه لای چله ها عبور میدهند و دفتین میزنند. (در برخی مناطق دو پودسراسری میدهند.)
ـ هنگام ایجاد نقش، سر پود رنگی را که در هر قسمت برای اولین بار استفاده میشود، گره میزنند. سپس آن را از میان دو چله که یک چله آن به رنگ قبلی بافته شده، به سمت پشت کار هدایت میکنند به گونه ای که گره در بین دو چله و در پشت قرار گیرد. آن گاه به روش قبلی بافت را ادامه میدهند.
ـ سر پود رنگی با فاصلۀ حدود 2سانتیمتر از نوک آن گره زده میشود.
8ـ پس از پایان بافت هر رنگ پود، بر اساس نقشه، اضافه نخ را یک نیم دور به دور چلۀ سمت چپ میپیچند و به پشت کار منتقل میکنند. برای چپ دستها بر عکس انجام میشود.
9ـ پس از بافتن تمام رج ها، مطابق با نقشه سربندی پایانی را انجام میدهند. و گلیم را از دار جدا میکنند.
