یادگیری طراحی پرسپکتیو بصورت اصولی (قسمت دوم)

نمایشگاه هنر ایران: یادگیری طراحی پرسپکتیو بصورت اصولی (قسمت دوم)

در قسمت قبل با اصل همپوشانی در طراحی پرسپکتیو آشنا شدید. در ادامه اصول دیگری از طراحی پرسپکتیو را بررسی می‌کنیم.
اصول ساده پرسپکتیو:

اندازه و فضا
اکثر مردم کپی کردن (Tracing) را بد می‌دانند اما واقعیت این است که کپی کردن راهی برای تمرین بهتر دیدن است. این کار کمک می‌کند تا دید بهتری داشته باشید و در نتیجه تصویری متناسب از هر چیز در طراحی و نقاشی خود ایجاد کنید.

برای درک فایده‌های کپی کردن ابتدا باید با مفهوم صفحه تصویر (Picture Plane) آشنا شویم.

صفحه تصویر چیست؟

زمانی که نقاشی را فرا می‌گیرید یکی از اصولی که باید همواره رعایت کنید این است که نقاشی شما باید درون یک کادر قرار گیرد، مانند تمام نقاشی‌ها و طراحی‌ها.

فرض کنید یک مربع یا مستطیل شیشه‌ای به صورت عمودی بین شما و اجسامی‌ که می‌خواهید رسم کنید قرار گرفته است. تصور کنید جسم را از پشت شیشه می‌بینید و فقط کپی‌برداری کنید. این همه نقاشی است. نقاشی در واقع کپی کردن آن چیزی است که شما روی صفحه تصویر می‌بینید. بنابراین صفحه تصویر در چشم مغزی وجود دارد و یک وجود فیزیکی نیست.

نمایشگاه هنر ایران: در خانه به پنجره نگاه کنید و با استفاده از یک مارکر اجسام را روی پنجره بکشید. این روش فوق‌العاده است و می‌تواند دلایل اصلی اشتباهات شما را در نقاشی معین کند.

حرکت (Movement)
اگر سر خود را از یک موقعیت ثابت (موقعیت ثابت نقاشی روی پنجره) حرکت دهید، نقاشی روی پنجره هم جهت با سوژه نخواهد بود.
این یک نکته کلیدی است. صندلی با سه پایه را به خاطر بیاورید؛ در لحظه شروع نقاشی این موضوع واقعا اتفاق می‌افتد. سمت چپ مغز شما می‌گوید «به گوشه حرکت کن» تا به جای یک صحنه، همه جسم را ببینید. آنچه نیاز دارید این است که سر شما در یک موقعیت مناسب باشد و از موقعیت انتخابی تکان نخورید.
اگر یک هنرمند را در حال نقاشی دیده باشید، متوجه می‌شوید که سر آن‌ها همواره ثابت است و چشم آن‌ها مرتب حرکت می‌کند. یکی از بزرگترین اشتباهات مبتدیان این است که سر خود را تکان می‌دهند و چشم خود را به جای سوژه روی صفحه نقاشی نگاه می‌دارند.

حال به پرسپکتیو برمی‌گردیم:

مرحله عملی: مقیاس کپی برداری

گام 1: تصویری را انتخاب کنید که دارای عمق باشد. تصاویر منظره انتخاب‌های خوبی هستند.

گام 2: یک صفخه کاغذ برای کپی‌برداری بردارید.حتی می‌توانید یک پلاستیک شفاف روی تصویر قرار دهید.

گام 3: از روی تصویر نقاشی کنید. تنها خطوط و چیزهایی که تکرار می‌شوند را بکشید. در مثال فوق ساختمان‌ها، ردیفی از درختان و یا پایه‌های خط تلگراف کشیده می‌شوند. در واقع هر شیء به مقیاس خودش کشیده می‌شود.

شاید بتوان گفت این روش بهترین روشی است که باعث می‌شود چشم شما به خوب دیدن عادت کند.
مقیاس

در مطلب اسرار یک ‌‌ترکیب‌بندی خوب، از اهمیت تنوع در نقاشی برای ایجاد تعادل و جذابیت در چشم بیننده صحبت کردیم.

