نمایشگاه هنر ایران: آیکون ها چه کاربردی دارند؟!
آیکون‌ها نقش مهمی را در طرح‌های گرافیکی ایفا می‌کنند و کمتر کسی هست که با دنیای کامپیوتر، هنر طراحی گرافیک یا برنامه‌نویسی آشنا باشد و مفهوم آیکون را نداند. در مقاله‌ی پیش‌رو در ابتدا می‌خوانید که آیکون چیست و چرا مورد استفاده قرار می‌گیرد و سپس به برخی از سوالات متداول شما درباره طراحی آیکون پاسخ خواهیم داد.
آیکون چیست؟
با یک جستجو در گوگل درمی‌یابیم که کلمه‌ی Icon برگرفته از واژه‌ی یونانی eikόn (به معنی تصویر) است. در یونان باستان از این کلمه برای توصیف نقاشی‌هایی از مسیح یا شخصیت‌های مذهبی دیگر که روی چوب حکاکی می‌شدند، استفاده می‌شد. اما امروزه اگر بخواهیم از منظر دنیای دیجیتال یک تعریف سریع، ساده و قابل درک از آیکون ارائه کنیم، باید بگوییم: آیکون یا آیکن (به انگلیسی icon)، نماد یا نمایشی گرافیکی در قالب تصویری کوچک است که برای کمک به کاربر و دسترسی سریع او به یک نرم‌افزار، برنامه، ابزار، فایل و … ساخته شده است. آیکون‌ها ساخته‌شده از تصاویری هستند که برای کاربر آشنا بوده و چیز خاصی را برای او تداعی می‌کنند. فرقی نمی‌کند که از ویندوز استفاده می‌کنید یا مک، آیفون یا اندروید، همه این سیستم عامل‌ها دارای رابط گرافیکی کاربری خاص خود هستند که در آن‌ها از آیکون‌هایی با اشکال، رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف استفاده شده است.
تفاوت آیکون با عکس چیست؟
عکس‌ها، دو نوع بیت‌مپی (متشکل از پیکسل‌ها) و وکتوری (متشکل از بردارها) هستند که به فرمت‌های (BMP ،PSD ،GIF ،JPEG ،WMF …) قابل ذخیره‌اند. همه این فرمت‌ها دارای ویژگی‌ها و مشخصه‌هایی هستند که به ما کمک می‌کنند بتوانیم عکس‌ها را در هر اندازه و رزولوشنی ذخیره و نگهداری کنیم اما آیکون‌ها با عکس‌ها متفاوتند و دارای اندازه‌های مشخص و استانداردی (معمولا کوچک) هستند و مهم‌ترین ویژگی آن‌ها این است که ترنسپرنت (بدون پس‌زمینه) هستند و می‌توان از آن‌ها روی زمینه‌های مختلفی استفاده کرد.
چرا از آیکون‌ها استفاده می‌کنیم؟
از نظر تاریخی اولین مجموعه از آیکون‌های رایانه‌ای تقریبا 37 سال پیش تصویرسازی شدند. یک دانشمند علوم کامپیوتر، به نام David Canfield Smith و گرافیستی به نام Norman Lloyd Cox که در حال کار روی رابط کاربری گرافیکی Xerox Star 8010 بود، برای تسهیل تعامل کاربر با کامپیوتر ایده‌ای به ذهنشان رسید و به شکلی خلاقانه، نمادهایی گرافیکی طراحی کردند که تداعی‌گر اشیای دنیای واقعی بودند و کاربر می‌توانست بین این دو ارتباط برقرار کند. این، پایه و اساس ایجاد اولین زبان بصری رایج برای عصر دیجیتال بود. بعدها مایکروسافت و اپل از آیکون‌ها در سیستم عامل‌هایشان استفاده کردند و آن را ترویج دادند.
