نمایشگاه هنر ایران: تهیۀ شناسنامۀ فرش
هر خریدار باید از تمام ویژگیهای کالایی که خریداری میکند آگاهی داشته باشد. مشخصات و ویژگی های تمام فرشهای تولیدی نیز همچون سایر تولیدات باید با نام شناسنامه، بهصورت برگه یا دفترچه، تهیه و با چسباندن درگوشه و پشت فرش یا به صورت جدا تحویل خریدار گردد. تاکنون برنامه های سازمان یافتۀ متعددی برای همه گیرکردن تولید فرش به همراه شناسنامه به صورت یکسان صورت گرفته است.
شناسنامه
همانطور که از مفهوم کلمۀ شناسنامه بر می آید، شناسنامه سندی رسمی یا غیررسمی است که حاوی اطلاعات دقیقی از شخص، کالا یا خدمات است. شناسنامه در مواجهه با هر کدام از این موارد مشخصا ظاهری و درونی خاص خود را دارد. شناسنامه ها گاهی به صورت یک دفترچه یا برگه و گاهی در قالب برچسب یا یک متن یا کد الکترونیکی با امضا و تأییدیۀ دیجیتالی معتبر تهیه میگردد.
هدف از تهیۀ شناسنامۀ فرش
در مورد فرش دستباف، حفظ هویت ایرانی و زمینه سازی لازم برای جلوگیری از جعل آن توسط کشورهای رقیب و همچنین اطمینان خاطر دادن به مشتریان در هنگام خرید از اهداف اصلی است. چرا که حق مشتری است که بداند هزینه ای که برای خرید کالا پرداخت مینماید برای چه کالایی و با چه مشخصاتی است. خصوصاً در مورد فرش، که علاوه بر مصرفی بودن، کالایی هنری و سرمایهای نیز محسوب میگردد. بسته به اینکه شناسنامۀ فرش با چه هدفی تهیه گردد میتوان محتویات آن را مشخص کرد. از این رو معیارهای فرهنگی و ارزشی، اقتصادی و اجتماعی (مصرفی) برای شناسنامۀ فرش ایرانی همگی مدنظر هستند. فرایند تهیۀ شناسنامه برای افراد یا استانداردهای برندسازی الگوهای مناسبی برای تعیین ویژگیهای مندرج در شناسنامۀ فرش هستند.
اهمیت شناسنامه برای فرش ایرانی
همانطور که میدانید، فرش از جمله کالاهایی است که به دلیل تنوع در طرح و نقشه، مواد اولیه، تکنیک بافت و استفاده از هنر دست، وضعیت بسیار گستردهای دارد. این گستردگی و تنوع زیاد، ضمن اینکه باعث جذب مشتری و جلب نظر شهروندان میگردد، اما از طرف دیگر همواره یکی از دغدغه های شهروندان این است که آیا فرش مورد نظر آنان دقیقاً همان چیزی است که فروشنده اظهار میکند؟ در مورد فرش ایران صدور و ارائۀ شناسنامۀ فرش به چند دلیل حائز اهمیت است. بخشی از فرش هایی که با نام فرش ایران در بازارهای جهانی به فروش میرسد نشانی از ایران ندارد و تنها با سوءاستفاده از برند فرش ایران به فروش میرسد. شناسنامۀ فرش دستباف میتواند به نگرانی های شهروندان بازارهای داخلی فرش نیز خاتمه دهد و اعتمادشان را نسبت به فرش خریداری شده بیفزاید. بسته به اینکه شناسنامۀ فرش با چه هدفی تهیه گردد میتوان محتویات آن را مشخص کرد. از اینرو همۀ معیارهای فرهنگی، ارزشی، اقتصادی و اجتماعی (مصرفی) برای شناسنامۀ فرش ایرانی مدنظر است. فرایند تهیۀ شناسنامه برای افراد یا استانداردهای برندسازی الگوهای مناسبی برای تعیین ویژگیهای مندرج در شناسنامۀ فرش است.
شکل3ـ3ـ ثبت تبریز به عنوان شهر جهانی فرش
موارد استفاده از شناسنامۀ فرش
موارد استفاده از شناسنامۀ فرش میتواند متنوع باشد، از جمله:
1- برای بایگانی در شرکت یا کارگاه؛
2- جهت ارائه به مشتری به عنوان پیوست فاکتور فروش؛
3- برای تهیۀ فهرست عدل بندی یا پرکردن اظهارنامۀ مالیاتی؛
4- برای فرش های موزه ای جهت اطلاع رسانی به بازدیدکنندگان؛
5- برای ارزیابی و تحقیقات بازاریابی
. …
شاخصه های فنی مؤثر در تهیۀ شناسنامۀ فرش
در بازار سنتی فرش، معمولاً روش تجربی اعمال میشود. در این روش به دلیل نبودن اطلاعات طبقه بندی شده، ویژگیهای فنی و تکنیکی به طور کامل به مشتری انتقال داده نمیشود. آنچه در بعضی از مراکز مرتبط با موضوع فرش متداول است، صورتی از مشخصات فنی است که بنا بر اقتضای کار، عناوین و مشخصات در فرم های مخصوص ثبت میشود. شاخصه هایی که میتواند برای تهیۀ شناسنامۀ فرش مؤثر باشند عبارت اند از:
1- جنس مواد اولیۀ به کار رفته در بافت فرش (جنس تار و پود و پرز)؛
2- نوع طرح و محل بافت؛
3- نوع گره، سازوکار بافت و رج شمار؛
4- ویژگی های پرداخت فرش (طول پرز، نوع قیچی کاری و )…؛
5- آرم به کار رفته در فرش؛
6- نوع شیرازه ها و سربندی؛
7- تعداد و نوع رنگهای به کار رفته در فرش؛
8- تاریخ های لازم (قدمت، شروع و پایان تولید)؛
9- مجموع هزینه ها به صورت علی الحساب یا مقطوع؛
. …
تهیۀ شناسنامۀ فرش
برای تهیۀ شناسنامۀ فرش لازم است موارد زیادی گردآوری شود. در طراحی فرم زیر سعی شده است تمام این موارد در نظر گرفته شود. بسته به اینکه شناسنامۀ فرش به چه منظوری تهیه میگردد میتوان مواردی از آن را حذف یا بنا بر ضرورت اضافه کرد.
اگر درج اطلاعات مربوط به تجهیزات بافت در شناسنامه لازم نباشد، میتوان اطلاعات مربوطه را حذف کرد. نام طراح، رنگرز، بافنده، سفارش دهنده، پرداختکار، مرمتکار، صادرکننده و مشارکت کنندگان دیگر را می توان به صورت موردی (مثلا برای فرشهای کلکسیونی و آنتیک) در شناسنامه گنجاند. درج اسامی افراد در فرش های تجاری و سری بافی شده لزومی ندارد و صرفاً آوردن نام برند و آرم آن کفایت میکند.
نکات ضروری برای تهیه و نصب شناسنامه
1- دقت زیاد در پرکردن مندرجات شناسنامه (کاملا واقعی باشد)؛
2- رعایت استانداردهای جنس شناسنامه (مقاومت لازم در مقابل سایش، رطوبت و ..).؛
3- رعایت نکات ایمنی در هنگام منگنه کردن یا چسباندن شناسنامه در پشت فرش (پیشگیری از آسیب دیدن فرش و نصاب شناسنامه)؛
4- تهیۀ نسخۀ دوم شناسنامه و بایگانی آن.