برای شروع نقاشی، بازی با اندازه‌ها و تغییر فاصله‌ها برای ایجاد یک طرح خوب بسیار مفید است.

هر فاصله بین پایه‌های فنس می‌تواند مفاهیمی‌ از قبیل موارد زیر در برداشته باشد:
یک مقیاس متفاوت
یک شکل متفاوت
با فاصله گرفتن، کوچکتر می‌شود
با فاصله گرفتن کوتاه‌‌تر می‌شود
با فاصله گرفتن به هم نزدیک‌‌تر به نظر می‌رسد.

حتی با دانستن این واقعیت‌ها، در طراحی واقعی نقاشی، تاثیر این تغییرات در اندازه‌ها اغلب با احتیاط بیشتری مورد ملاحظه قرار می‌گیرد. تغییرات واقعی در مقیاس می‌تواند خیلی زیاد باشد ولی درک این مسئله برای بخش منطقی مغز ما سخت است. ما می‌توانیم تغییرات را اندازه گیری کنیم و به خودمان ثابت کنیم که اشیا کوچک‌‌تر شده اند. اما هم چنان در طراحی پرسپکتیو از اجرای این واقعیت سر باز می‌زنیم.
چگونه مقیاس را اندازه گیری کنیم؟

ممکن است برای شما پیش آمده باشد که یک هنرمند نقاش را در حالی دیده باشید که قلمش را در مقابلش گرفته و چشمان خود را به حالت خاصی گرفته باشد. آن‌ها چه می‌کنند؟ یک اندازه گیری ساده انجام می‌دهند.

نمایشگاه هنر ایران: مغز ما به راحتی در زمان رسم پرسپکتیو می‌تواند ما را فریب دهد و یک اندازه گیری سریع با قلم کمک بزرگی برای بررسی درستی اندازه‌ها در نقاشی است.

اندازه گیری برای توجه به موارد زیر لازم است:
میزان دوری اشیا از هم
تعیین محل گوشه اجسام
رابطه بین ابعاد یک سوژه
محل خط مرکز جسم
استفاده از انگشت شست و مداد راه ساده‌ای برای این کار است.

سه نکته کلیدی که باید به خاطر بسپارید:
1) بازوى خود را بی‌حرکت نگاه دارید، این کار باعث می‌شود فاصله مداد از شی ثابت بماند. با خم کردن و حرکت بازو، تفاوت در اندازه‌گیری حاصل می‌شود و در نتیجه تغییرات غیر ضروری در نقاشی‌تان خواهید داشت.
2) سر خود را ثابت نگاه دارید و از یک نقطه به سوژه نگاه کنید.
3) یک قلم بلند استفاده کنید که دارای لبه بالایی تخت باشد. این کار قدرت مانور شما را برای اندازه گیری اشیا مختلف بالا می‌برد.

چگونه عناصر یک منظره را با قلم اندازه گیری کنیم؟
بازوی خود را قفل کنید، به نحوی که بازو در حالت افقی و جلوی شما قرار گیرد.
هر وسیله‌ای با گوشه صاف مانند گونیا، قلم، خط‌‌کش می‌تواند استفاده شود.
بالای سوژه مورد اندازه‌گیری را با بالای مداد تنظیم کنید.
انگشت شست را از بالای مداد به پایین جسم در حال اندازه‌گیری حرکت دهید.

این اولین اندازه‌گیری شماست. انگشت شست خود را در همین حالت نگاه دارید تا بتوانید این اندازه را با اندازه ناحیه دیگری از نقاشی خود مقایسه کنید.

این روش می‌تواند در سطح افقی یا عمودی باشد و تنها برای دستیابی به یک اندازه نسبی است. پس اگر یک قسمت دارای اندازه مشابه است، می‌تواند برای مقایسه اندازه با نقاشی مورد استفاده قرار گیرد. آنچه مهم است تناسب است نه اندازه‌گیری واقعی.

با استفاده از یک قلم و یک پنجره می‌توانید بدون نقاشی اندازه‌گیری نسبی را آزمایش کنید. استفاده از اجسام دور که اندازه‌های مشابه دارند، مانند ردیفی از ماشین‌ها، پایه‌های فنس و دیگر موارد می‌تواند روش مناسبی برای اندازه‌گیری باشد.