نمایشگاه هنر ایران: از آن زمان تا به امروز که کامپیوترها به شکل وسیعی در محیط‌های کار مورد استفاده قرار می‌گیرند، از آیکون‌ها استفاده شده است و طراحان به سرعت دریافتند که می‌توانند از اشیاء متداولی که در جهان واقعی دیده می‌شوند، برای طراحی آیکون و استفاده از آن‌ها در رابط کاربری گرافیکی الهام بگیرند.
تسهیل‌کننده تعامل
گرچه امروزه سیستم‌های کامپیوتری تغییراتی را از نظر ظاهری به خود دیده‌اند، عملکرد اصلی آن‌ها کماکان ثابت باقی مانده است، چون همچنان همان هدفی را که برای انجام آن طراحی شده‌اند، دنبال می‌کنند. اما در این میان تعامل ما با نرم‌افزارها بشدت آسان‌تر شده است. آیکون‌ها در آسان کردن این تعامل ما با کامپیوتر نقش مهمی داشته‌اند.
ازبین‌برنده موانع زبانی
آیکون‌ها زبان بصری جهانی و فارغ از موانع زبانی هستند و به این دلیل است که توسط کاربران نقاط مختلف دنیا قابل درک هستند. بنابراین به جای پیدا کردن راهی برای انتقال یک مفهوم به دو شخص با دو زبان مختلف، می‌توانیم به راحتی یک نماد رایج پذیرفته شده را پیدا و استفاده کنیم.
البته گاهی اوقات کاربران به مدت زمانی برای به خاطر سپردن یک نماد به جای اضافه کردن آن به دایره واژگان و زبان خود نیاز دارند. معمولا این موضوع در مورد مفاهیم و فناوری‌های جدیدی که نیاز است کاربران با آن آشنا شوند، صادق است. از طرف دیگر، در مقایسه با کلمات، تصاویر این توانایی را دارند که چشم ما را سریع‌تر و برای مدت زمان طولانی‌تری تحریک کنند. این بدان معنی است که کاربر، معنای پشت یک آیکون را سریع‌تر رمزگشایی می‌کند.
نمایشگاه هنر ایران: تصور کنید که تعدادی نرم‌افزار پیچیده، با ابزارها و کاربردهای گوناگون دارید. اگر همه ابزارها با استفاده از متن به جای آیکون نشان داده شوند، چه وضعیتی ایجاد می‌شود؟ ممکن است پس از مدتی استفاده از آن نرم‌افزار، موقعیت برخی از ابزارهایش را بفهمید اما حفظ کردن تمامی گزینه‌ها و ابزارها به یک بارِ اضافه برای شما تبدیل و در نهایت باعث می‌شود از آن نرم‌افزار متنفر شوید.
چشم‌نواز اما تفکربرانگیز
گذشته از بحث عملکرد و کارایی، آیکون‌ها به عنوان محرک‌هایی بصری رفتار می‌کنند که به منظور نمایش سریع‌تر یک مفهوم و انتقال آن به روشی که برای چشم خوشایندتر باشد، به کار می‌روند.
به عنوان مثال، من ترجیح می‌دهم به صفحه نمایش به عنوان یکی از قفسه‌هایی که هنگام خرید در فروشگاه از کنار آن‌ها عبور می‌کنم، نگاه کنم؛ اگر محصولات به شکلی رنگارنگ و چشم‌نواز چیده شده باشند، توجه من فوراً به آن‌ها جلب می‌شود. حتی بعضی اوقات اگر به آن محصول احتیاج نداشته باشم هم، علاقه‌مند هستم که بدانم محتوای آن محصول چیست؟ در مورد آیکون‌ها نیز همین امر صادق است، هرچه ظاهر آیکون بهتر باشد، کاربر به خیره شدن به آن و سپس درگیری و تعامل با آن علاقمندتر می‌شود و این، دقیقاً همان کاری است که ما می‌خواهیم آیکون‌ها انجام دهند.
