معرفی اصطلاحات فرانوردهی و فرونوردهی در عکاسی

نمایشگاه هنر ایران: معرفی اصطلاحات فرانوردهی و فرونوردهی در عکاسی

فرانوردهی و فرونوردهی (Overexposure and Underexposure)

نورپردازی در عکاسی یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی است که یک عکاس در‌حین تصویربرداری مسئولیت کنترل آن را به دوش دارد.

عکاسی یا photography در اصطلاح، به معنی پروسه گرفتن نور است، تفاوتی ندارد که از چه روش و یا دوربینی استفاده می‌کنید، درواقع اساس کار یکسان است.

نور همان چیزی است که باعث به وجود آمدن تصویر می‌شود و چیزی که برای داشتن یک عکس خوب نیاز داریم یک نوردهی صحیح است.
در پایان این مقاله با مباحث اساسی نوردهی ( یعنی فرا نوردهی و فرو نوردهی ) آشنا خواهید شد، پس با ما تا آخرین لحظه همراه باشید.

برای اثر گذاری روی روشنایی تصاویر در هر سطح نوری محیط، از سه طریق می‌توانیم اقدام کنیم :

• دیافراگم
  سرعت شاتر
  حساسیت ایزو

در بین این سه مورد، دیافراگم و سرعت شاتر هستند که به شما اجازه می‌دهند تا نور بیشتری از محیط دریافت و ثبت کنید.

زمانی که سعی دارید تا یک عکس با نوردهی مناسب ثبت کنید، نکته‌ای که اهمیت دارد تنظیماتی دوربین نیست بلکه ارتباط این این سه موردی با یکدیگر است. برای مثال زمانی که شما در یک محیط با روشنایی زیاد هستید و می‌خواهید از یک دیافراگم باز ( f1.8 یا f2 ) استفاده کنید، باید آن را با سرعت شاتر زیاد یا ایزوی کم جبران کنید. اگر در انتخاب ارتباط بین تنظیمات سه گانه اشتباه کنید، تصویری ثبت می‌کنید که به صورت صحیح نوردهی نشده و ممکن است روشن‌تر یا تیره‌تر از استاندارد باشد.

فرونوردهی ( underexposure ) چیست؟

نمایشگاه هنر ایران: تعریف فرونوردهی مانند بقیه تعریف‌های عکاسی، اصول و قاعده مشخصی ندارد و بهتر است با مثال تصویری شرح داده شود. تصویر فرونوردهی شده، تصویری است که به نظر تاریک می‌رسد. تصویری که در زیر مشاهده می‌کنید یک نمونه خوب از تصویر فرونوردهی شده‌است.

مشخصات فنی عکس:

Nikon D5500 – f8 – 1/500s

می‌توان در تصویر دید که نوردهی تصویر کم‌تر از انتظار است و جزئیات تصویر به خوبی دیده نمی‌شوند، تنها بخش های روشن تصویر قابل تمییز است و در قسمت های تاریک تصویر گویایی لازم را ندارد.

مهم‌تر از همه: تصویر حس خوبی به مخاطب القا نمی‌کند!

فرانوردهی (Overexposure) چیست؟

فرانوردهی دقیقا برعکس مفهوم قبلی است که توضیح داده شد. تصویری که روشن‌تر از حالت اتومات باشد، فرانوردهی شده تلقی می‌شود. زمانی که حین نوردهی نور زیادی به‌داخل دوربین وارد شود، تصویر نهایی کاملا روشن‌تر از حد معمول است. تصویر زیر یک نمونه خوب از تصویر فرانوردهی شده می‌باشد:

مشخصات فنی عکس:

Nikon D5500 – f/3.5 – 1/60s

حتما متوجه تفاوت بین دو عکس شده‌اید!

برعکس تصویر قبلی، این عکس خیلی روشن‌تر به‌نظر می‌رسد که چندان خوشایند نیست.
بازهم تصویر نهایی جزئیات زیادی را مشخص نمی‌کند و تعادلی بین نقاط روشن و سایه‌های تصویر وجود ندارد.

_ نوردهی صحیح چیست؟

پاسخ این سوال در عین بدیهی بودنش، نکات ریزی را به‌همراه دارد. نوردهی صحیح به این معناست که تصویر نهایی تاریک و روشن بودن قسمت های مختلف را به‌درستی نشان می‌دهد. هم‌چنین سایه‌ها و هایلایت‌ها کاملا طبیعی هستند و حس خوبی را به مخاطب القا می‌کنند. هنگام نوردهی صحیح، تصویر نهایی نزدیک‌ترین حالت ممکن به حالت طبیعی می‌باشد.