یک صفحه A4 را رول کنید و از داخل لوله به عنوان یک دوربین به سوژه نگاه کنید. با این کار اندازه‌ها محدود به سایز لوله می‌شوند.

نمایشگاه هنر ایران: زمانی که تمام منظره را نگاه می‌کنید، مغز همه چیزی که در مقابل چشم است را قبول می‌کند و دلیل اینکه اغلب در طراحی پرسپکتیو به اشتباه حالت صاف و غیر متصل را طراحی می‌کنیم همین موضوع است.

در یک کادر کار کنید
ممکن است برایتان پیش آمده باشد که در حین نقاشی بر روی کاغذ حس کنید از فضای صفحه خارج شده‌اید و روند نقاشی به شکلی است که گویی تمام اجسام به خارج از تصویر هدایت می‌شوند. این اتفاق زمانی می‌افتد که گوشه‌های کار خود را معین نکرده‌اید. تعیین گوشه‌های کار به شما در‌‌ ترکیب، قرارگرفتن صحیح و مقیاس اجسام کمک می‌کند.

ارتفاع نسبی
اندازه گیری دقیق اجسام اهمیت و کارایی ندارد. آنچه در نقاشی مهم است اندازه نسبی اجسام نسبت به یکدیگر است به نحوی که موقعیت آن‌ها نسبت به یکدیگر صحیح به نظر برسد.

در کارگاه‌های سنتی نقاشی اغلب برای اندازه‌گیری از یک سوزن بافندگی و یک خط‌کش و یا یک چوب گرد و بلند استفاده می‌شود.

خط‌کش یا چوب برای کنترل حالت عمودی و همچنین تنظیم و هم‌‌ترازی اشیا استفاده می‌شود. به عنوان مثال هم‌‌ترازی بین وسط چشم و گوشه لب.

هر چه طولانی‌‌تر بر روی یک سوژه کار کنید بیشتر و بیشتر متوجه پیچیدگی‌های خاص آن می‌شوید و چون در هر مرحله چشم شما چیزهای جدیدی را می‌بیند، جاهایی که نیاز به تغییر دارد را متوجه می‌شوید.
همه چیز را در پرسپکتیو قرار دهید

نقاشی همیشه می‌تواند تغییر کند. مبتدیان زمانی که یک جسم را رسم می‌کنند و به نظرشان غلط می‌آید ناامید می‌شوند و خود را سرزنش می‌کنند. در صورتی که تغییر و اصلاح اشتباهات و تنظیم نهایی جزییات، جزیی از طراحی و نقاشی است. اگر‌‌ ترجیح می‌دهید سبک خاصی را دنبال کنید به شما پیشنهاد می‌کنیم کارهای نقاش کورنوالی Alfred Wallis که روشی منحصر به فرد در طراحی پرسپکتیو داشت، را ببینید.

نمایشگاه هنر ایران: او اشیا را در یک اندازه نسبی بسته به اهمیتی که برای او داشتند نقاشی می‌کرد. اگر یک قایق مهمترین جسم در نقاشی او بود، آن را بزرگتر نقاشی می‌کرد. پرسپکتیو نقطه‌ای نیاز او را برآورده نمی‌کرد و حسی که مدنظرش بود را انتقال نمی‌داد. با نگاه کردن به آثار این نقاش به خوبی متوجه می‌شوید نباید وسواس انجام یک کاری را به صورت کامل و از روی قوانین داشته باشید. می‌توانید هر بار تغییر کوچکی ایجاد کنید.

مثال دیگری از نقاشان خلاق در زمینه طراحی پرسپکتیو، نقاش معاصر Henrietta Simson است که در سال 2011 برنده جایزه 25000 پوندی Threadneedle شده است.

او در نقاشی‌هایش از مناظر ایده‌های نوینی از طراحی پرسپکتیو را به نمایش گذاشته است. با دیدن کارهای نقاشان مختلف می‌توانید ایده‌های مختلف را در نقاشی‌های خود بکار گیرید تا زمانی که متوجه شوید کدام روش را برای کار خود می‌پسندید.