تصویر زیر یک نمونه تصویر با نوردهی مناسب است :

مشخصات فنی عکس:

Nikon D5500- f3.5- 1/500s

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، تعادل خوبی نسبت به دو تصویر قبل در این تصویر نهفته است. عکس نهایی شبیه به وضعیتی است که خارج از لنز دوربین به مکان نگاه می‌کنیم.
مسئله این است که همیشه نمی‌توان با یک نوردهی مناسب تصویری به اصطلاح واقعی گرفت، حتی با استفاده از تکنیک HDR تصاویر الزاما کیفیت مورد نیاز را ندارند.
علت این رویداد را می‌توان به محدود بودن گستره دینامیک ( Dynamic Range ) سنسور دوربین نسبت داد. جالب است بدانید که چشم انسان برخلاف دوربین‌ چنین محدودیتی ندارد و یا به عبارت دیگر می‌توان اینطور شرح داد که:
چشم ما محدودیتی در تشخیص دادن سایه‌ها یا هایلایت‌ها در یک صحنه‌ی مشخص ندارد و این همان چیزی است که عکاسی را جذاب‌تر و خلاقیت را وارد صحنه می‌کند!

نوردهی و هیستوگرام دوربین

هیستوگرام دوربین به شما می‌گوید که:

• آیا تصویر شما فرانوردهی یا فرونوردهی شده است؟
  میزان کنتراست تصویر چقدر است؟
  آیا هایلایت های فرانوردهی شده در عکس وجود دارد یا خیر ؟

نمایشگاه هنر ایران: توانایی خواندن هیستوگرام دوربین به شما کنترل کامل بر روی نوردهی می‌دهد. با یادگیری خواندن هیستوگرام دوربین، دیگر اجازه تنظیم خودکار نور را به دوربین ندهید و خودتان تصمیم گیرنده باشید!

انواع هیستوگرام دوربین ها

اکثر دوربین ها دو نوع هیستوگرام دارند:

1_ هیستوگرام نوردهی
2_ هیستوگرام سه رنگی

که در اینجا بحث ما بیشتر روی هیستوگرام نوردهی می‌باشد.

هیستوگرام نوردهی

هیستوگرام نوردهی نمودارهای سفید رنگ بر روی پس زمینه مشکی می‌باشند. سمت چپ هیستوگرام مربوط به درجه‌های رنگی تاریک، وسط مربوط به درجه‌های میانه و سمت راست مربوط به درجه‌های روشن است.

خواندن هیستوگرام

برای خواندن هیستوگرام شاید کلا 10 ثانیه زمان بخواهید!
در تصاویر فرونوردهی شده نمودار هیستوگرام متمایل به سمت چپ است و در سمت چپ نمودار، پیک (قله) دیده می‌شود. این وضعیت یعنی مکان‌هایی در عکس وجود دارد که به صورت مناسب نوردهی نشده است.
بر عکس این قاعده برای تصاویر فرانوردهی شده نیز وجود دارد. زمانی که در سمت راست نمودار قله یا پیک داشته باشیم یعنی که تصویر فرانوردهی شده‌است و خیلی از جزئیات تصویر را در آن نقاط از دست داده‌ایم.

هیستوگرام یک عکس فرانوردهی شده

هیستوگرام یک عکس فرونوردهی شده

تصویری که به صورت مناسب نوردهی شده باشد، دارای نموداری است که در وسط قرار دارند و حالتی مانند یک کوه به خود می‌گیرند.

هیستوگرام یک عکس با نوردهی صحیح

خلاقیت در عکاسی

• مغز انسان یا مغز دوربین؟
  قاعده یا خلاف قاعده؟

نمایشگاه هنر ایران: همانند همه‌ی انتخاباتی که در زندگی انجام می‌دهیم عکاسی نیز پر از انتخابات گوناگون ‌است.
شاید فکر کنید همیشه یک تصویر با نوردهی صحیح همان چیزی است که می‌خواهید؛ ولی تقریبا در اشتباهید!
اگر از حالت اتوماتیک دوربین خود استفاده کنید، خواهید دید که دوربین همیشه حالت صحیح نوردهی را انتخاب می‌کند، شما این اجازه را به او ندهید.
این که نوردهی یک عکس صحیح باشد، گاهی وابسته به این است که تصویر فرا یا فرو نوردهی شود و این همان چیزی است که شما نیاز دارید. پس از این لحظه به بعد سعی کنید نوردهی های مختلف را برای عکس هایتان انتخاب کنید تا بتوانید تصاویر خلاقانه ثبت کنید.
بخاطر داشته باشید که این هنر عکاسی شماست که به خلق تصاویری زیبا منجر می‌شود، نه اصول و قواعد کلاسیک عکاسی.

  سوال آخر

_تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چرا عکاسی می کنید؟